Làng “xương cá” và cuộc “giao tranh” kim - cổ

Đây là toàn cảnh làng cổ Cự Đà chụp từ ảnh vệ tinh. Làng Cự Đà nằm ở tả ngạn (bên trái) sông Nhuệ còn hữu ngạn là Tả Thanh Oai. Những con ngõ song song đâm ra một hướng sông, con sông lượn lưng chảy dọc làng. Kết cấu ấy là hình xương cá, thấy nhiều trong kết cấu làng cổ ven sông. Đó cũng là lý do, tôi xin gọi làng Cự Đà bằng một cái tên khác: Làng “xương cá”.

"Địa phận làng Cự Đà 1992" - Cái cột này được một người gốc Cự Đà xa quê thành đạt về dựng tặng. Ngay sau cái cột, nếu để ý, sẽ không khó nhận ra bản vẽ phối cảnh một toà biệt thự. Cuộc giao tranh kim - cổ ở làng "xương cá" đập vào mắt ngay tại điểm đánh dấu địa phận làng ở phía Bắc.

Những chum làm tương vứt bỏ ngoài vườn, những phên miến chưa cắt phơi thưa thớt trong ngõ, và những sợi miến hong cũng dần vãn bóng... Tất cả những yếu tố đặc thù nghề truyền thống làm nên một Cự Đà sầm uất thuở nào đang theo thời thế... ra đi.

Những trung tâm tư vấn kiến trúc, những trung tâm giao dịch nhà đất... trở thành những nghề mới ở Cự Đà khi nhu cầu xây dựng ở đây tăng lên chóng mặt. 80% đất canh tác của xã Cự Khê trong đó có làng Cự Đà đã nhường lại cho khu đô thị mới Thanh Hà để hầu hết nhà nào trong làng cũng nhận về hàng tỷ tiền đền bù (Tổng số tiền đền bù ở Cự Đà là 650 tỷ. Số liệu của xã Cự Khê).