Đề xuất chuyển Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia về Bộ Công Thương

Cụ thể, Bộ Công Thương đưa ra hai phương án chuyển đổi quản lý A0 từ EVN về Bộ Công Thương, trong đó phương án thứ nhất là A0 trở thành đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp dịch vụ vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện trực thuộc Bộ Công Thương.

Phương án thứ hai là A0 trở thành Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện 100% vốn Nhà nước trực thuộc Bộ Công Thương.

Theo Bộ Công Thương, cả hai phương án trên đều đảm bảo các tiêu chí về tính độc lập, khách quan của A0 so với hiện tại, khả năng phối hợp với các đơn vị liên quan và khả năng linh hoạt đổi mới, sáng tạo.

Trong điều kiện hiện nay, để đáp ứng mục tiêu chuyển nguyên trạng A0 về trực thuộc Bộ Công Thương, mô hình đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp dịch vụ vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện là phù hợp.

Trong giai đoạn tiếp theo, sau khi Luật giá và Luật điện luật sửa đổi được ban hành, có thể xem xét thêm phương án 2.

Về tính đặc thù, tính chất đặc thù của đơn vị mới thành lập trực thuộc Bộ Công Thương là công tác vận hành hệ thống điện và vận hành thị trường điện.

Để đảm bảo hệ thống điện vận hành, an toàn, tin cậy, tại đơn vị này có những nhân sự chức danh tham gia vận hành hệ thống điện và thị trường điện với áp lực công việc nặng nề, phải điều khiển vận hành toàn bộ hệ thống điện với hàng trăm nhà máy điện, hàng trăm nghìn thiết bị điện cao áp khác nhau.

Trong quá trình làm việc phải ra các quyết định thật nhanh, chính xác, không được phép sai sót vì mỗi sai sót có thể trả giá bằng việc hư hỏng thiết bị giá trị cao hoặc gây mất điện diện rộng. thậm chí có thể gây nguy hiểm cho sức khoẻ, tính mạng nhân viên khác.

Bộ phận người lao động nói trên được tuyển dụng dựa trên yêu cầu cao (có bằng đại học ở mức khá, giỏi trở lên), được đào tạo chuyên sâu 12-18 tháng và được kiểm tra kỹ lưỡng, khi đại yêu cầu mới được phép bố trí công việc, gồm các vị trí: Điều độ viên hệ thống điện quốc gia, kỹ sư tính toán hệ thống điện quốc gia, kỹ sư điều hành giao dịch thị trường điện, điều độ viên hệ thống điện miền, kỹ sư tính toán hệ thống điện miền, kỹ sư SCADA...

Hơn nữa, do điện là hàng hóa đặc biệt phải luôn cân bằng giữa sản xuất (nguồn cung) và tiêu thụ (nhu cầu), nên các chức danh này có trách nhiệm đảm bảo vận hành hệ thống điện từng giây, từng phút suốt 24 giờ mỗi ngày, 7 ngày mỗi tuần.

Thị trường điện cũng thực hiện khớp lệnh 30 phút/chu kỳ trong tất cả các ngày, kể cả ngày nghỉ, ngày lễ (chu kỳ này có thể xuống còn 15 phút hoặc 5 phút như các nước có thị trường điện phát triển khi cơ sở hạ tầng đáp ứng).

Đây là lực lượng nhân viên kỹ thuật tối quan trọng đối với vận hành an toàn, kinh tế hệ thống điện, cần phải duy trì ổn định và không dễ dàng thay thế do phải mất thời gian xấp xỉ 2 năm (kể cả thời gian tuyển dụng, đào tạo và tập sự chức danh) mới có thể có nhân sự mới.

Do đó, các nhân sự đáp ứng yêu cầu được bố trí công việc với lương theo chức danh ở mức cao, có tính cạnh tranh (theo báo cáo bình quân lương bộ phận trực tiếp sản xuất là khoảng 40 triệu/người/tháng).

Vì vậy, trong trường hợp A0 chuyển thành đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ Công Thương, cần phải có cơ chế tài chính đặc thù đủ đảm bảo duy trì mức lương và phụ cấp tương đương với mức hiện hưởng để đảm bảo tránh xáo trộn về nhân lực của A0 dẫn đến những rủi ro về vận hành ổn định, an toàn và hiệu quả hệ thống điện, đặc biệt trong thời gian chuyển giao và hoàn thiện mô hình tổ chức.

Theo Bộ Công Thương, A0 hiện có Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia có trụ sở tại Hà Nội, các trung tâm điều độ khác được đặt ở A1 ở miền Bắc, A2 ở miền Nam và A3 ở miền Trung. Tổng nhân sự của A0 hiện là 454 người, trong đó 91% có trình độ đại học trở lên và  lực lượng sản xuất trực tiếp (chiếm 62% tổng số lao động). 

Trước đó, ngày 6/6, Thủ tướng có công điện số 517 về việc thực hiện các giải pháp bảo đảm cung ứng điện mùa khô năm 2023 và thời gian tới, trong đó có giao Bộ Công Thương "điều chỉnh việc quản lý, chỉ đạo Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia về Bộ Công Thương" trong tháng 6 và nghiên cứu các chính sách phù hợp, hiệu quả.

Đến ngày 9/6, lãnh đạo Bộ Công Thương đã làm việc với Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và A0 để thảo luận các giải pháp triển khai thực hiện chỉ đạo.

Tại tờ trình, Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng ban hành quyết định chuyển nguyên trạng A0 về Bộ Công Thương; giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan rà soát, báo cáo Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định 96/2022 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công Thương.

Bộ Công Thương kiến nghị giao Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp báo cáo Chính phủ, bổ sung Nghị định 26/2018 quy định điều lệ tổ chức và hoạt động của EVN; chỉnh sửa, hoàn thiện và trình Thủ tướng phê duyệt đề án tái cơ cấu ngành điện theo hướng chuyển đổi mô hình hoạt động. Đơn vị mới thành lập sẽ ký hợp đồng cung cấp dịch vụ điều độ hệ thống điện và điều hành giao dịch thị trường điện với EVN hoặc các thành viên thị trường.

Bộ kiến nghị giao Bộ Tài chính chủ trì, rà soát các quy định hiện hành của pháp luật; ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành các quy định về giá điều độ vận hành hệ thống điện và giá điều hành giao dịch thị trường điện lực, các cơ chế đặc thù về chi phí duy trì hoạt động của đơn vị, chế độ tiền lương, phụ cấp cho các nhân sự trực tiếp sản xuất…

Hiện A0 là đơn vị hạch toán phụ thuộc EVN. Để đảm bảo tính công bằng, minh bạch trong điều hành thị trường điện, A0 được chuyển thành Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện, hạch toán độc lập trong EVN giai đoạn 2019-2020, sau đó chuyển thành đơn vị độc lập về nhân sự, pháp lý, tài chính, không chung lợi ích với bên bán và mua điện, do Nhà nước nắm 100% vốn điều lệ giai đoạn 2021-2025.

Từ khi Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước được thành lập vào năm 2018, nhiệm vụ tái cơ cấu A0 được giao cho cơ quan này. Tuy nhiên đến nay, việc này vẫn chưa được phê duyệt và triển khai thực hiện.