Nếu bạn là một tín đồ của mạng xã hội Facebook và hàng ngày vẫn vô tư, thoải mái chia sẻ cảm xúc của mình với bạn bè thông qua nút Like (thích), hãy nghĩ lại. Không thể phủ nhận, dù chưa tròn ba năm tuổi song nút Like màu xanh bé nhỏ trên Facebook đã trở nên phổ biến trên trang mạng xã hội này và khuấy đảo thế giới mạng bằng việc xuất hiện dày đặc ở hàng loạt trang web trên thế giới. Tuy nhiên, đằng sau thao tác click chuột dễ dàng và nhanh chóng ấy là cả một câu chuyện không đơn giản. Bởi lẽ việc nhấp chuột vào biểu tượng ngón tay cái giơ lên không đơn thuần thể hiện rằng bạn là người thích hãng nước ngọt Coca-Cola hay là fan của Lady Gaga.
Hơn thế, nó có thể chỉ ra giới tính của bạn.
Nó có thể tiết lộ xu hướng tiếp cận vấn đề của bạn.
Và nó thậm chí còn có thể chỉ ra rằng bạn là một người hướng nội, chưa lập gia đình, có chỉ số IQ cao và nghiện thuốc lá.
Những dòng trên đây được trích ra từ kết quả nghiên cứu mà các nhà khoa học thuộc trường Ðại học Cambridge (Anh) và trung tâm nghiên cứu của hãng Microsoft (Mỹ) đưa ra sau khi phân tích hành động bấm Like của hơn 58.000 người dùng Facebook tại Mỹ. Theo giáo sư David Stillwell - người trực tiếp tham gia nghiên cứu này, điều bất ngờ nhất mà nhóm ông phát hiện ra là những gì người dùng bấm nút Like nói lên nhiều điều về con người họ hơn họ tưởng.
Theo thống kê của Facebook, trong năm 2012 có khoảng 2,7 tỉ nút Like được nhấn mỗi ngày trên Internet và đây thực sự là một kho dữ liệu khổng lồ cho các nhà tiếp thị, những người quản lý hoặc đơn thuần là cho bất cứ ai quan tâm đến đời sống riêng tư của người khác, đặc biệt là những người không thiết lập chế độ riêng tư.
Tương tự như các nhà quảng cáo, trong quá trình nghiên cứu giáo sư Stillwell và các đồng sự cũng tìm đến với cách thu thập dữ liệu người dùng hiệu quả, đó là thông qua một ứng dụng trên Facebook. Trên cơ sở so sánh, phân tích kết quả bài kiểm tra và những dữ liệu về nút Like của các tình nguyện viên tham gia khảo sát, các nhà nghiên cứu đã đi đến kết luận rằng: nút Like có thể giúp đưa ra các phỏng đoán về tính cách, giới tính, tuổi tác, tôn giáo, chỉ số thông minh (IQ) và thậm chí cả thói quen hút thuốc lá hay uống rượu của người bấm với độ chính xác lên tới hơn 80%, cá biệt có trường hợp đến 95%. Bên cạnh đó, nó còn có thể chỉ ra tình trạng hôn nhân, số bạn bè trên Facebook cùng nhiều thông tin cá nhân khác.
Cụ thể hơn, nghiên cứu cho thấy, những người thích các nội dung liên quan đến môn đấu vật chuyên nghiệp thường là người thẳng thắn hay những người hâm mộ ngôi sao nhạc pop Jennifer Lopez có xu hướng kết bạn với nhiều người trên Facebook hơn những người thích các ca khúc heavy metal của nhóm Iron Maiden. Trong khi đó những người có chỉ số IQ cao có xu hướng thích các chủ đề như "Thunderstorms" (bão), "Science" (khoa học), "Curly Fries" (khoai tây chiên xoắn) hay xem các bộ phim như The godfather (Bố già) còn những người có chỉ số IQ thấp hơn lại thích ca sĩ nhạc rock Harley Davidsons và Bret Michaels.
