Cách tiêu dùng an toàn trong thời kỳ bình thường mới

Nhằm hưởng ứng chủ đề "Tiêu dùng an toàn trong thời kỳ bình thường mới" của ngày quyền của người tiêu dùng việt nam năm 2022, cục cạnh tranh và bảo vệ người tiêu dùng, Bộ Công Thương phát hành bộ tài liệu "Hướng dẫn tiêu dùng an toàn trong thời kỳ bình thường mới".

Theo đó, tiêu dùng an toàn không chỉ là quyền của người tiêu dùng mà còn là trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, là tiêu chí để đánh giá sự phát triển của nền kinh tế và sự văn minh của xã hội. Tuy nhiên, nhiều người tiêu dùng hiện chưa nhận thức đầy đủ quyền được an toàn, chưa hiểu rõ các rủi ro có thể phát sinh cũng như chưa biết rõ cách thức để xử lý các nguy cơ mất an toàn đối với bản thân trong quá trình tiêu dùng.

Cùng với đó, các thách thức do dịch COVID-19 và các ảnh hưởng nghiêm trọng do thảm họa tự nhiên gây ra ngày càng cho thấy vai trò, trách nhiệm của người tiêu dùng trong việc đóng góp xây dựng môi trường tiêu dùng an toàn và bền vững.

Bộ tài liệu “Hướng dẫn tiêu dùng an toàn trong thời kỳ bình thường mới” với nội dung trọng tâm là Thông điệp 3A, bao gồm an toàn lựa chọn; an toàn thanh toán; an toàn sử dụng. Đi kèm với từng thông điệp là các nội dung chi tiết, nhằm hướng dẫn người tiêu dùng cách thức tiêu dùng an toàn trong suốt quá trình giao dịch và sử dụng hàng hóa, dịch vụ.

An toàn lựa chọn

An toàn lựa chọn được quy định trong hướng dẫn này là giai đoạn từ khi người tiêu dùng tiếp cận và tiếp nhận thông tin ban đầu đến giai đoạn cân nhắc lựa chọn hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng.

Đối với doanh nghiệp, phải cung cấp thông tin cho người tiêu dùng một cách đầy đủ, chính xác về doanh nghiệp, uy tín, khả năng kinh doanh, khả năng cung cấp hàng hóa, dịch vụ của doanh nghiệp.

Cụ thể là ghi nhãn hàng hóa theo quy định của pháp luật; niêm yết công khai giá hàng hoá, dịch vụ tại địa điểm kinh doanh, văn phòng dịch vụ; cảnh báo khả năng hàng hoá, dịch vụ có ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ, tính mạng, tài sản của người tiêu dùng và các biện pháp phòng ngừa; cung cấp thông tin về khả năng cung ứng linh kiện, phụ kiện thay thế của hàng hoá; cung cấp hướng dẫn sử dụng, điều kiện, thời hạn, địa điểm, thủ tục bảo hành trong trường hợp hàng hoá, dịch vụ có bảo hành; thông báo chính xác, đầy đủ cho người tiêu dùng về hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung trước khi giao dịch.

Ngoài ra, doanh nghiệp không được giả mạo các đánh giá về hàng hóa, dịch vụ hoặc xóa phản hồi tiêu cực của khách hàng (đối với hình thức thương mại trực tuyến). Hay, soạn thảo và áp dụng các điều khoản và điều kiện mua hàng hóa, dịch vụ phải rõ ràng, công bằng, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và quy định của pháp luật khác có liên quan.

Doanh nghiệp dành thời gian hợp lý (được người tiêu dùng chấp thuận) để người tiêu dùng dùng tìm hiểu, lựa chọn hàng hóa, dịch vụ phù hợp và nghiên cứu các điều kiện, chính sách, tài liệu có liên quan trước khi quyết định giao dịch. Xây dựng, ban hành và công khai các cơ chế giải quyết tranh chấp, chính sách bồi thường thiệt hại để người tiêu dùng tìm hiểu trước khi quyết định giao dịch.

Đối với người tiêu dùng, được tìm hiểu các quyền lợi tương ứng theo quy định pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Quyền được thông tin, người tiêu dùng được cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ; nội dung giao dịch hàng hóa, dịch vụ; nguồn gốc, xuất xứ hàng hoá; được cung cấp hoá đơn, chứng từ, tài liệu liên quan đến giao dịch và thông tin cần thiết khác về hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng đã mua, sử dụng.

