Gian nan tìm hài cốt đồng đội trên đất bạn Campuchia

Hơn 20 năm âm thầm lần theo dấu chân xưa để tìm đồng đội trên đất bạn Campuchia cũng chính là chừng ấy năm, bao thế hệ của Đội chuyên trách K92 - Kiên Giang (Đội K92) phải trải qua những khó khăn, vất vả để đưa các chú, các anh về ngủ yên trong lòng đất mẹ.

Gian nan hành trình tìm đồng đội

Những ngày đầu tháng 7, chúng tôi có dịp theo chân Đội K92 lên đường bắt đầu một chuyến thực hiện nhiệm vụ trên đất bạn Campuchia.

Đường hành quân xa, gập ghềnh, ngoằn ngoèo, rẽ qua nhiều phum, sóc. Khi thì di chuyển bằng xe, khi đi bộ, có đoạn phải lội qua những khu vực nước ngập tới thắt lưng. Mồ hôi ướt đẫm đôi vai, nhưng đôi chân các anh vẫn đều bước.

Để tìm được hài cốt của các liệt sĩ mang về quê hương truy điệu và an táng, Đội K92 phải trải qua nhiều giai đoạn như: thu thập tin tức, khảo sát địa điểm, điều tra, kết luận và tiến hành tìm kiếm nên mất rất nhiều thời gian.

Mỗi ngày qua đi, thông tin ít dần, sơ đồ mộ chí có nhiều thay đổi nên các anh mỗi ngày phải đi xa hơn, sâu hơn vào những nơi hẻo lánh. Có nơi phải hành quân bộ đến 2, 3 ngày đường với ba lô gần 30 kg trên vai.

“Quá trình công tác tìm kiếm hài cốt liệt sĩ trên đất bạn Campuchia gặp rất nhiều khó khăn như thời tiết, địa hình địa vật rất hiểm trở, nhưng khó khăn nhất nổi trội gần đây là do đơn vị phải hoạt động ở địa hình rừng núi, điều kiện để tiếp cận được vị trí để tìm được mộ liệt sĩ rất khó khăn.

Vô đó trú quân thì tiếp phẩm không được. Khi di chuyển đến các địa điểm khảo sát để tìm kiếm thông tin thì cũng không có phương tiện để đi, thường là đi bộ. Đơn vị hoạt động trên địa bàn rộng phải di chuyển rất nhiều, thông tin cũng không còn nhiều nữa, ở đâu có thông tin thì đơn vị tiếp cận và tiến hành đào tìm nên cũng rất khó khăn”, Trung úy Quân nhân chuyên nghiệp Nguyễn An Khang, thành viên Đội K92 chia sẻ.

Sâu trong cánh rừng, từng người một thay nhau miệt mài đào. Từng nhát len là từng niềm hy vọng tìm gặp các chú, các anh đã nằm lại rất lâu trên đất bạn. Tuy nhiên, do không phải cứ xác định vị trí là gặp ngay. Có những khi trong một ngày, mỗi tổ phải đào hơn chục vị trí nhưng vẫn chẳng tìm thấy gì.

“Thông tin có độ chính xác 100% thì không còn nhiều, hầu như là con cháu, những người thế hệ sau nghe lại, nói lại, chỉ lại rồi cung cấp cho mình. Rồi việc thực hiện sơ đồ mộ chí của mình thì thất lạc, có cung cấp nhưng không đầy đủ. Ngoài ra, Đội thành lập từ năm 2000 - 2001 nhưng trước đó rất nhiều đơn vị đã đào tìm mà việc đánh dấu ghi lại không có, đến khi mình đào có khi bị trùng lắp. Có những chỗ đào rồi mình không biết, người dân cung cấp cũng không chính xác”, Thượng tá Nguyễn Hoàng Tuấn, Đội trưởng Đội K92 cho biết.

Mỗi chuyến đi là mỗi điểm dừng chân khác nhau và dù việc thực hiện nhiệm vụ còn gặp vô vàn khó khăn, nhưng các thành viên Đội K92 khắc phục để tìm kiếm, quy tập và đưa về nước an táng 2.079 hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất bạn Campuchia.

Tình cảm gắn bó giữa bộ đội Việt Nam và người dân trên đất bạn

Xác định việc xác minh cụ thể, chính xác thông tin về vị trí chôn cất là yếu tố quan trọng hàng đầu quyết định đến kết quả tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, đồng thời giảm bớt phần nào những khó khăn, vất vả của cán bộ, chiến sĩ trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, Ban Chỉ huy Đội K92 đã tuyển chọn những cán bộ có kỹ năng giao tiếp tốt, am hiểu phong tục tập quán và thông thạo tiếng Campuchia để thành lập mô hình “Đội tuyên truyền tri ân”.

