Đêm 19/9/2011, khi đang lái xe chở bạn gái về nhà mẹ mình, Kristopher Rosa đã bị loạt đạn bắn xuyên cửa kính sau găm vào người. Nạn nhân đã chết trên đường đến bệnh viện.
Cùng ngày, tại New York, bọn lạ mặt lái xe chạy ngang một ngôi nhà ở hạt Franklin rồi vãi súng liên thanh. Khi đến hiện trường, cảnh sát thấy có hơn 10 lỗ đạn còn ghim chi chít trên tường.
Ngày 21/9/2011, Harry E. Blakeney 69 tuổi tại Kershaw (South Carolina) đã bị bắn gục bởi bọn cướp có vũ trang.
Càng ra nhiều luật càng lỏng lẻo!
Có người từng ví von việc mua súng tại Mỹ dễ như... mua đồ chơi! Tu chính luật thứ hai trong Hiến pháp Hoa Kỳ cho phép công dân Mỹ quyền tự vệ chính đáng và do đó có quyền sở hữu vũ khí hợp pháp. Tổ chức Thăm dò xã hội tổng quát (GSS) cho biết, hiện có 36,5% người Mỹ sở hữu vũ khí tại nhà. Thống kê này hẳn có mối liên hệ nhất định với tỉ lệ tội phạm cao nhất của Mỹ so với tất cả các nước phát triển.
Điều luật cấp quốc gia đầu tiên liên quan đến quyền sở hữu vũ khí tại Mỹ là Tu chính luật thứ hai được chuẩn y năm 1791. Trong 143 năm, đó là quy định duy nhất tại Mỹ về quyền sở hữu vũ khí của công dân. Năm 1934, Đạo luật vũ khí quốc gia ra đời, với những quy định về mua bán vũ khí, thuế kinh doanh vũ khí và việc bắt buộc đăng ký sử dụng một số loại vũ khí hạng nặng chẳng hạn súng máy. Luật học thuyết lâu đài đang được thúc đẩy, bất luận xã hội Mỹ chẳng bao giờ hiếm những tên sát thủ máu lạnh
Sau vụ ám sát Thượng nghị sĩ Robert F. Kennedy và mục sư Martin Luther King Jr, năm 1968, Đạo luật kiểm soát vũ khí ra đời, liên quan đến việc kinh doanh vũ khí, cấm bán súng qua đơn đặt hàng bưu điện và chỉ cho phép vận chuyển vũ khí đối với các nhà buôn có giấy phép. Luật này cũng cấm sử dụng vũ khí đối với đối tượng có tiền án hình sự, kẻ đang bị kết án, kẻ đào tẩu, người sử dụng ma túy, thành phần bị sa thải khỏi quân ngũ và bệnh nhân tâm thần. Luật cũng hạn chế việc bán súng tự động và súng bán tự động.
Tiếp đó, năm 1986, Đạo luật bảo vệ người sở hữu súng (còn được gọi là Đạo luật McClure-Volkmer) được thông qua, điều chỉnh một số quy định trong Đạo luật 1968, cho phép người bán súng có giấy phép kinh doanh hay các cá nhân không giấy phép đều được bán súng tại các cuộc triển lãm vũ khí. Đạo luật 1986 cũng hạn chế sự tác nghiệp của Cơ quan quản lý vũ khí, thuốc lá và rượu (yêu cầu giảm tiến trình kiểm tra liên tục và thường xuyên); giảm quy định về hồ sơ lưu đối với giới kinh doanh hợp pháp...
Năm 1993, Quốc hội Mỹ thông qua Dự thảo luật Brady (gọi theo tên James Brady, người bị John Hinckley bắn suýt chết trong vụ ám sát Tổng thống Ronald Reagan năm 1981). Nội dung Đạo luật ngăn ngừa bạo động bằng súng ngắn Brady (từ dự luật trên) yêu cầu người mua phải chờ 5 ngày để được kiểm tra hồ sơ trong hệ thống lưu trữ quốc gia.