Quyền được lựa chọn, người tiêu dùng được lựa chọn hàng hoá, dịch vụ, tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hoá, dịch vụ theo nhu cầu, điều kiện thực tế của mình; quyết định tham gia hoặc không tham gia giao dịch và các nội dung thoả thuận khi tham gia giao dịch với tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.

Quyền được tư vấn, người tiêu dùng được tư vấn, hỗ trợ, hướng dẫn kiến thức về tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ.

An toàn thanh toán

An toàn thanh toán được quy định trong hướng dẫn này là giai đoạn từ trao đổi các thông tin liên quan đến hàng hóa, dịch vụ đến giai đoạn người tiêu dùng thanh toán, nhận hàng hóa, dịch vụ.

Đối với doanh nghiệp, cần cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về doanh nghiệp; nội dung giao dịch hàng hóa, dịch vụ; nguồn gốc, xuất xứ hàng hoá; các tài liệu liên quan đến giao dịch và thông tin cần thiết khác về hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng lựa chọn mua trong quá trình giới thiệu hàng hóa, dịch vụ và theo yêu cầu của người tiêu dùng. Khi thanh toán, doanh nghiệp cần cung cấp bằng chứng giao dịch giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng. Bên cạnh đó, doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm bảo đảm an toàn, bảo vệ bí mật thông tin của người tiêu dùng khi người tiêu dùng tham gia giao dịch theo quy định pháp luật.

Trường hợp phải thu thập, sử dụng, chuyển giao thông tin của người tiêu dùng thì doanh nghiệp có trách nhiệm thông báo rõ ràng, công khai trước khi thực hiện với người tiêu dùng về mục đích hoạt động thu thập, sử dụng thông tin phù hợp với mục đích đã thông báo với người tiêu dùng và phải được người tiêu dùng đồng ý, bảo đảm an toàn, chính xác, đầy đủ khi thu thập, sử dụng, chuyển giao thông tin người tiêu dùng...

Đối với người tiêu dùng, khi tham gia mua bán và thanh toán truyền thống, người tiêu dùng cần lưu ý: chủ động bảo mật, bảo vệ thông tin của chính mình. Chỉ cung cấp cho bên bán các thông tin cần thiết liên quan đến giao dịch và yêu cầu bên bán thực hiện trách nhiệm bảo mật thông tin theo đúng quy định pháp luật. Chú ý đến các điều khoản và điều kiện, chính sách về giao hàng hóa (nếu hàng hóa mua được giao), chi phí có liên quan, bảo hành; chính sách trả hàng và hoàn tiền của doanhnghiệp. Kiểm tra kỹ hàng hóa trước khi nhận. Lưu giữ lại toàn bộ hóa đơn, chứng từ, tài liệu liên quan đến giao dịch...

Bên cạnh đó, khi tham gia mua bán và thanh toán trực tuyến, người tiêu dùng cần tìm hiểu và đọc kỹ các điều kiện, điều khoản của website/ứng dụng di động trước khi đồng ý giao dịch và thanh toán để đảm bảo quyền lợi của mình không bị ảnh hưởng. Kiểm tra kỹ các thông tin thanh toán như nội dung thanh toán, tổng số tiền cần thanh toán trước khi quyết định thanh toán. Cẩn trọng và chủ động bảo mật thông tin của mình trong quá trình thanh toán, yêu cầu bên bán thực hiện trách nhiệm bảo mật thông tin theo đúng quy định pháp luật trong trường hợp bên bán thu thập thông tin của người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, người tiêu dùng cần tự mình sử dụng thẻ và tài khoản thanh toán; không đưa thẻ thanh toán của mình cho bất kỳ ai; không tiết lộ số pin, số thẻ cho bất kỳ ai kể cả nhân viên thu ngân của bên bán. Chỉ giao dịch trực tuyến trên các nền tảng, ứng dụng di động, website uy tín, các địa chỉ mua hàng tin cậy, có độ bảo mật cao; tự mình gõ đường link đầy đủ trên thanh địa chỉ trên trình duyệt internet và tránh lựa chọn các đường link có sẵn (có thể là giả mạo). Giữ lại các hóa đơn thanh toán thẻ, chứng từ có liên quan để đối chiếu với các giao dịch trên sao kê tài khoản thẻ và thực tế hàng hóa, dịch vụ nhận được cũng như để làm bằng chứng nếu xảy ra tranh chấp...