Nguy cơ bị khai thác thông tin từ nút Like
Dù đây không phải là lần đầu tiên lời cảnh báo về nguy cơ mất an toàn bảo mật thông tin cá nhân từ nút Like trên Facebook được đưa ra song lần này, do xuất hiện trong bối cảnh quyền riêng tư của người sử dụng Internet đang bị xâm phạm trắng trợn nên những tiết lộ mới nhất về nút Like càng khiến người ta lo ngại nhiều hơn.
Theo giáo sư David Stillwell, mặc dù thông qua nút "Like", các nhà quảng cáo và tiếp thị có thể tiếp cận được nhiều dữ liệu hữu ích cho công việc của họ song điều này chắc chắn sẽ khiến người truy cập cảm thấy khó chịu khi thông tin nhạy cảm của mình bị công bố rộng rãi mà họ lại không hề hay biết.
Tôi tin chắc là nhiều người dùng Facebook sẽ hối hận vì những chia sẻ của mình trên mạng bởi chỉ với một cú click chuột bày tỏ sự hâm mộ tiểu thuyết gia người Anh Terry Pratchett, người ta có thể đoán được bạn là người hướng nội. Nếu chẳng may sếp của bạn biết thêm một số thông tin nhạy cảm nữa của bạn, ai biết được điều không hay gì sẽ xảy ra?”
Ðồng tình với quan điểm này, bà Jennifer Golbeck – một nhà khoa học máy tính đến từ trường đại học Maryland (Mỹ) cũng đã lên tiếng cảnh báo về vấn đề xâm phạm quyền riêng tư trên mạng Facebook.
“Rõ ràng những người nghiện rượu, thuốc lá hay người đồng tính không bao giờ muốn người khác biết được những thông tin nhạy cảm về mình. Tuy nhiên cho dù họ có giữ kín thông tin đến đâu thì qua những hoạt động trên Facebook, người khác vẫn hiểu được nhiều điều về con người họ.”
Sau khi kết quả nghiên cứu của trường Ðại học Cambridge được đưa ra, người phát ngôn của Facebook – ông Frederic Wolens - cho biết việc phỏng đoán tính cách người dùng trên các thông tin cá nhân được công khai trên Facebook như mã ZIP, nghề nghiệp hay sở thích âm nhạc thực ra đã được đề cập cách đây khá lâu nhưng không cụ thể và rõ ràng như bây giờ.
Chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên số phát triển nhanh chóng và đang phải sống chung với tội phạm số nên một lần nữa, ông Wolens lại lên tiếng khuyến cáo các thành viên Facebook điều chỉnh thiết lập chế độ riêng tư của mình đối với việc nhấn nút "Like" trên trang mạng xã hội này để tránh nguy cơ bị các nhà nghiên cứu, hãng quảng cáo hay bất kỳ người lạ nào thu thập và khai thác thông tin cá nhân.
Tất nhiên, không chỉ người dùng Facebook mà thành viên của mọi mạng xã hội trực tuyến khác như Twitter hay Foursquare đều có nguy cơ bị khai thác thông tin cá nhân. Sở dĩ Foursquare được đánh giá là mạng xã hội rất thành công hiện nay bởi cách tổ chức của nó giống như một cuộc thi khám phá các địa điểm dành cho người sử dụng các thiết bị di động có hỗ trợ tính năng định vị toàn cầu GPS.
Người dùng sẽ đánh dấu các địa điểm mình đang hiện diện bằng cách đăng nhập Foursquare từ điện thoại di động hoặc máy tính bảng và cung cấp các thông tin tùy chọn: tên địa điểm, địa chỉ, hành vi người chơi, tâm trạng... Người nào càng đánh dấu nhiều vị trí thì điểm số càng cao, được chứng nhận nhiều danh hiệu ảo. Nghe qua có vẻ vô hại nhưng trên thực tế, nó cũng giống như nút Like trên Facebook, tương tự như một kiểu hồ sơ kỹ thuật số của người dùng và không khác gì các truy vấn tìm kiếm trên web hay giao dịch bằng thẻ tín dụng.
Do đó lời khuyên duy nhất với những người vẫn muốn công khai cho mọi người biết sở thích của mình là: Hãy nghĩ kỹ trước khi bấm Like bởi nút bấm đơn giản mà “quyến rũ” ấy có thể phản chủ bất cứ lúc nào.
Lan Anh
Bình luận