(VTC News) - Những vạt đồi Nậm Búng bị đào bới “rách toác” lộ rõ một mảng màu nâu đỏ nham nhở giữa màu xanh của đại ngàn. Những cánh đồng bậc thang của bà con đồng bào Dao giờ đã nằm dưới lớp đất quặng dày đặc và không thể tái sinh.
Cách đây hơn chục năm, ít ai ngờ được rằng giữa những quả đồi mơn mởn xanh cây cối của xã Nậm Búng, huyện Văn Chấn, Yên Bái lại có cả hàng chục mỏ “vàng” (quặng sắt) trị giá nằm sâu dưới lớp đất màu mỡ. Nhưng chỉ 3 năm trở lại đây, khi UBND Tỉnh Yên Bái cấp phép khai thác mỏ cho một số doanh nghiệp thì những mỏ “vàng” này bỗng nhiên lại quay lưng lại với những đồng bào dân tộc cần lao nơi đây.
Ông Lê Thanh Hải, trưởng Công an xã Nậm Búng cất công đưa chúng tôi vượt đèo trèo lên tới tận đỉnh Sài Lương - Nậm Chậu, nơi những chiếc xe xúc, xe ủi kềnh càng đang gầm rú xới tung từng mảng ruộng lúa đã không thể tái sinh.
Vừa đi ông Hải nhíu mày, với tay chỉ xuống những con vực sâu: “Không thể trồng được gì nữa rồi các chú à! Rất nhiều khu ruộng đã bị bỏ hoang, đất đá từ trên cứ lao ầm ầm xuống ruộng, nguồn nước bị mất bà con không canh tác được nữa.”
Thoáng nhìn lướt qua, nhiều người có thể nhận ra nơi đây chỉ là những vạt đồi hoang và chưa từng được canh tác gì. Nhưng khi nhìn kỹ hơn, thì từng con ruộng bậc thang được bà con người Dao bao năm xây đắp mới dần lộ ra, vòng vèo nhưng lỗ chỗ, ngắt quãng bởi những mỏ quặng thâm sì.
“Kể từ ngày có mấy cái mỏ này, anh em công an xã chúng tôi vất vả hẳn ra. Có những điểm mỏ khai thác suốt đêm ảnh hưởng đến giấc ngủ của bà con. Đất đá lấp hết ruộng. Sáng hôm sau người dân kéo lên cãi vã, xô xát với nhân viên khu mỏ. Tình hình ANTT rất nguy hiểm nên tôi đã phải báo cáo huyện cử tới 7 đồng chí Công an lên đây nằm vùng để đảm bảo an ninh” – ông Hải phân trần.
Lên đến đỉnh Sài Lương, đứng giữa khu mỏ của doanh nghiệp Hoàn Thiện đang được cày xới dang dở và bị bỏ hoang vì xảy ra tranh chấp trong kinh doanh mới nhận ra những nguồn tài nguyên quý giá của đất nước đang bị “chảy máu” theo thời gian. Ngót nghét cũng có khoảng vài ngàn tấn quặng đã được “moi” khỏi mặt đất và đang nằm chơ giữa đồi để rồi khi mưa xuống, các chất thải độc hại cứ theo những dòng nước mà xối ào ào xuống nương rẫy phía lưng chưng đồi.
Theo thống kê, tỉnh Yên Bái hiện có hàng trăm điểm khai thác khoáng sản, vật liệu xây dựng ở hầu khắp các địa phương. Các điểm mỏ này được cấp phép đều có giám đốc mỏ điều hành, thiết kế khai thác, bãi thải quặng…đảm bảo an toàn không ảnh hưởng tới cuộc sống của người dân.
Nhưng thực tế lại không hẳn như những cam kết ban đầu: “Ở xã Nậm Búng này hiện có 8 điểm mỏ. Cánh đồng Sài Lương - Nậm Chậu trước đây chỉ có 30 ha, sau đó bà con khai hoang thêm, diện tích cánh đồng hiện nay khoảng 35 ha. Việc khai thác quặng sắt trong thời gian gần đây do không xử lý tốt nên có thể đã bị lấp trên dưới 10ha. Không một điểm mỏ nào là không từng bị dân kéo lên phản đối vì làm tổn hại đến môi trường. Hoang tàn nhất là điểm mỏ Hoàn Thiện; Hùng Loan và HTX Tú Lệ” – ông Hải cho biết thêm.
Một người dân tộc Dao vừa gùi sắn từ trong rừng về, khi gặp chúng tôi bức xúc, dù tiếng kinh chưa sõi: “Nước ô nhiễm lắm, lúa cấy không lên nổi. Máy xúc, máy ủi chạy suốt đêm, bà con không thể nào ngủ được đâu. Đền bù cho bà con được ít tiền nhưng giờ thì không còn ruộng để cấy nữa rồi.”
