Thượng nghị sỹ John McCain qua lời kể của cựu Đại sứ Lê Văn Bàng

Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Mỹ John McCain vừa qua đời ở tuổi 81 sáng nay (giờ VN) sau khi ông dừng tiếp nhận điều trị căn bệnh ung thư não.

Từ một tù binh trong cuộc chiến tranh Việt Nam, phi công hải quân Mỹ John McCain đã trở thành một trong những người thúc đẩy mạnh mẽ nhất bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ. Ở góc độ quan hệ giữa hai chính phủ, sau khi trở thành một chính trị gia kỳ cựu, McCain luôn tìm cách thúc đẩy bình thường hóa quan hệ với Việt Nam.

Ông là một trong hai nhân vật năng nổ nhất hối thúc và vận động các chính quyền Mỹ khi đó bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Việt Nam.

Trả lời phóng viên VTC News, nhà ngoại giao kỳ cựu, Đại sứ Việt Nam đầu tiên tại Mỹ Lê Văn Bàng đã có những chia sẻ về Thượng nghị sỹ John McCain.

Theo ông Lê Văn Bàng, thượng nghị sĩ John McCain có một tình cảm đặc biệt với Việt Nam và bỏ ra nhiều công sức để thúc đẩy quá trình bình thường hóa quan hệ Việt-Mỹ trong suốt trong khoảng gần 30 năm qua.

Trong những năm 1988-1989, khi hai nước bắt đầu gặp nhau để giải quyết vấn đề tìm người mất tích trong chiến tranh (MIA), ông John McCain cùng với thượng nghị sỹ John Kerry là hai người trực tiếp thảo luận với Việt Nam về vấn đề người Mỹ mất tích, đồng thời là vấn đề bình thường hóa.

Nhà ngoại giao Lê Văn Bàng – người tham gia chặt chẽ vào quá trình bình thường hóa quan hệ Việt-Mỹ chia sẻ: “Thượng nghị sỹ McCain những năm đến Việt Nam làm việc rất nhẫn nại và kiên trì, tình cảm chứ không giống những thượng nghị sỹ khác hách dịch hay đòi hỏi này nọ.”

Tiếp sau đó, đầu những năm 90, khi hai nước bắt đầu đi vào thương lượng và tiến tới bước đi bình thường hóa thì nghị sỹ McCain cũng có đóng góp quan trọng. Nhà ngoại giao cho biết khi Tổng thống Bill Clinton tuyên bố dỡ bỏ cấm vận Việt Nam, nghị sỹ McCain được mời đến và phải có sự hiện diện của ông thì dư luận Mỹ mới chấp nhận bước tiến này.

Ngày 3/2/1994, Tổng thống Mỹ Bill Clinton tuyên bố bãi bỏ lệnh cấm vận thương mại Việt Nam. Một năm sau, ngày 11/7/1995 (tức ngày 12/7/1995 tại Việt Nam), Tổng thống Bill Clinton tuyên bố Việt Nam và Mỹ chính thức bình thường hóa quan hệ, mở ra một chương mới trong lịch sử mối quan hệ hai nước, đưa Mỹ trở thành một trong những đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam.

Ông Lê Văn Bàng nhắc đến một sự kiện quan trọng là năm 2001, Việt Nam muốn cử phái đoàn sang Mỹ để trao đổi công hàm tiến tới đưa hiệp định thương mại giữa hai nước thành hiện thực. Tuy nhiên, việc đó suýt không thành nếu không có sự xuất hiện của Thượng nghị sỹ John McCain

‘’Lúc đó tại Mỹ có sự kiện khủng bố tại trung tâm thương mại Thế giới (11/9/2001) nên đã không đồng ý tiếp Việt Nam. Tuy nhiên, sau khi nhận được sự trao đổi tôi khi ấy đang là Đại sứ tại Mỹ rằng đây là vấn đề quan trọng hàng đầu với Việt Nam, Thượng nghị sỹ McCain đã can thiệp vận động để Bộ Ngoại giao Mỹ đồng ý đón phái đoàn Việt Nam lúc bấy giờ do Bộ trưởng Thương mại Vũ Khoan dẫn đầu sang Mỹ’’, nhà ngoại giao Lê Văn Bàng nhớ lại.

Ngày 10/12/2001, Hiệp định Thương mại Song phương Việt Mỹ được ký kết tại Washington, D.C. giữa Đại diện Thương mại Robert Zoellick và Phó Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Bộ trưởng Bộ Thương mại Vũ Khoan. Kể từ đó quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ không ngừng phát triển. Năm 2009, Hoa Kỳ đã xuất khẩu 3,1 tỷ đô-la hàng hóa sang Việt Nam và nhập khẩu 12,3 tỷ đô-la hàng hóa từ Việt Nam. Các công ty Mỹ cũng tiếp tục đầu tư trực tiếp vào Việt Nam hàng tỷ USD.

Những năm sau này, Thượng nghị sỹ John McCain có những hoạt động tích cực và ý nghĩa đối với Việt Nam và quan hệ Việt – Mỹ. Khi Việt Nam cần kết nối mối quan hệ với Mỹ về một số lĩnh vực như viện trợ quân sự hoặc mua bán vũ khí vào những năm 2008-2010, Thượng nghị sỹ John McCain là một trong những người đi đầu vận động Quốc hội cũng như Chính phủ Mỹ chấp thuận thực hiện.

Bên cạnh đó, nghị sỹ McCain tham gia trực tiếp vào quá trình vận động khắc phục hậu quả sau chiến tranh Việt Nam. Cùng với việc Việt Nam sẵn sàng tìm kiếm người mất tích cho Mỹ, Mỹ cũng sẵn sàng tham gia hỗ trợ những người tàn phế hoặc thương binh, bệnh binh. Thượng nghị sỹ John McCain thành lập một nhóm hỗ trợ về chân tay giả hoặc xe lăn, xe đẩy cho những người bị khuyết tật do hậu quả chiến tranh và giúp Việt Nam có được sự hỗ trợ của Mỹ. Ông McCain cũng thường xuyên lên tiếng ủng hộ Việt Nam về các vấn đề như chất độc da cam.

Cựu đại sứ Việt Nam cho biết, có thể nói trong quá trình phát triển và bình thường hóa quan hệ Việt – Mỹ, Thượng nghị sỹ John McCain có đóng góp rất lớn. Ngoài công cuộc đóng góp cho quá trình bình thường hóa, ông cũng là người có tình cảm thân thiện với Việt Nam, luôn dành cho Việt Nam sự tiếp đón trân trọng, nồng hậu.