(VTC News) - Nói đến tin tức tình báo người ta thường nghĩ ngay đến những thông tin tuyệt mật mà không mấy ai được biết đến và để khai thác được chúng đòi hỏi cả một mạng lưới điệp viên hoạt động bí mật trong lòng đối phương. Song trên thực tế ít ai biết được rằng đến 90% tin tức của các cơ quan tình báo thế giới được thu thập từ những nguồn thông tin mở.
Trong thời gian qua nổi lên hàng loạt các vụ lật tẩy gián điệp của đối phương và trao đổi giữa các cơ quan tình báo Nga, Mỹ và Anh khiến giới phân tích quốc tế không khỏi phân vân và hoài nghi về tính chuyên nghiệp và hiệu quả của các bộ máy tình báo được coi là lực lượng khai thác và cảnh báo thông tin an ninh quốc gia mũi nhọn của các cường quốc này.
Ngày nay, việc khai thác các thông tin kinh tế, chính trị, thậm chí cả các tin tức quân sự trở nên đơn giản hơn mà không phải đầu tư chi phí lớn hay tổ chức các mạng lưới điệp viên. Ngày càng xuất hiện nhiều các công ty chuyên hoạt động trong lĩnh vực vận động hành lang, đây chính là kênh thông tin hữu ích đối với các cơ quan tình báo trong xu hướng hiện nay.
Những tay "lobby" được trọng dụng
Thay cho việc cài cắm các điệp viên bí mật nhiều năm liền với hy vọng đến một lúc nào đó họ sẽ tiếp cận được các nguồn thông tin chính trị, kinh tế và quân sự của đối phương, đa số các cơ quan tình báo quốc tế hiện nay thường thu thập các tài liệu phân tích và những số liệu đáng tin cậy thông qua các cộng sự của mình hoạt động công khai dưới cái "mác" ngoại giao hay những bình phong khác ở nước ngoài.
Trong đó, nguồn thông tin từ các công ty vận động chính trị "hậu trường" được giới tình báo quan tâm và sử dụng rộng rãi.
Tại Mỹ, luật pháp quy định các công ty này phải cam kết thông báo đầy đủ cho Ban đăng ký chi nhánh nước ngoài thuộc Bộ tư pháp về các mối quan hệ với đối tác ở các nước thân Mĩ hoặc có quan hệ đối lập với Mĩ. Sự ràng buộc này giúp Cục Tình báo Trung ương Mĩ (CIA) có thể kiểm soát tình hình nội bộ cũng như chi phối hoạt động thu thập tin tức ở nước ngoài.
Điển hình là vụ lật tẩy Mark Coun, cựu cố vấn Hội đồng tư pháp của CIA, cộng tác với công ty Patton Boggs, bị cáo buộc cung cấp những thông tin bí mật quốc gia cho Bộ Thương mại và Công nghiệp Trung quốc – một trong những khách hàng của công ty này.
Hay mới đây là vụ Bộ tư pháp Mĩ đã thừa nhận rằng công ty Jefferson Waterman, công ty có quan hệ trực tiếp với chính quyền của Tổng thống Azerbaijan và phe cầm quyền ở Kosovo, là do ba cựu binh của các cơ quan tình báo Mỹ lãnh đạo, gồm Charles Waterman, Samuel Hoskinson và Samuel Wyman.
Các công ty vận động hành lang thường tuyển dụng các cựu quan chức cấp cao trong giới tình báo. Những người này lại có quan hệ mật thiết với đội ngũ đương nhiệm, họ nắm bắt được các thông tin mật của tổ chức và có thể cung cấp chúng cho các đối tác nước ngoài.
Điểm đáng chú ý ở đây là ở chỗ những thông tin quan trọng do họ cung cấp không hẳn là những tin tức được trích ra từ những tài liệu có đóng dấu tuyệt mật mà có thể chỉ là nguồn thông tin được công bố công khai, ít ai có thể ngờ tới.
Từ những thông tin mở được thu thập từ qua nhiều nguồn khác nhau các chuyên gia lão luyện có hàng chục năm kinh nghiệm này có thể tổng hợp, xử lý và phân tích để đưa ra bức tranh toàn cảnh vể vấn đề quan tâm của khách hàng.