Với phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà soát từng thông tin”, trước khi Đội K92 triển khai các hoạt động đào tìm, Đội Tuyên truyền tri ân được giao nhiệm vụ phối hợp với chính quyền địa phương và các đơn vị lực lượng vũ trang của Vương quốc Campuchia đến từng nhà người dân trong khu vực để tuyên truyền giúp bà con hiểu nhiệm vụ, công việc của Đội; nắm được các chế độ, chính sách đối với người cung cấp thông tin; đồng thời xác minh độ chính xác của các thông tin đã nắm được, cũng như thu thập thêm thông tin mới từ người dân. 

 

“Mỗi địa phương mỗi phong tục, tập quán khác nhau, việc truyền tải thông tin cũng gặp không ít khó khăn, đặc biệt là trên đất bạn nên khi đến từng gia đình, thành viên trong Đội đều sẵn sàng giúp đỡ bà con làm những công việc nhà, có khi lại hỗ trợ một phần gạo, nhu yếu phẩm cần thiết, có khi lại trực tiếp khám bệnh và cấp những suất thuốc chữa bệnh thông thường. Mặc dù những việc làm tuy không lớn nhưng đã tạo sự gần gũi, lòng tin cho bà con nhân dân địa phương trên đất bạn, nhờ đó việc nắm bắt, xác minh thông tin về mộ liệt sĩ được chính xác hơn, giúp việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ trên đất bạn được thuận lợi và nhanh chóng.

Song song đó, từ những lần gặp gỡ, trao đổi với bà con địa phương, Đội Tuyên truyền tri ân cũng nắm được nhiều nguồn tin mới, có giá trị về mộ liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất bạn, giúp công tác tìm kiếm, quy tập đạt kết quả cao hơn”, Thượng úy Quân nhân chuyên nghiệp Danh Ny, thành viên  Đội K92 cho biết.

Ngoài làm nhiệm vụ tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, Đội K92 cũng làm nhiều việc giúp cho người dân Campuchia. Chỉ tính riêng trong 5 năm gần đây, Đội K92 đã tham mưu cho Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Kiên Giang tổ chức khám, chữa bệnh và cấp hơn 4.300 suất thuốc miễn phí cho bà con nhân dân Campuchia tại các địa bàn đơn vị đóng quân, giúp dân đắp đê ngăn nước, đắp nền nhà, cắt lúa giúp người dân với hơn 2.000 ngày công lao động.

“Để khắc phục khó khăn trong công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, nhất là việc thu thập thông tin chính xác về liệt sĩ và mộ liệt sĩ. Trong thời gian qua, Đảng ủy - Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh đã chỉ đạo Đội K92 triển khai quyết liệt nhiều biện pháp, trong đó có việc triển khai thực hiện mô hình Đội Tuyên truyền tri ân”.

Qua thời gian thực hiện, chúng tôi thấy mô hình đã phát huy được hiệu quả thiết thực, thể hiện qua việc thu thập được rất nhiều thông tin quý về liệt sĩ và mộ liệt sĩ, góp phần giúp đơn vị luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao trong điều kiện thông tin về mộ liệt sĩ ngày càng ít dần và độ chính xác không cao”, Đại tá Cao Minh Tâm, Phó Chính ủy Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Kiên Giang cho biết. 

Đơn vị cũng thường xuyên phối hợp với chính quyền địa phương trên đất bạn tuyên truyền, vận động giúp bà con nhân dân hiểu rõ hơn về nhiệm vụ mà Đội K92 đang thực hiện, chống lại những luận điệu xuyên tạc gây chia rẽ tình đoàn kết, hữu nghị giữa hai nước Việt Nam và Campuchia.

“Được sự phân công của Chỉ huy trưởng Tiểu khu Quân sự tỉnh Kampot, bản thân tôi phối hợp với đội K92, Bộ CHQS tỉnh Kiên Giang tham gia tìm kiếm cất bốc hài cốt liệt sĩ trên địa bàn tỉnh Kampot. Công tác phối hợp thực hiện nhiệm vụ giữa đội với chính quyền, lực lượng vũ trang và nhân dân của tỉnh Kampot được thực hiện rất tốt.

Riêng với Đội Tuyên truyền tri ân\ thì thực hiện rất hiệu quả công tác tuyên truyền trong nhân dân từ đó đã nắm được nhiều thông tin và tìm kiếm được nhiều hài cốt. Mặc dù gặp rất nhiều khó khăn thiếu thốn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ nhưng trong thời gian tới chúng tôi sẽ phối hợp tốt hơn nữa để hoàn thành tốt nhiệm vụ”, Ngài Đại tá Tếp Âm, Phó Chỉ huy trưởng tiểu khu Quân sự tỉnh Kampot, Vương quốc Campuchia cho biết.

Công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trong thời gian qua đạt được nhiều kết quả, song vẫn còn đó rất nhiều hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam đang nằm lại trên đất bạn. Nỗi trăn trở, day dứt ấy thôi thúc từng thành viên Đội K92 tiếp tục lên đường thực hiện nhiệm vụ, góp sức mình xoa dịu những đau thương mất mát của người mẹ, người chị, người anh, người con và hàng triệu trái tim người Việt đang từng ngày trông ngóng những người con bất tử của dân tộc về ngủ yên trong lòng đất mẹ.