Quy định 5 ngày trong Đạo luật Brady bắt đầu hết thời hạn vào ngày 30/11/1998 và được thay bằng quy trình kiểm tra vi tính hóa do người bán thực hiện (người bán phải có Giấy phép vũ khí liên bang; Federal Firearms License-FFL). Người bán phải lập tức kiểm tra thông tin về khách hàng và nhận được chuẩn thuận từ Hệ thống kiểm tra tức thì quốc gia (National Instant Check System-NICS) thường chỉ mất vài phút. Tuy nhiên, người bán không thuộc đối tượng có FFL lại không nằm trong phạm vi Luật Brady mà có thể chịu sự kiểm soát của một số quy định khác thuộc cấp quốc gia hoặc cấp bang. Trở lên là một số luật cấp quốc gia về sở hữu vũ khí tại Mỹ (cấp bang lại có luật riêng mà thậm chí hiếm người Mỹ nào có thể rành rẽ tất cả luật súng của từng bang). Đã có luật cho mua sắm súng thì cũng phải có luật cho phép mang súng. Vấn đề luật sở hữu đã phức tạp, luật về quyền được mang súng cũng rối rắm không kém. Hiện trường sau vụ một tên sát thủ giết chết 12 người rồi tự sát tại Binghamton (New York) ngày 3/4/2009
Quyền được mang súng bắt đầu được mở rộng khi tỉ lệ tội phạm liên quan đến súng tăng nhanh vào thập niên 90, thế kỷ XX, như một cách phản hồi từ những sự kiện bạo động kinh hoàng chẳng hạn vụ George Hennard xộc vào quán Luby's Cafeteria (Killeen, Texas) xả súng giết 23 người (làm bị thương 20 nạn nhân và sau đó hung thủ tự tử). Sau vụ này, cơ quan lập pháp Texas thông qua luật mang súng giấu kín (carrying concealed weapon-CCW) áp dụng cho tất cả cư dân Texas, bất chấp sự phủ quyết của Thống đốc Ann Richards. Sau khi Texas tung ra CCW, một loạt bang khác cũng học theo. Có bang áp dụng CCW cho một khẩu súng nhưng có bang cho phép mang theo nhiều khẩu, miễn là... giấu kín. Hiện thời, có 49 bang áp dụng CCW, trong đó có vài bang thậm chí cho phép mang súng công khai mà không cần giấy phép!
Như nói ở trên, nghiên cứu luật súng tại Mỹ chẳng khác gì đi vào khu rừng thông tin phức tạp. Tính phức tạp của vấn đề ở chỗ mỗi bang hoặc thậm chí mỗi vùng đều có luật riêng. Tại Washington DC chẳng hạn, Đạo luật quy định kiểm soát vũ khí 1975 cấm tất cả cư dân trong vùng quyền sở hữu vũ khí, trong khi với một số đối tượng đặc biệt được sử dụng vũ khí thì súng của họ phải được tháo rời (khi không dùng) hoặc được khóa cò. Ngày 9/3/2007, Tòa phúc thẩm khu vực liên bang Washington DC bắt đầu lên tiếng rằng việc cấm dùng súng tại Washington DC là vi hiến!
Súng ảnh hưởng tới chính trị như thế nào?
Trường hợp Washington DC là một trong những điển hình của những tranh luận chưa bao giờ ngã ngũ giữa phe ủng hộ và phe chống đối việc sử dụng súng trong lịch sử Mỹ. Sau vụ xả súng giết người tại Đại học kỹ thuật Virginia của một sinh viên Mỹ gốc Hàn Quốc tên Cho Seung-hui vào năm 2007, tổ chức chống sử dụng súng The Brady Campaign lên tiếng: "Tất cả con em chúng ta có quyền trưởng thành trong môi trường hoàn toàn không có sự đe dọa của bạo lực súng".