An toàn sử dụng

An toàn sử dụng được quy định trong hướng dẫn này là giai đoạn từ khi người tiêu dùng tiếp nhận, sử dụng hàng hóa, dịch vụ đến bảo hành, phản ánh, khiếu nại về hàng hóa, dịch vụ (nếu phát sinh vấn đề cần bảo hành, phán ánh, khiếu nại).

Đối với doanh nghiệp, cung cấp đầy đủ, chính xác cho người tiêu dùng các thông tin như: các điều khoản và điều kiện, chính sách về giao hàng hóa (nếu hàng hóa mua được giao); thông tin về các loại chi phí khác có liên quan (nếu có); chính sách và điều kiện bảo hành; hướng dẫn sử dụng; điều kiện được hưởng khuyến mại khác (nếu có); chính sách trả hàng và hoàn tiền của doanh nghiệp…

Bên cạnh đó, doanh nghiệp thực hiện đầy đủ nghĩa vụ bảo hành hàng hóa, linh kiện, phụ kiện do mình cung cấp theo quy định pháp luật và thỏa thuận bảo hành giữa bên bán và người tiêu dùng. Hay tiếp nhận và tiến hành thương lượng với người tiêu dùng trong vòng 07 ngày làm việc kể từ ngày nhận được yêu cầu của người tiêu dùng; tiến hành giải quyết tranh chấp với người tiêu dùng theo các phương thức phù hợp theo quy định pháp luật và thỏa thuận giữa các bên.

Đối với người tiêu dùng, cần tìm hiểu các quyền lợi tương ứng của người tiêu dùng theo quy định pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, cụ thể: quyền được yêu cầu bồi thường: yêu cầu bồi thường thiệt hại khi hàng hoá, dịch vụ không đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, chất lượng, số lượng, tính năng, công dụng, giá cả hoặc nội dung khác mà tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đã công bố, niêm yết, quảng cáo hoặc cam kết. Quyền khiếu nại, tố cáo, khởi kiện: khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hoặc đề nghị tổ chức xã hội khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình theo quy định của luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

Ngoài ra, để bảo vệ an toàn sức khỏe và quyền lợi chính đáng của mình, người tiêu dùng cần lưu ý, chủ động lưu lại tất cả các thông tin, tài liệu liên quan đến giao dịch; đọc kỹ trước khi sử dụng hàng hóa các thông tin như hướng dẫn sử dụng (đặc biệt đối với các sản phẩm bảo vệ sức khỏe); điều kiện sử dụng và bảo quản sản phẩm; hạn sử dụng; những lưu ý khi sử dụng sản phẩm… để đảm bảo sử dụng sản phẩm một cách an toàn, hợp lý, hiệu quả.

Bên cạnh đó, chia sẻ thông tin tiêu dùng để góp phần xây dựng môi trường tiêu dùng an toàn, lành mạnh và trong trường hợp xảy ra tranh chấp, người tiêu dùng cần sử dụng các phương thức giải quyết tranh chấp phù hợp theo quy định pháp luật.

Trường hợp không thương lượng được với bên bán, người tiêu dùng cần liên hệ với cơ quan, tổ chức để được hỗ trợ tư vấn, giải quyết.

Phản ánh tới hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là các tổ chức đại diện cho tiếng nói của người tiêu dùng, có nhiệm vụ thực hiện một số hoạt động bảo vệ người tiêu dùng. Phản ánh tới sở côngthương địa phương là cơ quan chịu trách nhiệm bảo vệ người tiêu dùng tại địa phương. Phản ánh tới tổng đài tư vấn hỗ trợ người tiêu dùng 1800.6838 do Bộ Công Thương vận hành nhằm tiếp nhận, tư vấn các vấn đề về pháp luật bảo vệ người tiêu dùng. Phản ánh tới các cơ quan, đơn vị quản lý chuyên ngành liên quan đến loại hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng đã mua của doanh nghiệp để được tư vấn, hỗ trợ, giải quyết.