Trao đổi với PV VTC News, ông Phạm Bá Dư - Chủ tịch xã Nậm Búng nhận định: “Hai năm gần đây, cứ mỗi khi mưa xuống là đất đá lại lấp hết diện tích đất canh tác. Chúng tôi nhận được rất nhiều phản hồi của nhân dân. Chỗ nào khắc phục được sẽ hốt bỏ đất đá đó đi để tiếp tục canh tác. Còn không khôi phục được thì sẽ đền bù... Không đồng ý cũng phải đồng ý vì đã bị đất đá đè hết rồi! Xã định hướng cho bà con mua cây trồng và vật nuôi để thế vào đó. Đất bà con vẫn còn nhiều lắm!”
Được biết, theo thiết kế thì các khu mỏ này đều có bãi thải, các bãi thải này không ảnh hưởng tới sản xuất của người dân. Với quan sát của chúng tôi, bãi thải mỏ sắt Sài Lương - Nậm Chậu nằm trên độ cao từ 500-800m, với độ dốc rất lớn thì hàng chục ngàn khối đất đá thải từ các khai trường sẽ đổ ập xuống ruộng của người dân khi mùa mưa đến là điều dễ xảy ra.
Chủ tịch huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái, Trần Văn Mộc cho biết: “ Huyện đã giao cho các cơ quan chuyên môn xử lý dứt điểm những tồn tại này. Việc các doanh nghiệp tranh chấp với nhau chúng tôi không liên quan mà để các doanh nghiệp tự giải quyết. Chúng tôi chỉ quan tâm đến vấn đề an ninh trên địa bàn. Những lần đất đá lăn xuống ruộng, bà con kéo lên xô xát với nhau, huyện đều cử cán bộ lên giải quyết ổn thỏa. Hiện chúng tôi đã yêu cầu các doanh nghiệp báo cáo, đồng thời nhắc nhở các doanh nghiệp giải quyết dứt điểm những tồn đọng không gây mất ảnh hưởng tới an ninh trên địa bàn”.
Trước phản ánh của PV VTC News về vụ việc này, ông Nguyễn Văn Khánh – Giám đốc Sở TNMT Tỉnh Yên Bái cho biết: “Đã nắm được tình hình và thành lập tổ công tác tiến hành kiểm tra. Nếu có dấu hiệu sai phạm về môi trường và chuyển nhượng khai thác không được phép thì sẽ thu hồi giấy phép nếu đủ điều kiện”.
Dương Lãng Hoàng
Cách đây hơn chục năm, ít ai ngờ được rằng giữa những quả đồi mơn mởn xanh cây cối của xã Nậm Búng, huyện Văn Chấn, Yên Bái lại có cả hàng chục mỏ “vàng” (quặng sắt) trị giá nằm sâu dưới lớp đất màu mỡ. Nhưng chỉ 3 năm trở lại đây, khi UBND Tỉnh Yên Bái cấp phép khai thác mỏ cho một số doanh nghiệp thì những mỏ “vàng” này bỗng nhiên lại quay lưng lại với những đồng bào dân tộc cần lao nơi đây.
Ông Lê Thanh Hải, trưởng Công an xã Nậm Búng cất công đưa chúng tôi vượt đèo trèo lên tới tận đỉnh Sài Lương - Nậm Chậu, nơi những chiếc xe xúc, xe ủi kềnh càng đang gầm rú xới tung từng mảng ruộng lúa đã không thể tái sinh.
| Dọc con đường lên Nậm Búng, một vạt rừng xanh đã "chuyển" màu nâu đỏ. (Ảnh Quang Tùng) |
Vừa đi ông Hải nhíu mày, với tay chỉ xuống những con vực sâu: “Không thể trồng được gì nữa rồi các chú à! Rất nhiều khu ruộng đã bị bỏ hoang, đất đá từ trên cứ lao ầm ầm xuống ruộng, nguồn nước bị mất bà con không canh tác được nữa.”
Thoáng nhìn lướt qua, nhiều người có thể nhận ra nơi đây chỉ là những vạt đồi hoang và chưa từng được canh tác gì. Nhưng khi nhìn kỹ hơn, thì từng con ruộng bậc thang được bà con người Dao bao năm xây đắp mới dần lộ ra, vòng vèo nhưng lỗ chỗ, ngắt quãng bởi những mỏ quặng thâm sì.
| Trưởng Công an xã Nậm Búng đưa phóng viên lên các điểm mỏ gây ô nhiễm môi trường. (Ảnh Quang Tùng) |
“Kể từ ngày có mấy cái mỏ này, anh em công an xã chúng tôi vất vả hẳn ra. Có những điểm mỏ khai thác suốt đêm ảnh hưởng đến giấc ngủ của bà con. Đất đá lấp hết ruộng. Sáng hôm sau người dân kéo lên cãi vã, xô xát với nhân viên khu mỏ. Tình hình ANTT rất nguy hiểm nên tôi đã phải báo cáo huyện cử tới 7 đồng chí Công an lên đây nằm vùng để đảm bảo an ninh” – ông Hải phân trần.
