Ngày 12/12, tại Hà Nội, Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) phối hợp với Trường Đại học Kinh tế Quốc dân tổ chức Diễn đàn công nghệ chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam.
Diễn đàn có sự tham gia của trên 300 đại biểu đại diện cho các Bộ, ngành, cơ quan, đơn vị, là thành viên Ban Chỉ đạo thực hiện Đề án; các chuyên gia, nhà khoa học đến từ Trường Đại học Kinh tế Quốc dân; các Viện, trường Đại học lớn tại Việt Nam; Hiệp hội TMĐT, Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; đại diện các sàn TMĐT; các Công ty về công nghệ chống hàng giả tại Việt Nam và các sinh viên Trường Đại học Kinh tế Quốc dân.
Tại diễn đàn, các diễn giả và đại biểu đã đưa ra các giải pháp để chống lại hàng giả đang ngày càng một tràn lan trên các sàn thương mại điện tử hiện nay ở Việt Nam.
Không thể "tay không bắt giặc" trên các sàn TMĐT
Khai mạc diễn đàn, PGS.TS Nguyễn Thành Hiếu - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, thương mại điện tử đã và đang trở thành xu hướng tiêu dùng của cả thế giới, nhất là từ sau đại dịch COVID-19.
Nhận thức được vai trò cũng như tầm quan trọng của thương mại điện tử trong phát triển kinh tế, từ nhiều năm trước, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã đưa nội dung này vào quá trình giảng dạy. Đặc biệt, kể từ khi Tổng cục Quản lý thị trường phối hợp với Đại học Kinh tế Quốc dân mở chuyên ngành Quản lý thị trường, thì thương mại điện tử là một trong những nội dung luôn được nhà trường chú trọng.
Tổng Cục trưởng Tổng cục QLTT Trần Hữu Linh phát biểu.
Chung quan điểm, Tổng Cục trưởng Tổng cục QLTT Trần Hữu Linh nhấn mạnh, TMĐT hiện là môi trường hoạt động chủ yếu không chỉ của người bán, người mua mà cả với lực lượng chức năng.
Với xu thế này, hàng giả hàng nhái kinh doanh qua TMĐT đang dần trở nên phổ biến và đây sẽ là mặt trận đấu tranh chủ yếu của lực lượng QLTT trong thời gian tới. Tuy nhiên, để công tác phòng, chống, đấu tranh của lực lượng chức năng mang lại hiệu quả thì phải có nguồn nhân lực, đặc biệt là công cụ, phương pháp phù hợp chứ không thể “tay không bắt giặc”.
Nếu không có những chế tài phù hợp thì online sẽ trở thành nơi tàng trữ, phân phối, buôn bán hàng giả, từ đó làm giảm niềm tin của người tiêu dùng cũng như cản trở sự phát triển của nền kinh tế. Diễn đàn này tập trung vào những giải pháp về mặt công nghệ để phòng chống hàng giả.
“Chống gian lận thương mại, hàng giả trên mạng cần phải có các giải pháp công nghệ cụ thể, để định danh, xác định được người mua, người bán, người vận chuyển, sản phẩm hàng hóa... từ đó góp phần phòng ngừa các rủi ro", Tổng Cục trưởng Trần Hữu Linh nhấn mạnh.
Phải định danh người bán, người mua trên sàn TMĐT
Đề cập đến các giải pháp chống hàng giả, bảo vệ người tiêu dùng trên TMĐT, Tiến sĩ Đinh Lê Hải Hà - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, trên TMĐT, không chỉ là phòng tránh hàng giả, mà cần đảm bảo quyền lợi đầy đủ của khách hàng. Theo đó, TS Đinh Lê Hải Hà kiến nghị, trên TMĐT cần quản lý thương nhân cung cấp hàng hóa dịch vụ gắn liền với thương nhân tổ chức sàn TMĐT và hệ sinh thái TMĐT.
Cùng với đó, luật hóa việc sử dụng thông tin chủ hàng và khách hàng tại các sàn TMĐT và các nhà cung cấp ứng dụng (app). Ngoài ra, cần tăng cường quản lý hóa đơn giao hàng; xác định trách nhiệm liên đới trong chống hàng giả và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, tăng cường các giải pháp kỹ thuật để đưa ra các mức độ cảnh báo, ngăn chặn các hành vi gian lận thương mại trên môi trường mạng.
Ông Lê Đức Anh - Giám đốc Trung tâm Tin học và Công nghệ số, Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho rằng, TMĐT đang phát triển mạnh mẽ, song rất nhiều người tiêu dùng gặp trở ngại khi mua sắm online. Đó là việc chất lượng hàng hóa kém hơn so với quảng cáo; giá cả thường cao hơn so với việc mua bán trực tiếp; chi phí vận chuyển cao; đặt hàng rắc rối; lo ngại thông tin cá nhân bị tiết lộ; dịch vụ chăm sóc khách hàng kém...
"Trở ngại lớn nhất của người tiêu dùng trong mua sắm online đó là chất lượng hàng hóa. Nhiều khi đặt hàng xong, hàng nhận về khác xa so với hình ảnh quảng cáo", ông Lê Đức Anh chỉ rõ. Đồng thời cho rằng cần áp dụng giải pháp công nghệ tiên tiến trong định danh người bán, người mua, truy xuất nguồn gốc hàng hóa trong TMĐT để phòng chống hàng giả.
Chủ đề diễn đàn.