Trong những năm gần đây, song song với mạng lưới hoạt động ở nước ngoài, tình báo Nga cũng bắt đầu quan tâm khai thác các nguồn thông tin công khai. Các tập đoàn năng lượng lớn Gasprom và Rosatom của Nga luôn tiên phong trong việc móc nối với các công ty "lobby" nước ngoài để tìm kiếm thông tin có lợi.
Nhà phân tích thiên tài
Tất cả những ai quan tâm đến lĩnh vực tình báo đều biết đến huyền thoại Berthold Jacob như một ví dụ điển hình về nghệ thuật khai thác thông tin.
Berthold Jacob được biết đến là một nhà báo người Đức, chuyên gia quân sự, giáo sư, nhà hoạt động chính trị và nhà xuất bản. Vào giữa những năm 30 của thế kỷ trước, Hitler lên nắm quyền và tích cực tái vũ trang cho quân đội Đức Quốc xã. Mọi hoạt động cải tổ quân đội đều diễn ra trong điều kiện tuyệt mật. Là người phản đối chủ nghĩa quốc xã Berthold Jacob rời khỏi Đức ra nước ngoài sinh sống và làm việc.
Gần như ngay sau chuyến đi của Jacob, trên khắp các sạp báo ở Luân Đôn (Anh) xuất hiện một cuốn sách của ông, trong đó mô tả một cách chi tiết và đưa ra số liệu cụ thể về cơ cấu tổ chức mới của quân đội phát xít.
Không những thế, cuốn sách còn đưa ra thông tin về tiểu sử của tất cả các quan chức cao cấp trong bộ tổng tham mưu, 168 viên tướng và chỉ huy các sư đoàn quân đội Đức Quốc xã cũng như đặc điểm cụ thể của các đơn vị này.
Sự xuất hiện của cuốn sách đã gây tiếng vang lớn tại Đức. Hitler tức tối và ra lệnh cho Giám đốc cơ quan tình báo và phản gián Đức Walter Nicolai bằng mọi giá phải bắt cho được Berthold Jacob và điều tra xem những kẻ nào là nội gián cung cấp thông tin mật. Việc dàn dựng kế hoạch và bắt giữ Jacob được giao cho viên sỹ quan Gestapo "cáo già" lão luyện Heinrich Muller.
Trong cuộc hỏi cung tại tổng hành dinh Gestapo sau khi bị bắt, Jacob trả lời ngắn gọn rằng tất cả những thông tin và số liệu trong cuốn sách của ông đều được lấy từ các tờ báo địa phương. Cụ thể, căn cứ để Jacob kết luận "Thiếu tướng Haase chỉ huy sư đoàn 17 đóng quân tại Nuremberg" xuất phát từ một mẩu cáo phó ông đọc được trên báo, trong đó viết "... đến dự đám tang có Tướng Haase, chỉ huy sư đoàn 17".
Còn trên một tờ báo khác của thành phố Ulm (Đức), trong số các tin vắn ông lại tìm thấy thông tin về đám cưới của con gái Đại tá Wirov với một người có tên Stemmermann. Trong tin vắn còn cho biết thêm Wirov hiện đang chỉ huy trung đoàn 306 và sư đoàn 25, còn thiếu tá Stemmermann là sỹ quan thông tin của sư đoàn này, đang đóng quân ở Stuttgart.
Và còn nhiều thông tin quý giá khác Jacob thu thập được khi nghiên cứu tin vắn trên các báo địa phương về các đám tang và đám cưới của các quan chức quân đội, trong đó thường đưa ra danh sách các khách mời cao cấp tới dự.
Từ những thông tin này, với khả năng tổng hợp và phân tích nhạy bén ông đã tái dựng đầy đủ trong cuốn sách cơ cấu tổ chức mới của quân đội phát xít – thông tin được coi là bí mật quốc gia đặc biệt quan trọng.
