(VTC News) – Bàn về kết quả thanh tra của Bộ Tài Chính liên quan đến giá bán điện của EVN cao hơn mức cho phép của Chính phủ trong năm 2010 có nguyên nhân là do được Bộ Công thương “bật đèn xanh”, các chuyên gia kinh tế cho rằng cần làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan và Bộ Công thương phải làm rõ cơ sở đưa mức giá cao hơn văn bản của Thủ tướng Chính phủ.
Ngày 12/2/2010, Văn phòng Chính phủ có công văn số 50/TB-VPCP thông báo kết luận của Thủ tướng Chính phủ về Đề án giá điện năm 2010, quy định năm 2010 điều chỉnh giá bán điện bình quân tăng 6,8% so với giá bán điện bình quân thực hiện năm 2009.
Trong thực tế, giá bán điện bình quân thực hiện năm 2009 của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là 970,9 đồng/KWh nên giá bán điện bình quân năm 2010 tăng theo mức cho phép của Chính phủ là 1.036 đồng/KWh.
Tới ngày 24/2/2010, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư 08/2010 về quy định giá bán điện năm 2010 và hướng dẫn thực hiện lại cho phép giá bán điện bình quân năm 2010 là 1.058 đồng/KWh.
(Ảnh minh họa)
Theo Thông tư trên thì mức giá do Bộ Công Thương quy định tăng 9%, cao hơn 2,2% so với mức được Thủ tướng Chính phủ cho phép.
Bày tỏ quan điểm trước kết luận thanh tra của Bộ Tài Chính, chuyên gia kinh tế cao cấp Lê Đăng Doanh cho rằng: Các cơ quan có liên quan cần ngồi với nhau để làm rõ nguyên nhân của sự vênh nhau này, lý do…để không khiến người dân thấy sự khó hiểu trong thi hành chỉ đạo của Chính phủ giữa các cơ quan.
Việc giá điện cứ có thông tin nay tăng, mai lại đề xuất tăng và tăng theo chiều hướng “không minh bạch” theo ông Doanh sẽ khiến người dân hoang mang, ảnh hưởng đến việc điều hành, chính sách kìm chế lạm phát của Chính phủ.
“Hiện nay, chưa được biết Bộ Công thương đã quyết định vấn đề đó (đề xuất tăng giá điện trong tháng 11tới - pv) hay chưa. Tuy nhiên trường hợp có tăng giá điện ở mức nào thì cũng cần được thực hiện công khai minh bạch, làm rõ cơ cấu giá điện, thua lỗ thất thoát khi đầu tư ra ngoài ngành, phí quản lý cũng như tỷ lệ thất thoát trên đường dây. Chừng nào những vấn đề đó chưa đáp ứng, thì nâng giá điện sẽ không nhận được đồng tình cho người dân”, ông Doanh nói.
Ông Doanh cũng nói thêm, tính từ đầu năm đến nay ngành điện đã được tăng giá khoảng 15,2%, đến bây giờ nếu tăng giá điện nữa sẽ khiến tăng lạm phát, không rõ trách nhiệm của các cơ quan này với mục tiêu chống lạm phát của Chính phủ là như thế nào?
Còn TS Nguyễn Minh Phong – Viện nghiên cứu kinh tế - xã hội Hà Nội bày tỏ quan điểm: “Nếu xét về kỷ luật công vụ thì việc Bộ Công thương ban hành Thông tư quy định mức giá bán điện năm 2010 cao hơn mức Chính Phủ cho phép thì đây là hiện tương vị phạm công vụ hay nói cách khác là vi phạm khuôn khổ cho phép. Nếu nói nặng hợn là coi thường phép nước. Cơ quan chức năng cần xem xét việc giải trình của các bên để đưa ra biện pháp xử lý nếu bất hợp lý. Vấn đề này nên làm mẫu để siết chặt kỷ luật công vụ và hạn chế lợi ích nhóm, lợi ích ngành”.
Người dân đang cần sự minh bạch của giá điện (Ảnh minh họa)
TS Phong cho rằng, EVN liên tục kêu lỗ và đề xuất tăng giá điện, nhưng lỗ ở mức độ nào? Muốn chứng minh phải có giải trình một cách minh bạch, chứ không thể hô hào.
“Nếu lỗ mà yêu cầu tăng giá nghe có lý, nhưng cứ hô lỗ, không ai kết luận liệu có lỗ thực sự hay không mà tăng giá điện thì lại không hợp lý”, ông Phong nhấn mạnh.
Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long thừa nhận, nếu theo kết quả thanh tra của Bộ Tài Chính, thì điều này cho thấy có sự coi thường kỷ cương, phép nước, còn cơ quan quản lý thiếu trách nhiệm. Cơ quan quản lý không thể chỉ “đánh trống, bỏ dùi" hay nói cách khác là không thể ra văn bản rồi để đấy, còn Bộ Công Thương phải làm rõ cơ sở đưa mức giá cao hơn văn bản của Thủ tướng Chính phủ.
“Nếu Bộ Công thương đã báo cáo với cơ quan giám sát của Chính phủ trước khi đưa ra quyết định này, thì cũng phải có luận giải và có văn bản pháp quy. Theo tôi trong vấn đề này phải quy rõ trách nhiệm từng bên”, ông Long nói thêm.
Bàn về câu chuyện dai dẳng là vấn đề đầu tư ngoài ngành của EVN, TS Vũ Minh Phong thẳng thắn cho rằng, vấn đề này cần một sự giải trình rõ ràng, thậm chí nếu không giải trình được rõ ràng cần phải kỷ luật. Cho đến nay, đầu tư ngoài ngành vẫn được phép, song đang được siết chặt dần và tới 2015 tất cả phải thoái vốn ra khỏi những khoản đầu tư ngoài ngành.
“Vấn đề gì cũng nhìn từ hai mặt. Nếu nói khách quan, EVN tương đối năng động, đã bỏ vốn vào những lĩnh vực kinh doanh tin là có lãi. Tuy nhiên, thương trường không dễ dàng, biến đổi nhanh kèm theo sự thiếu trách nhiệm đã khiến lỗ nhiều hơn lãi. Vì vậy, vấn đề đặt ra là cần phải có luật đầu tư công”, ông Phong nói thêm.
Còn chuyên gia Ngô Trí Long thì bày tỏ băn khoăn khi doanh nghiệp kêu lỗ, nhưng vẫn đi đầu tư ngoài ngành. Trong cuộc trao đổi P/V VTC News, vị này có nhắc lại lời của Bộ trưởng Bộ Tài Chính Vũ Văn Ninh phát biểu với báo chí cách đây không lâu: “Không tăng giá điện để bù lỗ cho đầu tư ngoài ngành”.
Chuyên gia này phân tích, bản thân đối với doanh nghiệp phải thực hiện nhiệm vụ chính, nếu nhiệm vụ chính không có hiệu quả mà đưa vốn đi đầu tư ngoài ngành càng không hiệu quả dẫn tới gặp lỗ.
Ông Long chỉ rõ: “Lỗ là do nguồn lực kêu thiếu nhưng lại đầu tư vào những lĩnh vực không có chức năng, không có nghiệp vụ, trình độ với các lĩnh vực đầu tư khác. Theo quy định, chỉ cho phép đầu tư ngoài ngành với tỷ lệ nhất định, vấn đề số một là cần tập trung nhiệm vụ chính. Khi đã xuất hiện tình trạng này thì phải quy trách nhiệm và thậm chí miễn nhiệm không cho quản lý”.
Anh Minh
Bình luận