Vì sao xuất khẩu nông thủy sản Việt Nam sang Trung Quốc ngày càng khó?

Thông tin được lãnh đạo Bộ Công Thương chia sẻ tại Hội nghị Phát triển xuất khẩu nông thủy sản sang Trung Quốc chiều 13/6.

Nhận định Trung Quốc đang là thị trường tiềm năng đối với một số mặt hàng nông sản của Việt Nam như cao su, rau quả, gạo, sắn, hạt điều, cà phê, thủy sản… nhưng theo ông Trần Tuấn Anh – Bộ trưởng Bộ Công Thương, xuất khẩu nông thủy sản của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc trong thời gian tới sẽ gặp phải nhiều khó khăn, thách thức.

Nguyên nhân do bối cảnh tình hình thị trường thế giới và khu vực hiện nay đang có nhiều biến động, nhất là cuộc xung đột thương mại Mỹ - Trung dẫn tới xu hướng chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giảm nhập khẩu nông sản làm nguyên liệu để chế biến và tái xuất khẩu…

Trung Quốc cũng đang thay đổi chính sách, kiểm soát chặt hơn các điều kiện nhập khẩu, thực hiện nghiêm các quy định đối với hoạt động nhập khẩu nông thủy sản trên tuyến biên giới đất liền, thông qua các biện pháp như tăng cường giám sát, truy xuất nguồn gốc, quy cách đóng gói, vệ sinh an toàn thực phẩm.

Theo ông Trần Tuấn Anh, đây là xu thế tất yếu, không chỉ Trung Quốc mà nhiều thị trường khác cũng đẩy mạnh kiểm soát chặt hơn để đảm bảo về an toàn vệ sinh thực phẩm, truy xuất nguồn gốc…

Đáng chú ý, trong khi Trung Quốc ngày càng chặt chẽ hơn trong chính sách nhập khẩu nông thủy sản thì các doanh nghiệp Việt Nam lại “thiếu chuyên nghiệp” và còn phụ thuộc quá nhiều vào thị trường tiểu ngạch.

“Doanh nghiệp Việt Nam còn thiếu thông tin, nghiên cứu, tìm hiểu về thị hiếu, nhu cầu của thị trường, giữ tập quán kinh doanh chứa đựng nhiều yếu tố rủi ro, không ổn định về thị trường, dẫn đến tình trạng tồn đọng, ùn ứ trong nước và ảnh hưởng đến tiến độ, hiệu quả xuất khẩu”, ông Tuấn Anh nói.

Chung quan điểm, Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho rằng nhu cầu đòi hỏi những sản phẩm tốt, đảm bảo an toàn vệ sinh là chính đáng không chỉ của thị trường Trung Quốc mà cả thế giới. Doanh nghiệp Việt phải thích nghi chứ không có cách nào khác.

Theo ông Cường, Trung Quốc là thị trường cực kỳ tiềm năng, có dung lượng khổng lồ, sản phẩm nông sản của Việt Nam lại mang tính bổ trợ cho nông sản của nước bạn, do đó phải tháo gỡ các nút thắt, đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường rộng lớn này.

Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải cho biết, gần đây việc xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc sụt giảm, hàng hoá ùn ứ cửa khẩu. Nguyên nhân chủ yếu do tiêu thụ nội địa giảm, Trung Quốc đang đẩy mạnh chính sách tự cung tự cấp, đồng thời đẩy mạnh chính sách kiểm dịch, vệ sinh an toàn thực phẩm.

Bên cạnh đó, nông thuỷ sản của Việt Nam vẫn chưa thực sự bền vững trong khâu tổ chức sản xuất, xuất khẩu, khó kiểm soát vấn đề chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, khó truy xuất nguồn gốc.

Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp chủ quan, có tâm lý coi Trung Quốc là thị trường dễ tính.

“Một số địa phương và doanh nghiệp chưa nhận thức được, vẫn giữ phương thức kinh doanh manh mún, nhỏ lẻ, dẫn đến tình trạng ùn ứ, ảnh hưởng đến chất lượng và bị ép giá”, ông Hải nói.

Theo đại diện UBND tỉnh Quảng Ninh, từ đầu năm 2019 đến nay, Trung Quốc thực hiện các biện pháp kiểm soát hàng hoá từ Việt Nam xuất khẩu khiến hàng hoá nông lâm thuỷ sản có thời điểm bị ứ đọng cục bộ.

Tương tự, lãnh đạo UBND tỉnh Lào Cai cũng cho biết thời gian gần đây, phía Trung Quốc đã kiểm soát chặt chẽ hơn về nguồn gốc xuất xứ của hàng hoá nông sản nhập khẩu từ Việt Nam.

Theo bà Lê Hoàng Oanh – Vụ thị trường châu Á – Châu Phi (Bộ Công Thương), để hạn chế tình trạng trên, doanh nghiệp trong nước cần bỏ tâm lý coi thị trường Trung Quốc là dễ tính, chú ý khâu quản lý an toàn thực phẩm, quy cách đóng gói, nhãn mác... Đặc biệt, cần tập trung xuất khẩu chính ngạch, giảm dần, tiến tới xoá bỏ thương mại tiểu ngạch.

Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý nhà nước cần phổ biến, tuyên truyền về các cơ chế, chính sách của Chính phủ, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành liên quan đến xuất khẩu nông thủy sản sang thị trường Trung Quốc.

Đồng thời hướng dẫn về các quy định, tiêu chuẩn của Trung Quốc (kiểm dịch động thực vật, quản lý an toàn thực phẩm, quy cách đóng gói, nhãn mác...) tới các địa phương nuôi trồng, xuất khẩu trọng điểm, các hiệp hội ngành hàng, các doanh nghiệp xuất khẩu và các cơ quan truyền thông báo chí để nắm bắt và có kế hoạch xuất khẩu phù hợp, đáp ứng đúng yêu cầu của thị trường.