"Biển" thông tin
Các phân tích gia trong lĩnh vực tình báo khẳng định, từ nguồn thông tin trên báo, tạp chí, báo cáo của các công ty hay tài liệu tại các hội thảo khoa học có thể rút ra được những nhận định cần thiết về bản chất các sự kiện đang diễn ra ở nước ngoài trong tất cả các lĩnh vực từ chính trị đến quân sự.
Hơn nữa, sự bùng nổ rộng rãi của mạng thông tin toàn cầu Internet đã làm thay đổi đáng kể hình thức và biện pháp hoạt động của các cơ quan tình báo quốc tế. Ngày nay người ta có thể truy cập vào mạng Internet và dễ dàng tìm thấy những thông tin quan tâm. Công việc còn lại là biết cách sắp xếp những thông tin này đúng chỗ trong một bức tranh hoàn chỉnh về sự việc.
Việc phân tích các nguồn thông tin mở được tiến hành trong 16 cơ quan trực thuộc của tình báo Mĩ. Trong các tổ chức này có các cỗ máy phân tích cực mạnh kết hợp với các chuyên gia được đào tạo bài bản.
Hình thức thu thập tin tức này được Mĩ áp dụng từ thời Thế chiến thứ II và ngày nay trong cơ cấu của tình báo Mĩ có hẳn một bộ phận riêng biệt chuyên nghiên cứu các nguồn thông tin công khai với tên gọi Open Source Intelligence (OSINT). Cựu giám đốc cục tình báo Bộ Quốc phòng Mỹ, Trung tướng Samuel Wilson cho rằng hiện nay đến 90% các tin tức tình báo có được là do tình báo phân tích khai thác từ các nguồn thông tin công khai.
Điểm hạn chế của việc duy trì các điệp báo viên bất hợp pháp ở nước ngoài là chi phí tốn kém và luôn chứa đựng mức độ rủi ro nhất định. Tính hiệu quả của biện pháp khai thác thông tin này là không phải bàn cãi, tuy nhiên song song với nó cũng có nhiều cách thức thu thập tin tức khác "rẻ hơn" mà vẫn hiệu quả.
Trong thời gian qua nổi lên hàng loạt các vụ lật tẩy gián điệp của đối phương và trao đổi giữa các cơ quan tình báo Nga, Mỹ và Anh khiến giới phân tích quốc tế không khỏi phân vân và hoài nghi về tính chuyên nghiệp và hiệu quả của các bộ máy tình báo được coi là lực lượng khai thác và cảnh báo thông tin an ninh quốc gia mũi nhọn của các cường quốc này.
| Anna Chapman, nhân vật quan trọng trong vụ án gián điệp giữa Nga và Mỹ thời gian gần đây. (Ảnh minh họa). |
Ngày nay, việc khai thác các thông tin kinh tế, chính trị, thậm chí cả các tin tức quân sự trở nên đơn giản hơn mà không phải đầu tư chi phí lớn hay tổ chức các mạng lưới điệp viên. Ngày càng xuất hiện nhiều các công ty chuyên hoạt động trong lĩnh vực vận động hành lang, đây chính là kênh thông tin hữu ích đối với các cơ quan tình báo trong xu hướng hiện nay.
Những tay "lobby" được trọng dụng
Thay cho việc cài cắm các điệp viên bí mật nhiều năm liền với hy vọng đến một lúc nào đó họ sẽ tiếp cận được các nguồn thông tin chính trị, kinh tế và quân sự của đối phương, đa số các cơ quan tình báo quốc tế hiện nay thường thu thập các tài liệu phân tích và những số liệu đáng tin cậy thông qua các cộng sự của mình hoạt động công khai dưới cái "mác" ngoại giao hay những bình phong khác ở nước ngoài.
Trong đó, nguồn thông tin từ các công ty vận động chính trị "hậu trường" được giới tình báo quan tâm và sử dụng rộng rãi.