Tại Quốc hội, dân biểu đảng Dân chủ Carolyn McCarthy có lẽ là người phản ứng gay gắt nhất sau sự kiện xả súng trên (chồng McCarthy bị giết và con trai bà bị thương nặng bởi một sát thủ vào năm 1993). McCarthy thúc Hạ viện thông qua một dự luật từng bị xếp xó ở khóa trước, mang nội dung lập hồ sơ lưu để kiểm tra lý lịch người mua súng (luật này thật ra chẳng có giá trị gì trong trường hợp của Cho Seung-hui, bởi tên này chưa từng có tì vết hình sự trong hồ sơ lưu của cảnh sát). Tuy nhiên, yêu cầu của Carolyn McCarthy đã bị Hạ viện làm ngơ. Thậm chí Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Charles E. Schumer, người từng ủng hộ cấm bán súng tự động cách đây hơn một thập niên, cũng nói rằng hiện còn quá sớm để thảo luận biện pháp mới cho kiểm soát súng.
Vấn đề thật ra chẳng có gì khó hiểu. Nhiều nghị sĩ thuộc đảng Dân chủ đương nhiệm từng được bầu trên cơ sở ủng hộ súng (và được quyên góp tài chính từ các tổ chức ủng hộ súng chẳng hạn NRA - Hiệp hội súng trường quốc gia), ở thời điểm mà họ cố gắng lôi kéo cử tri tại các bang miền Nam và Tây nước Mỹ - nơi vốn có truyền thống khoái súng. Cũng cần lưu ý thêm chi tiết rằng, một trong những lý do khiến ông Al Gore thất cử trong chiến dịch bầu cử tổng thống năm 2000 là bởi chủ thuyết chống súng của ông. Khoảng 48% cử tri thời điểm đó là những người sở hữu vũ khí (so với 37% năm 1996) và trong số những người sở hữu súng, 61% đã bỏ phiếu cho George W. Bush! Sau vụ bầu cử này, vấn đề súng bắt đầu trở thành kinh nghiệm xương máu cho các chính trị gia.
Cựu Thống đốc Massachusetts, Mitt Romney (chưa là thành viên NRA cho đến tháng 8/2006 - thời điểm ông quyết định tranh cử tổng thống năm 2008) từng cảm thấy có lợi thế khi trở thành một anh thợ săn (dù ông thật ra hiếm khi đi săn). Tất nhiên đã là thợ săn thì phải ủng hộ chính sách cho phép sở hữu súng!
Luật "học thuyết lâu đài"
Phần bang Virginia, luật súng tại đây khá lỏng lẻo. Tháng 1/2006, Virginia từng xem xét dự luật cho phép sinh viên và giảng viên có giấy phép CCW được mang súng vào trường. Sau khi dự luật này "chết", phát ngôn viên Đại học kỹ thuật Virginia, Larry Hincker, nói: "Tôi chắc rằng cộng đồng nhà trường rất biết ơn hành động của Đại hội đồng bang Virginia bởi điều đó sẽ giúp phụ huynh, sinh viên, giảng viên và khách cảm thấy an toàn hơn ở khuôn viên chúng tôi".Dân Mỹ biểu tình phản đối "Nền văn hoá súng đạn"
Án mạng học đường tại Mỹ chẳng phải là chuyện mới. Năm 2003, tại Trường luật Appalachian (Grundy, Virginia), một sát thủ đã giết chết vị hiệu trưởng và một giáo sư. Hoặc trước đó, như vụ Trường trung học Columbine (Colorado) năm 1999 (một tháng sau vụ Columbine, Phó tổng thống Al Gore từng thắng sát nút trong cuộc bỏ phiếu tại Thượng viện với chiến dịch yêu cầu thông qua một dự luật tội phạm thiếu niên nhưng dự luật này bị bóp chết ở Hạ viện!). Cần nhắc lại, cả bốn khẩu súng do hai thiếu niên dùng để gây ra vụ thảm sát tại Trường Columbine vào ngày 20/4/1999 đều được mua ở các cuộc triển lãm súng dịp cuối tuần.
