Năng lực tác chiến điện tử của Nga mạnh cỡ nào?

Trong bối cảnh hiện nay, lợi thế trên thực địa trong một cuộc chiến sẽ thuộc về quốc gia nào nắm bắt được các công nghệ quân sự hiện đại, tiên tiến, sở hữu vũ khí mạnh với độ chính xác, hiệu quả cao. Khi đó, quân đội không cần nhiều binh sĩ. Do vậy, tác chiến điện tử đã trở thành “nắm đấm vô hình” trên chiến trường hiện đại. Do vậy, các cường quốc quân sự rất coi trọng việc phát triển và ứng dụng các nền tảng tác chiến điện tử.

Trong vài năm qua, Nga đã triển khai các hệ thống tác chiến điện tử có khả năng “làm mù” máy bay chiến đấu và tên lửa phòng không, vô hiệu hóa các tên lửa hành trình và máy bay không người lái của đối phương.

Hải quân Nga được cho là đã làm nhiễu tín hiệu điện thoại di động khi nước này tiến hành hoạt động chiếm đóng, sáp nhập bán đảo Crimea từ tay Ukraine từ tháng 2/2014.  Dưới đây là một số khí tài tác chiến điện tử tiêu biểu của quân đội Nga.

Tổ hợp Murmansk-BN

Tổ hợp Murmansk-BN có khả năng "làm choáng" và "mù" các phương tiện thông tin liên lạc, trinh sát và cảm biến vũ khí của đối phương ở khoảng cách 5.000km. Hầu hết các hệ thống tác chiến điện tử khác chỉ có hiệu quả ở khoảng cách đến 300km. Đây là một tổ hợp đa năng, không có mẫu tương tự trên thế giới.

Tổ hợp này được thiết kế để tiến hành trinh sát điện tử, đánh chặn và chế áp tín hiệu của đối phương. Các tàu chiến và máy bay sử dụng tổ hợp Murmansk-BN để liên lạc vô tuyến với nhau, với các đài chỉ huy, cũng như với các vệ tinh liên lạc.

Murmansk-BN có thể tự động quét trên phạm vi rộng. Khi phát hiện nguồn phát xạ vô tuyến, hệ thống sẽ thực hiện phân tích tần số, thông tin được trao đổi. Sau đó,máy phát của hệ thống bắt đầu gây nhiễu ở những băng tần hẹp, không cho đối phương trao đổi thông tin.

Murmansk-BN có khả năng chặn liên lạc giữa tàu chiến với máy bay và vệ tinh, ngăn chặn luồng thông tin từ vệ tinh đến các đơn vị chiến đấu cụ thể. Điều này rất quan trọng, vì các vệ tinh trinh sát mục tiêu, có khả năng dẫn đường chính xác cho tên lửa tiến công mục tiêu.

Tổ hợp tác chiến điện tử Murmansk-BN do Tập đoàn công nghệ vô tuyến - điện tử KRET phát triển. Chức năng của nó là vô hiệu hóa hệ thống thông tin liên lạc vệ tinh quân sự tần số cao (High Frequency Global Communications System - HFGCS) của phương Tây. Vệc nghiên cứu, thiết kế tổ hợp này bắt đầu ở Liên Xô từ những năm 1960. Thế nhưng, chỉ đến năm 2015, các kỹ sư Nga mới có thể tạo ra bước đột phá cần thiết và đưa ra một mẫu thử nghiệm mới.

Hệ thống Murmansk-BN lần đầu được đưa vào hoạt động ở Crimea vào năm 2014. Murmansk-BN sẽ không chỉ giúp bao phủ bán đảo khỏi tình báo kỹ thuật vô tuyến của Mỹ và NATO, mà còn cho phép phản công "trên mọi mặt trận".

Theo các chuyên gia quân sự, tổ hợp Murmansk-BN của Nga có khả năng gây nhiễu toàn bộ lãnh thổ châu Âu, chặn các chuyến bay quân sự tầm trung, làm gián đoạn liên lạc giữa các tàu NATO...