Tại Mỹ, luật pháp quy định các công ty này phải cam kết thông báo đầy đủ cho Ban đăng ký chi nhánh nước ngoài thuộc Bộ tư pháp về các mối quan hệ với đối tác ở các nước thân Mĩ hoặc có quan hệ đối lập với Mĩ. Sự ràng buộc này giúp Cục Tình báo Trung ương Mĩ (CIA) có thể kiểm soát tình hình nội bộ cũng như chi phối hoạt động thu thập tin tức ở nước ngoài.
Điển hình là vụ lật tẩy Mark Coun, cựu cố vấn Hội đồng tư pháp của CIA, cộng tác với công ty Patton Boggs, bị cáo buộc cung cấp những thông tin bí mật quốc gia cho Bộ Thương mại và Công nghiệp Trung quốc – một trong những khách hàng của công ty này.
Hay mới đây là vụ Bộ tư pháp Mĩ đã thừa nhận rằng công ty Jefferson Waterman, công ty có quan hệ trực tiếp với chính quyền của Tổng thống Azerbaijan và phe cầm quyền ở Kosovo, là do ba cựu binh của các cơ quan tình báo Mỹ lãnh đạo, gồm Charles Waterman, Samuel Hoskinson và Samuel Wyman.
| Những tay "lobby" ngày càng được trọng dụng. |
Các công ty vận động hành lang thường tuyển dụng các cựu quan chức cấp cao trong giới tình báo. Những người này lại có quan hệ mật thiết với đội ngũ đương nhiệm, họ nắm bắt được các thông tin mật của tổ chức và có thể cung cấp chúng cho các đối tác nước ngoài.
Điểm đáng chú ý ở đây là ở chỗ những thông tin quan trọng do họ cung cấp không hẳn là những tin tức được trích ra từ những tài liệu có đóng dấu tuyệt mật mà có thể chỉ là nguồn thông tin được công bố công khai, ít ai có thể ngờ tới.
Từ những thông tin mở được thu thập từ qua nhiều nguồn khác nhau các chuyên gia lão luyện có hàng chục năm kinh nghiệm này có thể tổng hợp, xử lý và phân tích để đưa ra bức tranh toàn cảnh vể vấn đề quan tâm của khách hàng.
Trong những năm gần đây, song song với mạng lưới hoạt động ở nước ngoài, tình báo Nga cũng bắt đầu quan tâm khai thác các nguồn thông tin công khai. Các tập đoàn năng lượng lớn Gasprom và Rosatom của Nga luôn tiên phong trong việc móc nối với các công ty "lobby" nước ngoài để tìm kiếm thông tin có lợi.
Nhà phân tích thiên tài
Tất cả những ai quan tâm đến lĩnh vực tình báo đều biết đến huyền thoại Berthold Jacob như một ví dụ điển hình về nghệ thuật khai thác thông tin.
| Berthold Jacob. |
Berthold Jacob được biết đến là một nhà báo người Đức, chuyên gia quân sự, giáo sư, nhà hoạt động chính trị và nhà xuất bản. Vào giữa những năm 30 của thế kỷ trước, Hitler lên nắm quyền và tích cực tái vũ trang cho quân đội Đức Quốc xã. Mọi hoạt động cải tổ quân đội đều diễn ra trong điều kiện tuyệt mật. Là người phản đối chủ nghĩa quốc xã Berthold Jacob rời khỏi Đức ra nước ngoài sinh sống và làm việc.
Gần như ngay sau chuyến đi của Jacob, trên khắp các sạp báo ở Luân Đôn (Anh) xuất hiện một cuốn sách của ông, trong đó mô tả một cách chi tiết và đưa ra số liệu cụ thể về cơ cấu tổ chức mới của quân đội phát xít.
Không những thế, cuốn sách còn đưa ra thông tin về tiểu sử của tất cả các quan chức cao cấp trong bộ tổng tham mưu, 168 viên tướng và chỉ huy các sư đoàn quân đội Đức Quốc xã cũng như đặc điểm cụ thể của các đơn vị này.
Sự xuất hiện của cuốn sách đã gây tiếng vang lớn tại Đức. Hitler tức tối và ra lệnh cho Giám đốc cơ quan tình báo và phản gián Đức Walter Nicolai bằng mọi giá phải bắt cho được Berthold Jacob và điều tra xem những kẻ nào là nội gián cung cấp thông tin mật. Việc dàn dựng kế hoạch và bắt giữ Jacob được giao cho viên sỹ quan Gestapo "cáo già" lão luyện Heinrich Muller.
