Bác sĩ cảnh báo bệnh than nguy hiểm đang quay trở lại, ghi nhận nhiều ca nặng

Thông tin từ khoa Phẫu thuật Nhiễm khuẩn, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, thời gian qua, khoa tiếp nhận một số ca bệnh được chẩn đoán mắc bệnh than.

Các bệnh nhân có đặc điểm chung là bệnh lý nền (tiểu đường) với tổn thương điển hình là một vùng viêm tấy đỏ, đau nằm vùng gáy, lưng. Sau vài ngày diễn biến xuất hiện vỡ mủ thành nhiều nốt nhỏ trông giống tổ ong hoặc gương sen, đau nhức. Có một số trường hợp do điều trị không đúng hoặc tự ý đắp lá gây tổn thương lan rộng, hoặc biến chứng nhiễm khuẩn huyết nguy hiểm đến tính mạng.

Điển hình là trường hợp của nam bệnh nhân quốc tịch Sri Lanka. Người bệnh vốn là  nhân viên tàu viễn dương, mang trong mình bệnh tiểu đường mạn tính. Trong những ngày lênh đênh trên biển ông không may xuất hiện các cụm nhọt nhiễm trùng vùng lưng. Tổn thương nhanh chóng lan rộng và tạo thành ổ mủ dọc suốt chiều dài từ lưng xuống tận hông 2 bên. Do vào thời điểm đại dịch COVID-19, ông và các thủy thủ phải mất 40 ngày mới cập được cảng Quảng Ninh, Việt Nam.

Ngay khi đặt chân lên bờ ông đã được đưa đến cơ sở y tế địa phương hội chẩn và chuyển đến Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức điều trị trong tình trạng nhiễm trùng dai dẳng, đường huyết dao động. Ngày 14/5, người bệnh được được tiến hành hội chẩn và phẫu thuật rạch tháo mủ, cắt lọc làm sạch các ổ nhiễm trùng vùng lưng, đùi cùng với việc kiểm soát đường huyết. Vi khuẩn xét nghiệm là tụ cầu vàng - bệnh than (Staphylococcus Aureus)

Chỉ sau 1 tuần các vết thương của người bệnh có tiến triển rất tốt. Bệnh nhân được các bác sĩ tạo hình vết thương và khép lại vết mổ. 

Trường hợp khác là nữ bệnh nhân (75 tuổi, Hà Nội). Bà có tiền sử điều trị tiểu đường nhiều năm, ung thư vú trái đã mổ. 2 tuần gần đây bà có biểu hiện sưng tấy đau lưng nhưng do tâm lý sợ đến bệnh viện nên tự điều trị ở nhà. Việc điều trị sai phương pháp khiến các tổn thương lan rộng đau nhức nhiều.

Tại bệnh viện, các bác sĩ đã điều trị cho người bệnh ổn định và tiến hành phẫu thuật vào ngày 19/5. Xét nghiệm vi khuẩn là Staphylococcus Aureus. Hiện vết thương của bệnh nhân đã ổn định. Nhưng do tổn thương rộng, nhiều khả năng bệnh nhân phải vá da.

Tương tự như 2 trường hợp trên, ngày 23/5, các bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức phẫu thuật cho bệnh nhân nữ 56 tuổi đến từ Lạc Thủy, Hòa Bình với tổn thương vùng gáy gần 2 tuần. Vết thương là những ổ áp xe nhỏ nhiều vách và ngóc ngách, tổ chức dưới da hoại tử và mủ trắng. Người bệnh đã được cắt lọc, làm sạch và để da hở. Xét nghiệm mủ cũng là Staphylococcus Aureus.

Bệnh than nguy hiểm thế nào?

Theo PGS TS Nguyễn Đức Chính, Anthrax – bệnh than hoặc tiếng anh là Carbuncle được định nghĩa là cụm nhọt, bao gồm nhiều các nhọt nhỏ do viêm lỗ chân lông tập trung thành đám tạo nên và có quá trình hoại tử phần mềm tổ chức dưới da.

Từ "bệnh than" xuất phát từ từ tiếng Latin “Carbunculus” có nghĩa là hòn than nhỏ , là khối đau cứng như đá. Vì vị trí xuất hiện hay nằm phía thân sau của cơ thể nên được dân gian dùng từ "Hậu Bối", có nghĩa là u nhọt nằm phần sau cơ thể. Ở Việt Nam bệnh còn được gọi là “cụm nhọt tổ ong” hay “nhọt gương sen” do hình ảnh tổn thương khi vỡ mủ lỗ chỗ giống như tổ ong hoặc như gương sen đã lấy hết hạt.

Tác nhân gây bệnh chủ yếu là do tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus). Nếu không được xử lý, nhiễm trùng có thể lan tỏa đến các phần khác của cơ thể. Tụ cầu hay mọc ở gáy, lưng ở những người có sức đề kháng kém, người cao tuổi, người mắc bệnh tiểu đường...

Bệnh xuất hiện ban đầu là một đám mảng đỏ có đường kính rất khác nhau, có thể từ 5-10-20cm kèm theo biểu hiện viêm đỏ, sưng tấy, gồ cao, đau, có nhiều ngòi, tiến triển hoại tử tổ chức dưới da, tổn thương lõm sâu khoảng 0,5-1cm.

Các khối tụ cầu vàng không tự khỏi theo cách thay băng thông thường hoặc tự uống thuốc mà cần sự can thiệp của các bác sĩ. Hơn nữa, khác với nhọt bọc là tổn thương rất nông và thường là một khối mủ có thể trích đơn giản, tụ cầu bắt buộc phải phẫu thuật mở rộng và lấy tổ chức hoại tử bên dưới mới khỏi được.

Do đó khi xuất hiện những triệu chứng đầu tiên của bệnh, đặc biệt là người đề kháng kém hay có bệnh chuyển hóa như tiểu đường…cần đến ngay các cơ sở y tế khám và điều trị, tránh những diễn biến nặng của bệnh có thể gây ra hậu quả đáng tiếc, thậm chí biến chứng nhiễm khuẩn huyết còn có thể gây thiệt mạng.