Trí tuệ nhân tạo có chiếm lĩnh thế giới và kiểm soát chúng ta?

Mỗi ngày trôi qua, chúng ta sử dụng trí thông minh nhân tạo (AI) cho nhiều mục đích, công việc khác nhau. AI đã thâm nhập hầu hết ngành công nghiệp, hỗ trợ đắc lực cho công cuộc cải tiến và đổi mới, xây dựng chiến lược hướng tới tương lai bền vững.

Các nhà nghiên cứu vẫn đang từng ngày khám phá nhiều hơn những phương thức sử dụng trí tuệ nhân tạo mới, lĩnh vực có khả năng thay đổi hoàn toàn xã hội loài người. Song liệu có khả năng loại trí tuệ này sẽ thay thế cả chính chúng ta?

Bước ra thực tế từ phim viễn tưởng

AI đã trải qua chặng đường phát triển khá dài. Nhân loại đang đứng trước ngưỡng thay đổi mạnh mẽ, khi các nhà lãnh đạo thế giới không ngừng tranh cãi về câu hỏi: “Liệu trí tuệ nhân tạo có chiếm lĩnh thế giới và kiểm soát chúng ta?”.

Dù có vẻ điều đó sẽ không thể xảy ra ngay lúc này, vẫn có rất nhiều giả thuyết cho thấy ảnh hưởng tiêu cực của AI trong tương lai. Ai biết được, thế hệ sắp tới có thể sẽ bị thống trị bởi trí thông minh nhân tạo, khi chúng có thể thay đổi chúng ta trong tình bạn, kỹ năng lãnh đạo, lòng vị tha và cuối cùng chính là tình yêu.

Tất cả bộ phim viễn tưởng lấy chủ đề này thường là nỗi lo sợ về AI. Trong thời gian dài, các kịch bản khái quát cách những con robot với trí tuệ nhân tạo sẽ làm thay đổi cuộc sống chúng ta.

Chẳng hạn như trong “Chiến tranh giữa các vì sao” (Star Wars), cuộc chiến giữa C3PO và R2D2, những người hợp tác với Liên minh Nổi dậy để ngăn chặn Đế Chế - HAL 9000 và Ex-Machina - những kẻ cố gắng ám sát chính chủ nhân đã sáng tạo ra chúng.

Những sự hư cấu này chỉ mới tập trung thể hiện tác động vật lý của AI lên con người, hầu như chưa đề cập đến ảnh hưởng mối quan hệ xã hội. Nói cách khác, trong xã hội tương lai, cách mà con người tương tác với nhau có thể bị định hình bởi trí thông minh nhân tạo.

Vào những năm 1940, ảnh hưởng qua lại giữa con người và AI vẫn còn là viễn cảnh xa vời. Isaac Asimov - nhà văn khoa học viễn tưởng nổi tiếng khi đó đã đưa ra 3 điều luật dành cho robot. Mục đích của các điều luật là giữ cho AI hay robot sẽ không gây ra bất kỳ tổn hại nào cho con người. Thông qua những điều luật này, Isaac Asimov chỉ ra rằng robot thực sự sẽ ảnh hưởng đến con người thông qua những tương tác trực tiếp.

Ngày nay, bao quanh chúng ta là trí thông minh nhân tạo. Có thể đó là thiết bị tìm kiếm bằng giọng nói trên điện thoại, thiết bị thông minh trong nhà như Google Home, Echo Dot... hay vô vàn ứng dụng trên smartphone. Chúng ta có robot giúp việc tại nhà, robot thực hiện phẫu thuật và những robot thậm chí hoàn toàn giống con người.

Khi loài người cố gắng phát triển để đánh bại những thành tựu công nghệ của chính mình, chúng ta cũng đồng thời ngày ngày tinh vi hóa trí tuệ nhân tạo. Và như vậy, máy móc có thể sẽ trở thành mục tiêu cho tình cảm, cảm xúc.

Bộ phim khoa học viễn tưởng “Her” (Hạnh phúc ảo) xoay quanh một nhà văn sống nội tâm, anh ta mua người máy giúp anh viết và cuối cùng, anh đã phải lòng nó. Nhân vật chính bị quyến rũ bởi khả năng mà “her” học hỏi và thích nghi. Điều này chắc hẳn không xảy ra ngay lập tức, nhưng nghiên cứu khẳng định con người có thể sẽ yêu và kết hôn với trí tuệ nhân tạo trong tương lai.

“Quyền công dân người máy thế giới”

iến sĩ Maciej Musial từ Đại học Adam Mickiewicz, Poznan, Ba Lan chỉ ra rằng con người sẽ sớm bị phụ thuộc vào robot và các ứng dụng AI. Bằng chứng cho hiện trạng này có thể thấy ngay trong thực tế: Con người ngày càng gắn chặt mình vào các thiết bị trí tuệ nhân tạo, cụ thể là smartphone.

Ngoài ra, chúng ta còn hình thành các mối quan hệ tình cảm với AI dưới những hình thức khác nhau. Con người có thói quen nhân cách hóa đồ vật. Các nghiên cứu về cách chúng ta hình thành những kết nối tình cảm với thiết bị gia dụng như máy hút bụi tự động cho thấy nhiều chủ sở hữu sẽ tự mình lau dọn, nếu họ thấy robot của mình đang “buồn”. Những chủ sở hữu xe hơi hay xe đạp cũng thường đặt tên cho chiếc xe của mình.

Có thể thấy, ngày mà con người phát triển mối quan hệ tình cảm nghiêm túc với robot sẽ không còn xa. Và ai biết được, một ngày nọ, những mối quan hệ người-máy này sẽ trở thành quy tắc xã hội, dẫn đến kết cục là những cuộc hôn nhân giữa người và robot.

David Hanson, kỹ sư tạo ra Robot Sophia nổi tiếng, tiết lộ rằng chỉ vài thập kỷ nữa là đến thời đại mà con người kết hôn với người máy. Thực tế đã xuất hiện các loại robot được tạo ra với mục đích vỗ về những cá nhân cảm thấy lạc lõng giữa xã hội hiện đại.

Hanson cũng cho rằng người máy sẽ có được các quyền như con người vào năm 2045, bao gồm quyền sở hữu đất đai, bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử chung, thậm chí được hợp pháp kết hôn.

Cuối cùng, ông đưa ra giả thuyết vào năm 2035, robot có thể thực hiện hầu hết công việc mà con người làm. "Chúng" thậm chí sẽ có cho riêng mình “Quyền công dân người máy thế giới” vào năm 2038, buộc các nhà lãnh đạo quy định về địa vị bình đẳng của "chúng" trong thế giới loài người.