Trong cuộc hỏi cung tại tổng hành dinh Gestapo sau khi bị bắt, Jacob trả lời ngắn gọn rằng tất cả những thông tin và số liệu trong cuốn sách của ông đều được lấy từ các tờ báo địa phương. Cụ thể, căn cứ để Jacob kết luận "Thiếu tướng Haase chỉ huy sư đoàn 17 đóng quân tại Nuremberg" xuất phát từ một mẩu cáo phó ông đọc được trên báo, trong đó viết "... đến dự đám tang có Tướng Haase, chỉ huy sư đoàn 17".
Còn trên một tờ báo khác của thành phố Ulm (Đức), trong số các tin vắn ông lại tìm thấy thông tin về đám cưới của con gái Đại tá Wirov với một người có tên Stemmermann. Trong tin vắn còn cho biết thêm Wirov hiện đang chỉ huy trung đoàn 306 và sư đoàn 25, còn thiếu tá Stemmermann là sỹ quan thông tin của sư đoàn này, đang đóng quân ở Stuttgart.
Và còn nhiều thông tin quý giá khác Jacob thu thập được khi nghiên cứu tin vắn trên các báo địa phương về các đám tang và đám cưới của các quan chức quân đội, trong đó thường đưa ra danh sách các khách mời cao cấp tới dự.
Từ những thông tin này, với khả năng tổng hợp và phân tích nhạy bén ông đã tái dựng đầy đủ trong cuốn sách cơ cấu tổ chức mới của quân đội phát xít – thông tin được coi là bí mật quốc gia đặc biệt quan trọng.
"Biển" thông tin
Các phân tích gia trong lĩnh vực tình báo khẳng định, từ nguồn thông tin trên báo, tạp chí, báo cáo của các công ty hay tài liệu tại các hội thảo khoa học có thể rút ra được những nhận định cần thiết về bản chất các sự kiện đang diễn ra ở nước ngoài trong tất cả các lĩnh vực từ chính trị đến quân sự.
| Internet trở thành nguồn thông tin mở lớn nhất. |
Hơn nữa, sự bùng nổ rộng rãi của mạng thông tin toàn cầu Internet đã làm thay đổi đáng kể hình thức và biện pháp hoạt động của các cơ quan tình báo quốc tế. Ngày nay người ta có thể truy cập vào mạng Internet và dễ dàng tìm thấy những thông tin quan tâm. Công việc còn lại là biết cách sắp xếp những thông tin này đúng chỗ trong một bức tranh hoàn chỉnh về sự việc.
Việc phân tích các nguồn thông tin mở được tiến hành trong 16 cơ quan trực thuộc của tình báo Mĩ. Trong các tổ chức này có các cỗ máy phân tích cực mạnh kết hợp với các chuyên gia được đào tạo bài bản.
Hình thức thu thập tin tức này được Mĩ áp dụng từ thời Thế chiến thứ II và ngày nay trong cơ cấu của tình báo Mĩ có hẳn một bộ phận riêng biệt chuyên nghiên cứu các nguồn thông tin công khai với tên gọi Open Source Intelligence (OSINT). Cựu giám đốc cục tình báo Bộ Quốc phòng Mỹ, Trung tướng Samuel Wilson cho rằng hiện nay đến 90% các tin tức tình báo có được là do tình báo phân tích khai thác từ các nguồn thông tin công khai.
Điểm hạn chế của việc duy trì các điệp báo viên bất hợp pháp ở nước ngoài là chi phí tốn kém và luôn chứa đựng mức độ rủi ro nhất định. Tính hiệu quả của biện pháp khai thác thông tin này là không phải bàn cãi, tuy nhiên song song với nó cũng có nhiều cách thức thu thập tin tức khác "rẻ hơn" mà vẫn hiệu quả.
Bạch Dương Việt (Theo Bình luận quân sự độc lập)
Bình luận