Tổ hợp Krasukha-4

Cùng với Murmansk-BN, Krasukha-4 được xem là một trong những hệ thống tác chiến điện tử “độc nhất vô nhị” trên thế giới mà Nga sử hữu. Giới chuyên gia cho rằng, NATO sẽ gặp nhiều vấn đề khi Nga triển khai tổ hợp Krasukha-4. Theo đó, toàn bộ phía Đông, Nam và Bắc của châu Âu có thể mất thông tin liên lạc di động, thiết bị định vị toàn cầu, thông tin liên lạc vệ tinh,… 

Tổ hợp Krasukha-4 là biến thể hiện đại hóa của hệ thống tác chiến điện tử Krasukha-2. Biến thể này là trạm dải tần rộng gây nhiễu âm thanh mạnh. Krasukha-4 có module đa năng đặt trên mặt đất với khả năng gây nhiễu mạnh, có khả năng phát hiện và theo dõi các mục tiêu trên không. Trong trường hợp cần thiết nó có thể tạo nhiễu để làm rối loạn hệ thống tác chiến của đối phương. Bán kính hoạt động của hệ thống vượt quá 300km.

Với khả năng áp chế mạnh của Krasukha-4, máy bay cảnh báo sớm của đối phương không thể điều khiển chính xác vũ khí, khiến tên lửa được phóng bị thay đổi đường bay. Điều này góp phần đảm bảo an toàn cho các hệ thống điện tử của Nga.

Krasukha-4 từng được triển khai tại căn cứ không quân Khmeimim ở Syria. Trong thời gian này, nó đã chặn đứng thành công hàng chục cuộc tấn công của lực lượng chống chính phủ Syria và giúp Nga tiêu diệt hơn 230 máy bay không người lái của lực lượng vũ trang chống chính phủ.

Hệ thống tác chiến điện tử Krasukha dần trở thành xương sống trong tác chiến điện tử của Nga.

Máy bay Porubshchik 

Máy bay tác chiến điện tử này được ưa chuộng nhờ khả năng cơ động cao, hiệu quả tác chiến toàn diện. Máy bay tác chiến điện tử Porubshchik là đại diện tiêu biểu cho sự phát triển về năng lực tác chiến điện tử của Nga.

Máy bay tác chiến Porubshchik có phiên bản hiện đại nhất là biến thể máy bay tác chiến Il-22PP Porubshchik, với các thông số kỹ thuật cơ bản: Tốc độ tối đa 675 km/h, tầm bay tối đa 6.500 km, hoạt động liên tục 12 giờ.

Máy bay Porubshchik có phạm vi gây nhiễu tương đối rộng. Các loại như máy bay cảnh báo sớm tầm xa, máy bay chỉ huy trên không, máy bay trinh sát, máy bay chiến đấu, hệ thống phòng không mặt đất (radar), trung tâm liên lạc và thậm chí cả hệ thống vũ khí của đối phương, đều nằm trong phạm vi gây nhiễu của Porubshchik miễn là chúng sử dụng các module chức năng vô tuyến.

Trước khi thực hiện gây nhiễu, máy bay tác chiến Porubshchik có thể xác định tần số điện từ nào là của đối phương thông qua việc quét điện tử có độ chính xác cao và gây nhiễu có chọn lọc tần số hoạt động.

Porubshchik có thể được coi là một trong những máy bay tác chiến điện tử mạnh nhất trên thế giới, nó có thể chế áp nhất định các radar tìm kiếm đường không, radar dẫn đường tên lửa đất đối không của đối phương và các tên lửa hành trình trong giai đoạn giữa hay các kênh sửa đổi, liên kết dữ liệu chiến thuật thường được sử dụng bởi quân đội Mỹ và các đồng minh NATO.

Lực lượng không quân Nga tuyên bố rằng khả năng sống sót trên chiến trường của các máy bay chiến đấu thuộc Lực lượng Không quân Nga đã tăng gấp đôi do sử dụng máy bay tác chiến điện tử Porubshchik.

Sau khi máy bay tác chiến điện tử Il-22PP Porubshchik được chuyển giao sử dụng vào năm 2016, quân đội Nga cũng đã bắt đầu phát triển máy bay tác chiến điện tử Porubshchik-2.