Việt Nam đối phó thế nào nếu "lây" phóng xạ từ Nhật?

Chiều nay, Cục An toàn bức xạ hạt nhân, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, qua các quan sát, Việt Nam vẫn an toàn vì chưa có những dấu hiệu bất thường về phóng xạ. Hiện chưa có kịch bản chính thức đối phó với thảm họa hạt nhân nhưng Viện Y học phóng xạ và U bướu Quân đội đã có trang thiết bị sẵn sàng ứng phó các sự cố phóng xạ hạt nhân.

PV VTC News vừa có cuộc trao đổi với Đại tá, Tiến sĩ, Thầy thuốc ưu tú Nguyễn Hữu Nghĩa, Viện trưởng viện này, xung quanh các vấn đề phòng, chống ảnh hưởng phóng xạ từ Nhật Bản.

- Thưa TS, trong các sự cố hạt nhân tuy không tạo ra mưa axit nhưng nếu ở mức 7 (mức nguy hiểm nhất) sẽ có mây phóng xạ. Xin ông nói rõ về mây phóng xạ?

Mây phóng xạ được hình thành từ các vụ nổ hạt nhân, nổ nhà máy điện nguyên tử do lõi lò nguyên tử bị phá vỡ, các thanh nhiên liệu nóng chảy khi nổ, bụi phóng xạ bay vào không trung tích tụ theo các đám mây tạo thành vệt mây phóng xạ.

Nếu kích thước các hạt bụi phóng xạ lớn và nặng sẽ rơi nhanh gần khu vực vụ nổ, nếu kích thước bụi nhỏ thì rơi chậm hơn và đi xa hơn. 

Đám mây phóng xạ thông thường có hình điếu thuốc xì gà với tỷ lệ 5:1 hoặc 20:1 với kích thước từ 10km đến 100km chiều dài tùy theo mức độ của vụ nổ hạt nhân. Thành phần bụi phóng xạ chủ yếu là Cs-137 (xê-ri) phát năng lượng gam-ma, có chu kỳ bán hủy tới 30 năm.

- TS đánh giá thế nào về khả năng Việt Nam bị ảnh hưởng phóng xạ từ Nhật Bản?

Hiện nay, các quan sát đều cho thấy chúng ta vẫn an toàn. Hướng gió thổi từ Nhật cũng không hướng vào nước ta. Nếu phát hiện dấu hiệu phóng xạ vượt quá ngưỡng an toàn, chắc chắn Cục An toàn bức xạ hạt nhân sẽ cảnh báo người dân.

Tháng 6/1986, tức là sau thảm họa Chernobyl gần 2 tháng, ở Việt Nam mới có dấu hiệu phóng xạ. Tuy nhiên, người dân hãy yên tâm vì sự cố ở Nhật Bản hiện nay khó có thể trở thành “Chernobyl thứ 2”.

- Xin TS cho biết, nếu có mây phóng xạ, người dân cần phải làm gì?

Khi mây phóng xạ ảnh hưởng tới khu vực dân cư, việc phòng tránh cần thiết phải đóng kín các cửa, hạn chế lưu thông không khí, tránh hít vào đường hô hấp. Các nguồn nước, lương thực, thực phẩm cần được che chắn tối đa hạn chế lây nhiễm. Lúc ra ngoài, mọi người nên mang khẩu trang chuyên dụng, mặc áo dài tay để hạn chế bụi phóng xạ bám trên. Hoặc có thể uống iot kali để đề phòng nhiễm xạ. Vì khi uống chất này, cơ thể không bị hấp thụ iot phóng xạ.

Viện Y học phóng xạ và U bướu Quân đội là nơi duy nhất hiện nay chữa trị bệnh phóng xạ. Tùy vào mức độ nhiễm xạ, chúng tôi sẽ có cách chữa trị.

Năm 1992, sản phẩm thuốc “Điều biến đáp ứng sinh học” sản xuất từ công trình nghiên cứu cấp Nhà nước do GS.TSKH Nguyễn Xuân Phách chủ trì đã ứng dụng điều trị cho hàng trăm bệnh nhân từ các nước Nga, Ukraina, Belarus…bị nhiễm phóng xạ vụ Chernobyl.

Sau điều trị, tất cả các bệnh nhân đều có chuyển biến tích cực, không còn chất phóng xạ, nhịp tim huyết áp não trở lại bình thường. Các chỉ số này xác định qua phương pháp điện tim đồ và các kỹ thuật y tế khách quan, khiến không chỉ người bệnh mà cả các bác sĩ đến từ nước bạn cũng ngạc nhiên vì hiệu quả của thuốc.

- Các trang bị của Viện hiện nay đã đủ tốt chưa, thưa ông?

Viện đã có nhiều trang thiết bị hiện đại, đủ khả năng quan trắc, đo đạc và lập bản đồ phóng xạ trong phạm vi cả nước. Viện đang xây dựng khu cấp cứu cho các bệnh nhân nhiễm xạ.

Tuy nhiên, viện cần có lực lượng cấp cứu chuyên sâu hơn. Ví dụ như cần có xe chuyên dụng cấp cứu (có người máy đo mức độ phóng xạ), máy đo xạ toàn phần, thiết bị phát hiện phóng xạ từ xa…

Xin cảm ơn TS!