GS. TS Mai Trọng Khoa - nguyên Phó giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, Giám đốc Trung tâm Y học Hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai có bài viết gửi VTC News tổng quan nhất về phương pháp điều trị miễn dịch (miễn dịch trị liệu):
"Điều trị miễn dịch có thể hiểu là phương pháp sử dụng một trong các thành phần của hệ thống miễn dịch trên bệnh nhân để chống lại bệnh tật trong đó có bệnh ung thư:
Phương pháp này được thực hiện theo hai cách chính: Kích thích hệ thống miễn dịch làm việc “nhiều hơn” và “thông minh hơn” để tấn công lại các tế bào ung thư và bổ sung cho bệnh nhân thành phần trong hệ miễn dịch như tế bào miễn dịch, kháng thể.
Hệ thống miễn dịch có thể hiểu đơn giản là một bộ máy của cơ thể chúng ta giúp chống lại tác nhân gây bệnh và cả các tế bào ung thư. Các tế bào của hệ miễn dịch bao gồm các tế bào T và tế bào B. Các tế bào B sản xuất kháng thể để trung hòa hoặc tiêu diệt tác nhân gây bệnh. Các tế bào T có chức năng nhận diện và điều hòa hệ thống miễn dịch thông qua các thụ thể kháng nguyên và cytokine, thông qua đó tiêu diệt vi khuẩn, các tế bào bị nhiễm vi rút hoặc tế bào ung thư.
Hình minh họa về chức năng của CTLA- 4 và PD-1 và ứng dụng trong miễn dịch trị liệu.(Ảnh: GS.TS Mai Trọng Khoa)
Hai nhà khoa học nghiên cứu liệu pháp miễn dịch trị ung thư nhận giải Nobel vì họ giúp chúng ta trả lời được câu hỏi: Tại sao các tế bào T không phản ứng chống lại tế bào ung thư?
Câu trả lời là trên bề mặt của các tế bào T có 2 protein ngăn chặn sự kích hoạt của tế bào T.
Vào những năm 1990, nhóm nghiên cứu của Allison phát hiện một protein có tên là CTLA-4, có vai trò như một cái phanh không cho tế bào T tấn công các tế bào ung thư. Allison đưa ra một thuật ngữ mới là "checkpoint inhibitor" hay "điểm ức chế" để mô tả hiện tượng này.
Năm 1992, nhóm của Hanjo phát hiện một protein khác cũng có chức năng như CTLA-4 và đặt tên cho nó là PD-1 (viết tắt từ chữ programmed cell death).
Trong cơ thể bình thường thì CTLA-4 và PD-1 sẽ gắn với các protein trên tế bào trình diện kháng nguyên (Antigen presenting cell -APC), giúp tế bào T không tấn công các tế bào bình thường, tránh gây ra bệnh tự miễn. Ngoài ra, trên bề mặt tế bào ung thư có PD-L1 có khả năng gắn với PD-1 trên tế bào T, làm cho tế bào T bị ức chế nhiều hơn, giúp tế bào ung thư trốn thoát hệ thống miễn dịch.
Kết quả nghiên cứu mở ra một hướng mới trong điều trị ung thư là sử dụng kháng thể đơn dòng giúp giải phóng các “điểm ức chế” CTLA-4 và PD-1, cũng như giải phóng sự kết hợp giữa PD-1 và PD-L1, từ đó tế bào T tăng khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư. Như vậy, phương pháp miễn dịch trị liệu tác động gián tiếp, tăng cường khả năng của hệ thống miễn dịch, giúp tiêu diệt khối u.
Theo GS. TS Mai Trọng Khoa không nên hiểu lầm về việc có thể chữa khỏi ung thư bằng phương pháp điều trị miễn dịch.
Tuy nhiên không nên “thần thánh hóa” phương pháp điều trị ung thư này, bởi tổng kết lại, việc điều trị ung bướu vẫn phải dựa theo nguyên tắc: Điều trị phối hợp nhiều phương pháp, bao gồm phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, nội tiết, đích, miễn dịch sinh học.
Miễn dịch sinh học chỉ là một trọng các phương pháp điều trị bệnh, mang lại hiệu quả cao nếu được chỉ định đúng theo các tiêu chuẩn lựa chọn (phải xét nghiệm sâu ở mức sinh học phân tử như PD-L1, tumor mutant burden TMB).
Điều trị miễn dịch sinh học hiện nay đa số mới chỉ có thể áp dụng cho bệnh ung thư giai đoạn muộn. Do vậy, điều trị mới chỉ mang tính chất kéo dài thời gian sống, nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm các tác dụng phụ so với hóa trị.
Còn đối với bệnh ung thư giai đoạn sớm hơn, vẫn phải sử dụng các phương pháp điều trị cơ bản như phẫu thuật, xạ trị, hóa trị mới có thể đạt khỏi bệnh lâu dài. Các nghiên cứu liệu pháp miễn dịch sinh học cho ung thư giai đoạn sớm đang được tiến hành, hứa hẹn mang lại nhiều hy vọng cho bệnh nhân ung thư".
>>> Đọc thêm: Liệu pháp miễn dịch trị ung thư vừa đoạt giải Nobel Y học, có phát hiện đột phá thế nào?
Video: Việt Nam ứng dụng liệu pháp điều trị ung thư đoạt giải Nobel như thế nào
Bình luận