Dự án Nhà máy Giấy Lee&Man ở Hậu Giang đang được triển khai ở Hậu Giang. Dư luận lo ngại nhà máy khi đi vào hoạt động sẽ làm ô nhiễm nước sông Hậu. GS-TS Võ Tòng Xuân, người từng có thời gian dài nghiên cứu về sản xuất bột giấy đã phân tích về sản xuất giấy nói chung và tình hình dự án Nhà máy Giấy Lee&Man nói riêng.
Nỗi ám ảnh “dung dịch đen”
Giáo sư Xuân cho biết, theo số liệu của FAO (Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hiệp Quốc) vào năm 2013, lượng giấy tiêu thụ trên đầu người Việt Nam rất thấp (gần chót bảng), chỉ 31kg/người/năm. Trong khi số lượng đó ở các nước phát triển là trên 150kg/người/năm (Thụy Điển 238kg/người/năm).
Dự án Nhà máy Giấy Lee&Man
Mặc dù tiêu thụ ít như vậy, nhưng năng lực sản xuất giấy trong nước vẫn không đáp ứng được, mà phải nhập khẩu một lượng lớn từ Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia… Giáo sư Xuân dự đoán, với đà phát triển của đất nước, lượng giấy tiêu thụ trên đầu người Việt Nam sẽ tăng nhanh.
Nếu không kịp thời phát triển ngành sản xuất giấy trong nước, sự lệ thuộc vào giấy nước ngoài sẽ ngày càng cao.Vì vậy, xây dựng một nhà máy giấy trong nước là cần thiết. Tuy nhiên, cần phải cân bằng giữa nhu cầu giấy và khả năng gây ô nhiễm môi trường của nhà máy giấy.
Là người từng nghiên cứu sâu về sản xuất giấy, giáo sư Xuân cho biết, một trong những vấn đề nan giải của sản xuất giấy truyền thống là ô nhiễm môi trường, khi mà thải ra một loại dung dịch có màu đen (tiếng chuyên môn gọi là “black liquor”) có độ ô nhiễm cao.
Kiểm tra chéo và giám sát cộng đồng hoạt động kinh doanh của nhà máy giấy Lee&Man
GS Xuân cho biết vì sự ám ảnh của “black liquor” mà vào năm 2007 khi Hậu Giang đón nhận Nhà máy Giấy Lee&Man, dự án lớn sản xuất giấy, ban đầu nhiều nhà khoa học uy tín đã không đồng tình, vì sợ rằng sẽ làm ô nhiễm nước dòng sông Hậu.
Nhưng khi tìm hiểu kỹ, tham quan các nhà máy giấy hiện đại ở nước ngoài, họ biết rằng công nghệ tiên tiến đã giải quyết được chuyện “black liquor”, nên nhiều người đã ủng hộ dự án.
Theo GS Xuân, “black liquor” xuất hiện khi sử dụng công nghệ truyền thống, còn đối với công nghệ hiện đại, “black liquor” hoàn toàn có thể xử lý được, giúp sản xuất giấy giảm thiểu nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.
Theo dõi diễn biến triển khai dự án Nhà máy Giấy Lee&Man ở Hậu Giang, GS Xuân cho biết việc dừng dự án là không khả thi, vì ít nhất sẽ dẫn đến một vụ kiện quốc tế phiền phức mà số tiền liên quan sẽ lên đến hàng tỉ USD.
Theo giáo sư Xuân, hợp lý nhất là kiểm tra, bảo đảm quy trình xử lý nước thải của nhà máy đã hoàn thiện, trước khi cho phép chạy thử, rồi sản xuất chính thức. Nhà đầu tư phải cam kết tuân thủ nghiêm ngặt quy định xử lý nước thải sao cho không gây ô nhiễm. Còn khi đã đi vào sản xuất, nếu nhà máy cố tình không chấp hành quy định về bảo vệ môi trường, việc rút giấy phép hoạt động là không khó.
Để loại trừ khả năng xấu đó, cần có cơ chế kiểm tra, giám sát thật khoa học, có độ tin cậy cao.
Giáo sư Xuân nói: “Tôi đề nghị, ngoài việc kiểm tra 24/24 của Sở Khoa học - Công nghệ tỉnh Hậu Giang theo quy định hiện hành bằng những phương tiện hiện đại, cần có thêm sự “kiểm tra chéo” của một tổ chức phi chính phủ về bảo vệ môi trường. Đồng thời cũng cần có sự giám sát của cộng đồng, cụ thể là người dân sống quanh nhà máy”.
Bình luận