Nguyễn Quý Quỳnh Anh, hiện sống và làm việc tại thành phố Aalesund, Na Uy kể về hành trình đi đặt bẫy tôm hùm đất cùng với người dân địa phương trong một ngày cuối tuần tháng 11 vừa qua.
Ra khơi…
Đôi bạn Andrè Tarberg và Helge Havnen (Aalesund, Na Uy) vừa chung tiền mua một con thuyền lớn. Hai người có chung sở thích đánh bắt hải sản dịp cuối tuần. Trước đây, Andrè có một con thuyền nhỏ không mái che, nhưng nó chưa thỏa đam mê sóng nước của anh. Từ khi anh tìm được người bạn đồng hành Helge, mong muốn có thuyền lớn lại càng thôi thúc. Hôm nay là ngày đầu tiên con thuyền lớn ấy hạ thuỷ. Tôi đã may mắn được đôi bạn mời lên thuyền cùng đi đặt bẫy.
Hôm nay thu hoạch tôm hùm đất (crayfish) - một trong bốn loại giáp xác có thể đánh bắt thời điểm này. Ba loại còn lại là cua đỏ (red crab), trollcrab - họ cua hoàng đế, và tôm hùm (lobster). Crayfish được cho là thơm ngon hơn tôm hùm dù không nổi tiếng bằng. Andrè lý giải, tôm hùm nổi tiếng nhờ kích thước lớn, kích thích thị giác trong khi vị giác mới làm nên tên tuổi món ăn. Tôm hùm đất mềm và ngọt hơn nhiều.
Bẫy, mồi, áo phao, trang phục chuyên dụng… đều đã đầy đủ. Nhưng hôm nay Helge và Andrè chuẩn bị thêm con chì cho một kế hoạch đặc biệt: thử săn cua trollcrab ở độ sâu 160m với thiết kế bẫy mới.
Helge Havnen lần đầu ra khơi trên con thuyền mới (Ảnh: Công ty Arctic Seafood Norway AS)
Con chì sẽ giúp bẫy hạ xuống đáy biển đúng hướng, không bị lật nghiêng hoặc úp khi bẫy được thả xuống độ sâu lớn như vậy. Theo Helge, anh chưa từng thấy có ai đặt bẫy trollcrab ở độ sâu 160m.
Tuần trước, hai bạn đặt bẫy ở độ sâu 135m và thu hoạch lượng tôm hùm đất nhiều hơn hẳn. Độ sâu thông thường để đặt bẫy tôm hùm đất là 100m-200m. Cũng theo Helge, thủy sản ở độ sâu trên 100m rất sạch, có thể ăn mà không lo bị nhiễm bẩn.
Thời tiết thì không cần chuẩn bị. Với người Na Uy, tinh thần Viking là không có thời tiết xấu. Hôm nay cũng vậy, chúng tôi ra khơi không cần xem thời tiết. Nhất là mùa đông Na Uy mặt trời không mọc trước 9h sáng thì thời tiết xấu có là gì.
Quy định đặc biệt
Việc đánh bắt tôm hùm được cho phép trong 3 tháng mỗi năm, từ 1/10 đến 31/12. Riêng ở phía nam Na Uy, thời gian đánh bắt chỉ có 2 tháng, từ 1/10 đến hết tháng 11.
Đồng thời, người muốn đánh bắt tôm hùm phải đăng ký với nhà nước để được cấp mã số. Đây là cách chính quyền địa phương bảo vệ loài giáp xác. Chính quyền muốn biết có bao nhiêu người dân đang tham gia đánh bắt như một thú vui giải trí. Từ năm 2023, chính quyền bổ sung yêu cầu: người dân phải báo cáo về số lượng tôm hùm mỗi lần đánh bắt.
Andrè và Helge đều giải thích rằng người dân Na Uy rất có ý thức bảo vệ thiên nhiên. Khi dân hiểu nỗ lực của chính quyền cũng là để bảo vệ thiên nhiên, họ sẽ nghiêm túc tuân thủ.
Với các loài giáp xác khác, ví dụ cua nâu, người dân được phép đánh bắt quanh năm. Tuy nhiên, người Na Uy chỉ bắt cua lúc cua ngon đầy thịt. Tức là giai đoạn mùa thu đến đầu mùa đông.
Trollcrab là một loại cua trong họ cua hoàng đế (Ảnh: Công ty Arctic Seafood Norway AS)
Nghề bẫy cũng lắm công phu!
Bẫy cũng phải được thiết kế theo quy định của chính quyền. Đầu tiên, dây ràng các mảnh của bẫy phải là loại mềm và mỏng hơn 3mm. Điều này đảm bảo bẫy sẽ “hỏng” nhanh chóng nếu bị thất lạc trong nước biển. Khi bẫy hỏng và các mảnh bẫy bật ra, tôm cua trong bẫy sẽ thoát được ra ngoài và tiếp tục sống.
Thứ hai, trên bẫy phải thiết kế “lối thoát” cho tôm cua non. Lối này khoét rộng trên thân bẫy, đặt vành cứng như khung cửa. Tôm cua kích thước nhỏ có thể dễ dàng bơi ra ngoài.
