Quan hệ Mỹ - Trung không phải 'Chiến tranh Lạnh mới’

Tại hội thảo chuyên đề về an ninh Nikkei-CSIS lần thứ 17 do Nikkei và Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế Mỹ (CSIS) đồng tổ chức, các diễn giả công nhận Nhật Bản đã đảm nhận trách nhiệm duy trì trật tự quốc tế tự do trong khi Mỹ đã lùi một bước trong vị trí lãnh đạo toàn cầu.

John Hamre, Chủ tịch CSIS và là cựu Thứ trưởng Quốc phòng trong chính quyền Clinton cho biết: "Chiến lược của Mỹ để đối phó với Trung Quốc trong những năm qua đã chuyển tải thông điệp rõ ràng đễn các nước rằng, ‘đứng về phía Mỹ hay Trung Quốc’. Tuy nhiên, rất khó để các nước đưa ra lựa chọn đối đầu với Bắc Kinh”.

Các chuyên gia tham dự hội thảo cũng nhất trí rằng, việc coi cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc hiện nay như cuộc “Chiến tranh Lạnh mới” không mô tả chính xác tình hình.

Kurt Campbell, cựu Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách các vấn đề Đông Á dưới thời chính quyền Barack Obama, nhận định: "Quan hệ Mỹ - Liên Xô trước đây là đơn sắc. Mối quan hệ Mỹ-Trung hiện gắn bó với nhau sâu sắc. Trong Chiến tranh Lạnh, các cường quốc trung lập buộc phải chọn phe. Giờ đây, các cường quốc trung lập có nhiều lựa chọn hơn".

Chuyên gia Kurt Campbell cũng ca ngợi sự cân bằng khéo léo của Tokyo giữa Washington và Bắc Kinh. Kurt Campbell cho rằng, Nhật Bản đã nỗ lực để "giữ ngọn lửa bùng cháy, hy vọng kéo sự chú ý của Mỹ ở khu vực", chẳng hạn như tiếp tục duy trì Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương - thỏa thuận thương mại khổng lồ mà Tổng thống Donald Trump đã rút lui từ khi bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống của mình.

Theo khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Pew, những hành động như vậy của Mỹ đã hạ cấp uy tín của nước này trong mắt các đồng minh truyền thống như Anh, Canada, Đức, Pháp và Nhật Bản.

James Steinberg, cựu Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ, cho biết cuộc thăm dò phản ánh sự không hài lòng của các đồng minh đối với đường hướng chính sách hiện tại của Mỹ. "Với cách hành xử tồi tệ của Trung Quốc, chính sách của Mỹ còn còn tệ hơn”, ông James Steinberg nói.

Phát biểu tại hội thảo, Joseph Nye, cựu Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng dưới thời chính quyền Clinton, lặp lại những bình luận trước đó của Kurt Campbell về lý do tại sao cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung không phải là cuộc “Chiến tranh Lạnh mới”.

“Có những lĩnh vực mà chúng ta sẽ thấy sự cạnh tranh gay gắt với Trung Quốc khi Bắc Kinh cố gắng phát huy sức mạnh ngày càng tăng của nước này, nhưng cũng có những lĩnh vực mà chúng ta phải và nên hợp tác với nước này”, ông Joseph Nye nói.

Cũng tại hội thảo, Bộ trưởng Cải cách Nhật Bản Taro Kono đã chỉ trích hành động khiêu khích của Trung Quốc tại các vùng lãnh thổ tranh chấp trong khi sử dụng "ngoại giao y tế" - hứa hẹn hỗ trợ vaccine và khẩu trang, để làm xoa dịu bất đồng khi các nước láng giềng vật lộn với đại dịch COVID-19.

Theo Shinichi Kitaoka, Chủ tịch Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản, nếu Đông Nam Á hoàn toàn nằm trong tầm ảnh hưởng của Trung Quốc, thì chiến lược của liên minh Mỹ - Nhật về một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương rộng mở và tự do sẽ không hiệu quả.

"Mục tiêu của chúng tôi là ngăn việc khu vực này rơi vào tay Trung Quốc, vì vậy chúng tôi nên ủng hộ nền độc lập của các quốc gia và an ninh ở Đông Nam Á", Shinichi Kitaoka nói.

Trong khi đó, Richard Armitage, cựu Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ dưới thời chính quyền George W. Bush cho rằng: “Trong bối cảnh Nhật Bản có lãnh đạo mới và có khả năng là lãnh đạo mới ở Mỹ, mối quan hệ với Nhật Bản nên là trung tâm của chiến lược châu Á của Mỹ”.