Trong những năm qua, các đơn vị chức năng của Bộ Công Thương đã và đang nỗ lực để hoàn thiện hạ tầng, khung pháp lý và chính sách phát triển TMĐT và kinh tế số. Mới nhất, trong năm 2023, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã xây dựng Hệ sinh thái số tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Trong đó bao gồm hệ thống quản lý và giải quyết phản ánh, tranh chấp trực tuyến trong TMĐT giữa người dân và doanh nghiệp.
"Hệ sinh thái số sẽ góp phần bảo vệ nhãn hàng trên môi trường trực tuyến, đảm bảo giao dịch trong TMĐT, giải quyết khiếu nại tranh chấp, xác thực và định danh chủ thể trong TMĐT...", ông Lê Đức Anh thông tin và kỳ vọng hệ sinh thái số sẽ tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dung, góp phần nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh, phòng chống hàng giả trên môi trường mạng.
Đưa ra giải pháp công nghệ truy xuất nguồn gốc thúc đẩy phát triển TMĐT bền vững, ông Nguyễn Bình Minh - Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) kiến nghị các giải pháp: Kinh doanh TMĐT có trách nhiệm, hàng hóa có chất lượng và có truy xuất nguồn gốc, bảo vệ môi trường.
Đào tạo kiến thức TMĐT bền vững cho các doanh nghiệp; phối hợp nhiều công cụ số, phát triển các nền tảng kinh doanh số; đẩy mạnh chuyển đổi số các địa phương, thu hẹp khoảng các giãn cách số giữa các khu vực; hoàn thiện hành lang pháp lý về TMĐT, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi mua sắm online.
Về vấn đề này, theo bà Đỗ Thị Xuân Hương, Viện Khoa học sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ lại cho rằng, hiện nay trên thị trường có rất nhiều giải pháp chống hàng giả, như: Dán tem chống hàng giả; công nghệ nhận diện bằng hình ảnh; truy vết hàng hóa; định danh người bán hàng. Trong đó dán tem chống hàng giả là giải pháp truyền thống phổ biến.
TMĐT là kênh phân phối hàng hóa ngày càng phát triển, là môi trường thuận lợi cho việc kinh doanh hàng giả hàng nhái. Vì vậy cần có giải pháp truy vết hàng hóa, định danh người bán hiệu quả, tuy nhiên cần đảm bảo tính chính xác, “chống làm giả các công nghệ làm giả”; tính tiện lợi; tính hiệu quả về chi phí.
Đại diện Viện Khoa học sở hữu trí tuệ cũng khuyến nghị Chính phủ ban hành các quy định tiêu chuẩn về truy vết hàng hóa, định danh người bán trên TMĐT; đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai giải pháp.
Đối với người tiêu dùng điều chỉnh thói quen mua sắm, nâng cao ý thức cảnh giác, thận trọng, kiểm tra kỹ thông tin về sản phẩm, người bán.
Đối với bên kinh doanh vận chuyển, đảm bảo hàng hóa phải có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng; sản phẩm sau khi đóng gói phải sử dụng tem chống giả và phải định danh được người bán. “Hàng hóa khi tham gia lưu thông cần được đính kèm hóa đơn điện tử nhằm chống gian lận thương mại, thất thu thuế”, bà Hương đề xuất.
Cùng với đó, nhiều công nghệ, giải pháp chống hàng giả khác cũng được đại diện các Công ty chia sẻ tại Diễn đàn như: Giải pháp V-Mark; tem truy xuất nguồn gốc hàng hóa; giải pháp TrueSell trong định danh người bán và truy xuất nguồn gốc hàng hóa; trang web: Check.vn; ứng dụng truy xuất nguồn gốc và mã số mã vạch vào hoạt động sản xuất; công nghệ iSeal, giải pháp xác thực xuất xứ, giải pháp chống hàng giả dựa trên công nghệ RFID, ứng dụng Blockchain trong truy xuất hàng hóa...
Một số chuyên gia còn cho rằng, trong thời đại Cách mạng công nghiệp 4.0, nếu không hiện đại hóa công nghệ chống hàng giả thì rất khó kiểm soát và ngăn chặn các thủ đoạn ngày càng tinh vi của những kênh phân phối hàng giả.
Chính vì vậy, việc tìm kiếm các giải pháp chống giả sẽ giúp thống nhất quy chuẩn quốc gia để cơ quan chức năng đề xuất tiêu chuẩn kỹ thuật chung của các loại tem chống hàng giả, phục vụ cho các đơn vị sản xuất, kinh doanh, tránh lãng phí các nguồn lực xã hội trong việc nghiên cứu các giải pháp chống giả riêng của từng đơn vị.
Về phía Tổng cục QLTT khẳng định tầm quan trọng trong công tác chống hàng giả và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên TMĐT, nhằm hoàn thiện chính sách, pháp luật về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong hoạt động TMĐT.
Bên cạnh đó, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức để các cấp, các ngành, người dân, doanh nghiệp tự giác, chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước trong công tác chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng; nâng cao hiệu quả bảo vệ người tiêu dùng trong hoạt động TMĐT, tạo niềm tin cho người tiêu dùng trong hoạt động giao dịch, mua bán trực tuyến.
Điều đó sẽ giúp bảo đảm hoạt động TMĐT minh bạch, lành mạnh, bảo vệ hiệu quả quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp và người tiêu dùng; thúc đẩy phát triển TMĐT bền vững tại Việt Nam.
Bình luận