Lo chủ tịch đặc khu lạm quyền, ĐBQH Bùi Văn Phương: 'Tôi không sợ như vậy'

Trong phiên thảo luận tại tổ sáng 22/5, chia sẻ những suy nghĩ về Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt cho các đặc khu Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc, đại biểu Bùi Văn Phương (đoàn Ninh Bình) khẳng định trao quyền cho Trưởng đặc khu phải cân nhắc kỹ và phải gắn liền với trách nhiệm rõ ràng.

"Sau nhiều lần thảo luận, luật đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt đã hoàn thành căn bản, các ý kiến đại biểu băn khoăn đã được tiếp thu và chỉnh sửa. Xây dựng các đặc khu phát triển dựa trên lợi thế được thiên nhiên ban tặng, phát triển đặc khu để lan tỏa ra khu vực.

Cũng sau nhiều lần góp ý, chỉnh sửa, hiện những chính sách ưu đãi đã được điều chỉnh có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên cho nhà đầu tư chiến lược, những nhà đầu tư bỏ vốn lớn, chính sách này sẽ khiến họ yên tâm ở lại đầu tư. Ngoài ra, các đặc khu cũng có chính sách ưu tiên cho những lĩnh vực cần ở Việt Nam như công nghệ cao.

Về mô hình lãnh đạo ở đặc khu, lúc đầu không có hội đồng mà chỉ có UBND. Nhưng không tổ chức hội đồng thì lại vi hiến, nhưng theo tôi cách thức vận hành mới là quan trọng, hoạt động mà chỉ mang tính hình thức thì cũng không được.

Hội đồng không quá 15 thành viên, làm việc theo hướng chế độ chuyên viên, mỗi người phụ trách 1 lĩnh vực chuyên sâu, mặt tích cực là có người chịu trách nhiệm, nếu đưa ra cả ban thì lại không hay. Tổ chức hội đồng như thế sẽ có bước tiến về quản lý.

Bộ máy giao quyền chịu trách nhiệm cá nhân chắc chắn sẽ không lo các vấn đề tham nhũng, lạm quyền

Đại biểu Bùi Văn Phương

Quyền của chủ tịch đặc khu sẽ nhiều quyền, có quyền thuộc Thủ tướng, có quyền thuộc chủ tịch UBND tỉnh, giờ sẽ phân cho chủ tịch đặc khu. Nhưng trao quyền phải gắn liền với trách nhiệm. Xưa nay bộ máy công kềnh, nhiêu khê, dẫn đến nhiều vấn đề nhũng nhiễu, giờ giao quyền như thế chắc chắn sẽ nhanh hơn.

Có ý kiến sợ giao nhiều quyền như thế cho chủ tịch đặc khu sẽ xảy ra tình trạng lạm quyền. Tôi không sợ như vậy, quan trọng là cơ chế vận hành, cơ chế công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình. Đây chính là mấu chốt tránh việc lạm quyền, tham nhũng.

Ví dụ khi người dân có ý kiến thì phải giải trình về vấn đề đó. Không làm sai được vì phải công khai.

Lâu nay nhiều vấn đề xảy ra thiếu sót do chúng ta bỏ hẳn công khai, minh bạch. Việc làm có mấy người biết, đấy chính là nhóm lợi ích. Ví dụ hợp đồng BOT sao lại phải bảo mật. Nếu không làm gì khuất tất sao phải giấu.

Tôi cho rằng, bộ máy giao quyền chịu trách nhiệm cá nhân chắc chắn sẽ không lo các vấn đề tham nhũng, lạm quyền".

Trong khi đó, đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM), cho rằng việc thành lập 3 đặc khu kinh tế hiện nay là một sự đặt cược lớn.

"Chúng ta chủ trương là không sai, cũng như chủ trương phát triển điện hạt nhân, cao tốc Bắc Nam không sai nhưng vấn đề của chúng ta là có khả năng thực hiện, có khả năng quản lý và làm cho dự án đó thành công hay không?

Chúng ta phải đầu tư vào ba đặc khu trên 1 triệu tỷ đồng, Nhà nước phải gánh một phần còn lại là đầu tư tư nhân. Nhưng đầu tư tư nhân không khéo thì lại thành lệ thuộc vào họ.

Thậm chí, nếu không khéo, sau này, có vấn đề gì, họ lại kiện chúng ta. Một số chuyên gia Việt Nam gọi đây là một sự đặt cược lớn. Họ chứng minh rằng tỉ lệ thất bại của các đặc khu kinh tế trên thế giới nhiều hơn là thành công. 

Sự thành công của đặc khu phụ thuộc rất lớn vào năng lực quản lý, vì phải xử lý các mối quan hệ với các thế lực tài chính, các nhóm lợi ích. Xử lý các mối quan hệ ấy rất phức tạp nên nó làm méo mó đi chủ trương đúng đắn ban đầu, cuối cùng trở nên thất bại.

Một số dự án đang trùm mền đắp chiếu mới là nhỏ thôi. Ba đặc khu này, nếu tính là ba dự án thì cực lớn và nó liên quan tới cả trăm ngàn dân ở các vùng miền, liên quan đến rừng vàng, biển bạc của chúng ta, đến các di sản thiên nhiên đang bảo tồn, chúng ta đã tính hết chưa?

Tôi xin thưa là đã có những quốc gia đã phải trả giá cho việc này, đặc biệt hiện nay, nhiều nước lớn đang sử dụng quyền lực mềm. 

Ba đặc khu nếu không hướng vào công nghệ 4.0 mà chỉ đi theo lối mòn, theo cách như phát triển casino, thu hút đầu tư theo dạng ưu đãi dễ dãi thì lại không ổn" - đại biểu Nghĩa nói.

Sáng mai (23/5), Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định sẽ trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc.

Quốc hội sẽ thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc.