Di sản văn hóa: Hội chọi trâu Đồ Sơn

Sử cũ chép rằng, tháng Chạp năm Mậu Tý (1048), vua Lý Thái Tông ban chiếu định phép chọi trâu về mùa xuân. Riêng ở Đồ Sơn (Hải Phòng), chọi trâu đã trở thành lệ hay tục đẹp, lễ hội dân gian không thể thiếu trong đời sống tâm linh của cư dân vạn chài và được truyền lại từ đời này sang đời khác.

Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn là một lễ hội truyền thống của người dân Đồ Sơn, Hải Phòng diễn ra vào ngày 9 tháng 8 âm lịch hàng năm. Để chuẩn bị, người ta lựa chọn trâu rất công phu trong khoảng một năm. Thông thường, sau Tết Nguyên đán, các sới chọi đều cử người có nhiều kinh nghiệm đi khắp nơi để mua trâu, có khi họ phải lặn lội hàng tháng trời vào các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Nam Định, Thái Bình, thậm chí lên tận Tuyên Quang, Bắc Cạn... mới tìm được con trâu vừa ý. Trâu phải là những con trâu đực khỏe mạnh, da đồng, lông móc, một khoang bốn khoáy, hàm đen, tóc tráp (lông trên đầu cứng, dày để tránh nắng), có ức rộng, cổ tròn dài và hơi thu nhỏ về phía đầu, lưng càng dày, càng phẳng có khả năng chống chịu được đòn của đối phương.... là trâu gan. Háng trâu phải rộng nhưng thu nhỏ về phía hậu càng nhọn càng quý. Sừng trâu phải đen như mun, đầu sừng vênh lên như hai cánh cung, giữa hai sừng có túm tóc hình chóp trên đỉnh đầu là khoáy tròn. Mắt trâu phải đen, tròng đỏ.

Sau năm 1945, do hội chọi trâu Đồ Sơn bị bãi bỏ mấy chục năm liền, những người am hiểu cặn kẽ về nguồn gốc, các tập tục, nghi thức, nghi lễ liên quan đến việc chọn trâu, nuôi trâu, huấn luyện trâu... hầu hết đã về với tiên tổ. May mắn thay, dòng văn hoá truyền khẩu dân gian vẫn giữ lại được cho nhân thế hồn cốt của lễ hội chọi trâu Đồ Sơn, nhưng khi phôi phục lại “nếp xưa tục cũ” chắc khó tránh khỏi tình trạng “tam sao thất bản”.