Với giới ủng hộ súng, họ tất nhiên có lý lẽ riêng không phải thiếu tính thuyết phục. Năm 1991, khi Suzanna Gratia Hupp (nguyên dân biểu đảng Cộng hòa tại Hạ viện cấp bang Texas, đang là gương mặt nổi tiếng toàn cầu về ủng hộ súng cho tự vệ cá nhân) đang ăn tối cùng bố mẹ, tên sát nhân George Hennard bất ngờ đâm sầm chiếc xe tải vào cửa sổ tiệm Luby's Cafeteria. Vừa thấy bố của Hupp, hắn bắn thẳng vào ngực nạn nhân. Khi mẹ Hupp bò đến nâng xác chồng, Hennard giết luôn người phụ nữ 47 tuổi này. Hupp trong trạng thái bấn loạn lục tìm khẩu 38 Smith & Wesson nhưng nhận ra rằng mình đã bỏ nó trong cốp xe hơi bởi không thể mang súng ở nơi công cộng, theo luật Texas thời điểm đó. Thế là Hupp chết lặng nhìn cảnh bố mẹ bị giết. Sau đó, bà tung ra cuộc chiến cho luật CCW (nói ở trên)...
Hiện có 38 bang cấm mang súng vào trường trung học và 16 bang cấm mang vũ khí vào đại học nhưng luật nhìn chung vẫn lỏng lẻo và không nhất quán. Đại học Utah vừa thất bại trong cuộc chiến với bộ máy tư pháp bang Utah quanh việc cấm mang súng vào trường (hội đồng tư pháp bang nói rằng họ phải tuân theo luật bang, có nghĩa việc mang súng có giấy phép là được quyền).
Phần mình, các nhóm vận động hành lang cho những tổ chức ủng hộ súng vẫn hoạt động sôi nổi và thậm chí thành công trong việc thúc đẩy áp dụng luật "học thuyết lâu đài", mang nội dung rằng chủ nhà được quyền bắn kẻ xâm nhập. Tính đến ngày 28/5/2010, có 31 bang đang áp dụng luật "học thuyết lâu đài". Tại Texas, tháng 3/2007, chính quyền địa phương đã áp dụng luật mới, không chỉ cho phép chủ bất động sản bảo vệ nhà mình bằng súng mà cả xe cộ và nơi làm việc!
Tổng giám đốc điều hành NRA, Wayne LaPierre, đã đưa ra thông điệp "mang tính sứ mạng" cho các thành viên với phát biểu: "Chúng ta sẽ thúc đẩy việc áp dụng luật Học thuyết Lâu đài khắp đất nước. Chúng ta thúc đẩy để bảo vệ quyền lợi chúng ta, bản thân chúng ta và sẵn sàng chống lại những người sử dụng lao động có chủ trương chống sử dụng súng, khiến các bạn trở nên mất khả năng tự vệ trên đường đến công sở cũng như khi về nhà. Chúng ta sẽ thúc đẩy để bảo vệ và nâng cao sự tự do của chúng ta và chúng ta sẽ không dừng lại cho đến khi chúng ta chiến thắng"!...
Tất cả chi tiết kể trên về yếu tố xã hội lẫn chính trị liên quan đến quyền sở hữu và sử dụng súng tại Mỹ cho thấy rằng luật súng tại Mỹ chưa bao giờ lại lỏng lẻo và có phần trở thành phương tiện để tiệm cận tội ác dễ dàng như lúc này
TheoAnh Vũ(An ninh thế giới)
Sở hữu súng ở Mỹ: Càng nhiều luật, càng lắm nguy cơ!
Có người từng ví von việc mua súng tại Mỹ dễ như... mua đồ chơi! Tổ chức Thăm dò xã hội tổng quát (GSS) cho biết, hiện có 36,5% người Mỹ sở hữu vũ khí tại nhà.
Bình luận