Lên đến đỉnh Sài Lương, đứng giữa khu mỏ của doanh nghiệp Hoàn Thiện đang được cày xới dang dở và bị bỏ hoang vì xảy ra tranh chấp trong kinh doanh mới nhận ra những nguồn tài nguyên quý giá của đất nước đang bị “chảy máu” theo thời gian. Ngót nghét cũng có khoảng vài ngàn tấn quặng đã được “moi” khỏi mặt đất và đang nằm chơ giữa đồi để rồi khi mưa xuống, các chất thải độc hại cứ theo những dòng nước mà xối ào ào xuống nương rẫy phía lưng chưng đồi.
| Bên cạnh những thửa ruộng bậc thang bị vùi lấp, những chiếc máy xúc, máy ủi thi nhau đào bới. (Ảnh Quang Tùng) |
Theo thống kê, tỉnh Yên Bái hiện có hàng trăm điểm khai thác khoáng sản, vật liệu xây dựng ở hầu khắp các địa phương. Các điểm mỏ này được cấp phép đều có giám đốc mỏ điều hành, thiết kế khai thác, bãi thải quặng…đảm bảo an toàn không ảnh hưởng tới cuộc sống của người dân.
Nhưng thực tế lại không hẳn như những cam kết ban đầu: “Ở xã Nậm Búng này hiện có 8 điểm mỏ. Cánh đồng Sài Lương - Nậm Chậu trước đây chỉ có 30 ha, sau đó bà con khai hoang thêm, diện tích cánh đồng hiện nay khoảng 35 ha. Việc khai thác quặng sắt trong thời gian gần đây do không xử lý tốt nên có thể đã bị lấp trên dưới 10ha. Không một điểm mỏ nào là không từng bị dân kéo lên phản đối vì làm tổn hại đến môi trường. Hoang tàn nhất là điểm mỏ Hoàn Thiện; Hùng Loan và HTX Tú Lệ” – ông Hải cho biết thêm.
Một người dân tộc Dao vừa gùi sắn từ trong rừng về, khi gặp chúng tôi bức xúc, dù tiếng kinh chưa sõi: “Nước ô nhiễm lắm, lúa cấy không lên nổi. Máy xúc, máy ủi chạy suốt đêm, bà con không thể nào ngủ được đâu. Đền bù cho bà con được ít tiền nhưng giờ thì không còn ruộng để cấy nữa rồi.”
| Một con đường được khai thông lên các điểm mỏ. Nơi đây trước đó là các khu ruộng của bà con người Dao. (Ảnh Quang Tùng) |
Trao đổi với PV VTC News, ông Phạm Bá Dư - Chủ tịch xã Nậm Búng nhận định: “Hai năm gần đây, cứ mỗi khi mưa xuống là đất đá lại lấp hết diện tích đất canh tác. Chúng tôi nhận được rất nhiều phản hồi của nhân dân. Chỗ nào khắc phục được sẽ hốt bỏ đất đá đó đi để tiếp tục canh tác. Còn không khôi phục được thì sẽ đền bù... Không đồng ý cũng phải đồng ý vì đã bị đất đá đè hết rồi! Xã định hướng cho bà con mua cây trồng và vật nuôi để thế vào đó. Đất bà con vẫn còn nhiều lắm!”
Được biết, theo thiết kế thì các khu mỏ này đều có bãi thải, các bãi thải này không ảnh hưởng tới sản xuất của người dân. Với quan sát của chúng tôi, bãi thải mỏ sắt Sài Lương - Nậm Chậu nằm trên độ cao từ 500-800m, với độ dốc rất lớn thì hàng chục ngàn khối đất đá thải từ các khai trường sẽ đổ ập xuống ruộng của người dân khi mùa mưa đến là điều dễ xảy ra.
| Những chiếc xe chở quặng ngày đêm ầm ầm "xé" rừng về xuôi. (Ảnh Quang Tùng) |
Chủ tịch huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái, Trần Văn Mộc cho biết: “ Huyện đã giao cho các cơ quan chuyên môn xử lý dứt điểm những tồn tại này. Việc các doanh nghiệp tranh chấp với nhau chúng tôi không liên quan mà để các doanh nghiệp tự giải quyết. Chúng tôi chỉ quan tâm đến vấn đề an ninh trên địa bàn. Những lần đất đá lăn xuống ruộng, bà con kéo lên xô xát với nhau, huyện đều cử cán bộ lên giải quyết ổn thỏa. Hiện chúng tôi đã yêu cầu các doanh nghiệp báo cáo, đồng thời nhắc nhở các doanh nghiệp giải quyết dứt điểm những tồn đọng không gây mất ảnh hưởng tới an ninh trên địa bàn”.
Trước phản ánh của PV VTC News về vụ việc này, ông Nguyễn Văn Khánh – Giám đốc Sở TNMT Tỉnh Yên Bái cho biết: “Đã nắm được tình hình và thành lập tổ công tác tiến hành kiểm tra. Nếu có dấu hiệu sai phạm về môi trường và chuyển nhượng khai thác không được phép thì sẽ thu hồi giấy phép nếu đủ điều kiện”.
Dương Lãng Hoàng
Bình luận