10 sự kiện, vấn đề quốc tế nổi bật năm 2019

1. Chiến tranh thương mại nói riêng, quan hệ Mỹ-Trung căng thẳng, kéo dài

Mỹ hạn chế Trung Quốc đầu tư vào lĩnh vực kỹ thuật, công nghệ; đưa Huawei vào danh sách cấm; kiểm soát chặt công nghệ; siết chặt quản lý du học sinh. Trung Quốc đáp trả bằng cách hạn chế nhập khẩu nông sản Mỹ; siết chặt nguồn cung đất hiếm; phá giá đồng Nhân dân tệ…Cuộc chiến không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế hai nước, mà còn tác động nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng và nền kinh tế thế giới.

Cuộc khủng hoảng chính trị-xã hội ở Hong Kong (Trung Quốc) xuất phát từ phản đối dự luật dẫn độ của chính quyền Hong Kong, các cuộc biểu tình quy mô lớn, đặc biệt là của giới trẻ nổ ra từ tháng 3/2019, bùng phát dữ dội sau đó, gây hỗn loạn an ninh, trật tự ở Hong Kong. Cảnh sát Hong Kong đã trấn áp, bắt giữ hàng trăm người. Tiếp đó, Mỹ ban hành luật “Dân chủ và Nhân quyền Hong Kong” và luật cấm xuất khẩu các vũ khí kiểm soát đám đông cho cảnh sát Hong Kong, khiến quan hệ Mỹ-Trung Quốc căng thẳng về cả chính trị, ngoại giao và kinh tế.

2. Tình hình bán đảo Triều Tiên tiếp tục diễn biến phức tạp  

 Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều lần thứ 2 tại Hà Nội và cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Triều tại Bàn Môn Điếm không mang lại kết quả. Quan hệ hai miền Triều Tiên đóng băng, Bình Nhưỡng nhiều lần thử vũ khí, trong đó có cả tên lửa đạn đạo. Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo không loại trừ việc tiến hành biện pháp quân sự với Triều Tiên. 

3. Trung Quốc vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, hành động ngang ngược tại Biển Đông

Tiếp tục thực hiện âm mưu hiện thực hóa “Đường lưỡi bò” (còn gọi là Đường chín đoạn) để độc chiếm Biển Đông, Trung Quốc tiếp tục xây dựng cái gọi là “thành phố Tam Sa”; quân sự hóa các đảo nhân tạo mà họ xây ở Trường Sa; nhiều lần, nhiều ngày đưa tàu HD 8 xâm phạm nghiêm trọng vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Cộng đồng quốc tế đã lên tiếng mạnh mẽ. Nhiều hội nghị, diễn đàn, hội thảo quốc tế và khu vực đã chỉ rõ những hành vi phi pháp của Trung Quốc tại Biển Đông, kêu gọi Bắc Kinh tôn trọng chủ quyền các quốc gia và luật pháp quốc tế.

4. Nước Nga đang vượt qua khó khăn, lớn mạnh về mọi mặt

Mặc dù phải đối mặt với sự bao vây, cấm vận gay gắt, liên tục nhiều năm của Mỹ và phương Tây, nước Nga đang lớn mạnh dần về nhiều mặt. Năm 2019, GDP của Nga đạt 1,3%, phấn đấu đạt 2% năm 2020, đến năm 2024 đạt 3,3%, trở thành nền kinh tế thứ 5 của thế giới. Cùng với đó, Nga có vai trò ngày càng quan trọng trên trường quốc tế, ở Trung Đông, châu Phi, châu Âu, châu Á. Nga đang triển khai dự án “Dòng chảy phương Bắc 2” với tổng vốn đầu tư trên 11 tỷ USD, nối Nga với Đức.

5. Cuộc điều tra luận tội Tổng thống Mỹ

Cuộc điều tra luận tội Tổng thống Donald Trump không chỉ là sự kiện của riêng nước Mỹ, bởi còn liên quan tới Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky. Tổng thống Donald Trump bị cáo buộc đã giữ lại khoản viện trợ dành cho Ukraine để gây sức ép, buộc nhà lãnh đạo Ukraine tiến hành cuộc điều tra nhằm vào đối thủ lớn nhất của ông Trump trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020, là cựu Phó Tổng thống Joe Biden. Vụ việc thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận Mỹ và quốc tế, bởi nó diễn ra khi Tổng thống Trump còn chưa thoát khỏi vụ lùm xùm liên quan đến cuộc điều tra Nga can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016. Nhiều nhận định cho rằng, vụ việc này có thể khiến Tống thống Trump mất nhiều phiếu bầu trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2020.      