Thứ ba, trên bẫy phải gắn “tem” của chủ nhân. Tem có in họ tên, địa chỉ, số điện thoại. Nếu chủ nhân muốn đánh bắt tôm hùm thì phải đăng ký thêm mã số để in vào tem. Tem này phục vụ hai mục đích: kiểm soát hành vi đánh bắt đúng luật và tìm kiếm bẫy bị mất.
Bẫy cua phải thiết kế đúng luật (Ảnh: Công ty Arctic Seafood Norway AS)
Cảnh sát biển được phép kéo bẫy của người dân lên để kiểm tra bẫy có được thiết kế đúng hay không. Việc kiểm tra này không cần sự có mặt của người dân hoặc chủ bẫy, chỉ cần phát hiện sai phạm, cảnh sát dùng thông tin trên tem để xử lý tiếp.
Helge hôm nay cũng muốn tìm lại hai bẫy tôm bị mất. Tuần trước lúc kéo bẫy, dây thừng bị đứt. Helge đánh dấu trên bản đồ GPS nhưng không tìm kiếm ngay được vì anh không mang theo dụng cụ. Helge biết cách thiết kế dụng cụ chuyên dụng tìm bẫy thất lạc, do anh đã từng có 15 năm làm việc trên thuyền cá. Các thuyền đánh cá quy mô lớn cũng hay bị mất lưới, bẫy… Họ làm một dây xích cào với các mắt xích cắt hở, kéo lê xích dưới lòng biển ở tốc độ chậm. Nếu gặp bẫy thất lạc dưới đáy biển, các mắt xích hở dễ dàng móc vào và kéo bẫy theo. Helge bắt chước và đã thiết kế dụng cụ này cho con thuyền mới của mình.
Rất tiếc, Helge đã không tìm lại được bẫy thất lạc. Anh sẽ phải báo với chính quyền để họ tìm kiếm. Việc báo cáo này được thực hiện qua một ứng dụng và cũng là việc bắt buộc. Nếu để bẫy thất lạc đi lang thang dưới biển, bẫy không chỉ gây ô nhiễm mà còn trở thành “bẫy ma”.
Càng hôi, càng lầy, càng nhiều tôm
Ai ra khơi cũng mong đánh bắt được nhiều. Nhưng với người dân lấy đánh bắt làm thú vui tức là ít có trang thiết bị hiện đại hỗ trợ thì họ phải dựa vào kinh nghiệm và may mắn mới đạt được niềm vui sản lượng. Andrè là một người rất giàu kinh nghiệm. Năm thế hệ trong gia đình Andre đều làm nghề đánh cá. Bản thân anh tự dong huyền ra khơi một mình năm 9 tuổi vì vậy, anh biết nơi nào ở Aalesund này có thể đặt bẫy.
Đáy biển lý tưởng để đặt bẫy tôm hùm đất là đáy biển có nhiều bùn: Càng hôi càng lầy càng đúng ý. Ở vùng nước nông dưới 40 m, thì có thể chọn thêm những nơi có rong biển nữa. Rong biển không sống ở độ sâu hơn 40 m.
Tôm hùm đất rất phổ biến ở biển Aalesund (Ảnh: Công ty Arctic Seafood Norway AS)
Hơn 60 bẫy hôm nay đều được thả ở vùng nước sâu. Andrè hi vọng sẽ thu hoạch được tối đa 15 kg tôm hùm đất cho bữa tiệc hải sản tối nay tại nhà. Anh không cần thu nhập từ việc đánh bắt. Đánh bắt là sở thích. Chỉ cần được ra khơi, như hồi 9 tuổi rong thuyền bắt tôm hùm, là anh thoả chí. Hơn nữa, theo quy định, tàu du lịch không được bán hải sản bắt được.
Cuối ngày hôm nay, Andrè và Helge thu được 8kg tôm hùm đất và một chú hải sâm đi lạc. Một kết quả vừa đủ hài lòng. Bữa tối tôm hùm đất rất đơn giản: múc nước biển lên, đun sôi, cho tôm vào luộc 6 phút, vớt ra để nguội, rồi bóc ăn. Không gia vị, không vang trắng, không thìa đũa… Chỉ có ta với nồng nàn!
Andrè gửi lời nhắn tới các bạn Việt Nam: Anh mời các bạn ghé thuyền cùng anh ra khơi. Anh có bằng thuyền trưởng và sẽ sớm mở dịch vụ câu cá trải nghiệm tại Na Uy.
Bẫy ma là khái niệm chỉ những cái bẫy bị thất lạc, trôi trong nước, vẫn bắt cá tôm nhưng không có ai thu hoạch. Bẫy ma gây ô nhiễm và gây chết hải sản với số lượng lớn, trong thời gian dài. Bẫy ma là nỗi ám ảnh với chính quyền trong việc bảo vệ biển. Chính quyền Na Uy rất tích cực tuyên truyền cho người dân về tác hại của bẫy ma, đồng thời tạo mọi điều kiện để người dân báo cáo việc thất lạc bẫy.
Bình luận