6. Mâu thuẫn, xung đột Ả rập-Israel leo thang

Một loạt các chính sách gây tranh cãi của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đẩy tiến trình hòa bình Trung Đông đi vào ngõ cụt. Việc Mỹ chuyển Đại sứ quán đến Jerusalem, công nhận tính hợp pháp của các khu định cư Do Thái của Israel ở Bờ Tây, công nhận chủ quyền của Israel đối với cao nguyên Golan chiếm đóng của Syria, đã gây ra làn sóng căng thẳng tại Trung Đông, khoét sâu thêm mâu thuẫn giữa thế giới Ả rập và Israel. Hành động này bị coi là chà đạp lên luật pháp quốc tế, khiến vai trò của Mỹ trở nên mờ nhạt trong tiến trình hòa bình Trung Đông. Nhiều quốc gia Ả rập, khu vực và thế giới, trong đó có cả các đồng minh của Mỹ, đã công khai lên tiếng chỉ trích Mỹ gay gắt.

7. Tiến trình Brexit trễ hẹn, chính trường Anh chao đảo

Tiến trình nước Anh rút khỏi Liên minh châu Âu tiếp tục sa lầy, không thể diễn ra đúng dự định là ngày 31/10/2019. Bất đồng nội bộ nghiêm trọng đã khiến Chính phủ của Thủ tướng Theresa May bị hạ bệ và phe Bảo thủ của Thủ tướng Boris Johnson lên nắm quyền. Tuy nhiên, vấn đề thuế quan, biên giới cứng của Bắc Ireland vẫn chưa được giải quyết ổn thỏa, tiếp tục là trở ngại lớn nhất của tiến trình. Để tìm lối thoát cho cuộc khủng hoảng, các bên nhất trí ấn định tiến hành bầu cử Quốc hội Anh vào ngày 12/12/2019. Ngày 28/10/2018, EU đành chấp thuận gia hạn Brexit đến ngày 31/01/2020.

8. Khủng hoảng chính trị nghiêm trọng tại khu vực Mỹ La-tinh

Ở Venezuela, xuất phát từ những vấn đề kinh tế-xã hội, nhất là từ khi Chủ tịch Quốc hội Juan Guaido tự xưng là Tổng thống lâm thời kêu gọi quân đội lật đổ Tổng thống hợp hiến Maduro ngày 30/4, một ngày sau, Tổng thống Maduro tuyên bố phá tan được âm mưu đảo chính. Tại Bolivia, hơn một tháng sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, Tổng thống Evo Morales phải từ chức do sức ép từ quân đội và Tổ chức quốc gia châu Mỹ với cáo buộc cuộc bầu cử có gian lận. Phó Chủ tịch thứ hai Thượng viện Jeanine Anez Chavez tuyên bố trở thành Tổng thống lâm thời. Những người ủng hộ ông Morales và lực lượng an ninh đã đụng độ. Các lực lượng tại Bolivia đã đạt được thỏa thuận bầu cử Tổng thống sớm, nhằm thoát khỏi cuộc khủng hoảng chính trị hiện nay.

9. Báo động tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu

Năm 2019, thế giới chứng kiến những đợt nắng nóng bất thường tại châu Âu, những vụ cháy rừng chưa có tiền lệ xảy ra từ Nam Mỹ cho tới Australia; những trận lũ lụt lịch sử ở Sri Lanka, Congo; hiện tượng mưa tuyết nghiêm trọng, bão trái mùa tại Mỹ; hạn hán chưa từng thấy tại thác lớn nhất thế giới Victoria. Đây là những hệ quả trực tiếp nhưng chưa phải là cuối cùng của tình trạng biến đổi khí hậu toàn cầu đang diễn biến hết sức phức tạp. Tại Hội nghị lần thứ 25 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP 25) ngày 02/12 ở Tây Ban Nha, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres khẳng định cuộc khủng hoảng khí hậu đang đe dọa nền văn minh của loài người. Đây được coi là lời cảnh báo cuối cùng về biến đổi khí hậu đang đe dọa sự tồn vong của loài người và thế giới phải chung tay hành động trước khi quá muộn.    

10. Cháy nhà thờ Đức Bà Paris (Pháp)

Nhà thờ Đức Bà Paris, công trình kiến trúc lịch sử 850 tuổi, một trong những biểu tượng của nước Pháp, đã bốc cháy dữ dội tối 15/4, khiến cả thế giới bàng hoàng. Ngọn lửa bùng phát từ khoảng 6 giờ chiều và kéo dài tới giữa đêm, đã phá hủy hoàn toàn phần mái vòm bằng gỗ sồi hàng trăm năm tuổi cực kỳ quý hiếm, cùng phần tháp nhọn và khung gỗ của công trình. Quá trình phục dựng có thể mất cả thập kỷ, tiêu tốn hàng tỷ euro. Vụ hỏa hoạn không chỉ làm hư hại nghiêm trọng một công trình biểu trưng văn hóa, lịch sử, tôn giáo và kiến trúc của nước Pháp, mà còn là đòn giáng nặng nề vào ngành du lịch của Pháp vốn đã lao đao vì chiến dịch biểu tình Áo vàng kéo dài trong nhiều tháng trước đó, cùng những nguy cơ đáng lo ngại về ô nhiễm.