Gần 70% bệnh nhân ở Việt Nam phải mổ vì phát hiện muộn bệnh sỏi tiết niệu

Tại các nước phát triển, người dân thường phát hiện sớm bệnh sỏi tiết niệu và được điều trị bằng phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể, chỉ với 30 phút, không gây đau đớn và không cần phẫu thuật. Do đó, tỷ lệ phải mổ mở lấy sỏi tiết niệu khi có biến chứng tại những nước này chỉ chiếm từ 5 – 10%. Tuy nhiên, tại nước ta, tỷ lệ này là từ 50-70%.

Việt Nam là nước có tỷ lệ người mắc sỏi tiết niệu cao trên thế giới. Người dân chưa quan tâm khám bệnh định kỳ và chưa nhiều cơ sở y tế áp dụng tiến bộ y học hiện đại tán sỏi ngoài cơ thể.

Theo BS CKII Phạm Huy Huyên, Trưởng Khoa Ngoại – Phó Giám đốc phụ trách Ngoại Khoa của Bệnh viện Thu Cúc, Phó Chủ tịch Hội Thận – Tiết Niệu Miền Bắc và Nguyên Trưởng Khoa Ngoại Tiết Niệu của Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn cho biết tán sỏi là “tiêu chuẩn vàng” trong điều trị bệnh lý sỏi tiết niệu.

"Trong quá trình hơn 30 năm điều trị cho bệnh nhân sỏi tiết niệu ở Việt Nam, chứng kiến sự cập nhật các phác đồ điều trị sỏi và điều trị thực tiễn trên hàng trăm ngàn bệnh nhân, tôi đánh giá rất cao về phương pháp tán sỏi công nghệ cao không cần mổ hay còn gọi là tán sỏi ngoài cơ thể bởi hiệu quả và tính ứng dụng đại chúng của nó. Bên cạnh đó còn có những phương pháp hạn chế xâm lấn khác như tán sỏi ngược dòng", ông Huyên nói. 

Bác sĩ Huyên cũng cho biết, nhiều bệnh nhân sỏi tiết niệu khá to vẫn đề nghi bác sĩ cho giữ lại để điều trị nội khoa (uống thuốc) và rất sợ mổ, dù biết rằng uống thuốc gây áp lực giải độc cho gan, nguy cơ biến chứng luôn rình rập.

Một trường hợp nam bệnh nhân còn rất trẻ, đã phát hiện sỏi được 6 năm, khi phát hiện sỏi chưa quá to, chỉ kiên trì uống thuốc nam. Đây cũng là tâm lý của rất nhiều người bệnh. Tuy nhiên, thời gian 6 năm trì hoãn đã cướp đi quả thận của nam bệnh nhân này.

"Khi anh ta đến chỗ tôi khám, chức năng thận đã bị mất hoàn toàn, chi phí điều trị vô cùng tốn kém nhưng chỉ giúp anh thoát khỏi tình trạng nguy hiểm chứ không thể phục hồi",  bác sĩ Huyên kể.

Phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể áp dụng cho sỏi nhỏ và các phương pháp tán sỏi ít xâm lấn khác áp dụng cho sỏi lớn, việc tán sỏi diễn ra rất nhẹ nhàng và nhanh chóng, người dân không còn phải lo lắng mổ mở nữa. Tuy nhiên vẫn không ít người chưa biết đến phương pháp này.

Hiện Việt Nam có tỷ lệ người mắc sỏi tiết niệu cao trên thế giới. Tuy nhiên, việc ứng dụng tiến bộ y học hiện đại trong căn bệnh này đối với đại chúng lại ở mức thấp, dẫn đến những hệ quả rất đáng tiếc như thương tật cho cơ thể, thiệt hại về kinh tế. 

Tại những nước phát triển, người dân đã chủ động điều trị sỏi ngay khi mới phát hiện bằng phương pháp tán sỏi không phẫu thuật, chỉ sau 30 phút mà không có bất kỳ can thiệp gây đau đớn nào đã loại bỏ được mối nguy cho sức khỏe. Chính vì vậy, tỷ lệ phải mổ mở lấy sỏi khi có biến chứng chỉ chiếm từ 5 – 10%. Ngược lại, ở Việt Nam, con số này lên tới 50 – 70%.

Một ca mổ mở điều trị biến chứng của sỏi ước tính tốn hàng chục triệu cùng với những hệ lụy khó lường với sức khỏe. Chưa kể những chi phí khác mà bệnh nhân phải trả khi tìm đến các phương pháp điều trị chưa được kiểm chứng. 

Sỏi tiết niệu gây cản trở lưu thông của đường bài xuất nước tiểu gây ứ trệ đường niệu phía trên dẫn đến giãn đài bể thận, sau đó ứ nước tăng dần nên làm căng giãn và chèn ép nhu mô thận dẫn đến tình trạng suy giảm dần chức năng thận và mất hoàn toàn chức năng thận nếu không được xử trí kịp thời.

- Sỏi gây nhiễm khuẩn hệ tiết niệu: như viêm bể thận thận, viêm khe thận. Tình trạng nhiễm trùng kết hợp với ứ niệu gây thận ứ mủ, hoặc hư mủ thận. Nặng hơn có thể gây ra nhiễm khuẩn huyết.

- Sỏi gây tình trạng viêm khe thận mãn tính kéo dài dẫn đến tình trạng sơ teo thận, huyết áp cao.

- Sỏi gây suy thận: thường gặp trong trường hợp sỏi cả hai bên hệ tiết niệu hoặc sỏi trên thận đơn độc, đây là biến chứng nặng nề. Có thể  gặp suy thận cấp hoặc suy thận mãn và các mức độ suy thận nặng nhẹ khác nhau tuỳ thuộc vào đặc điểm của sỏi.

- Sỏi gây ra viêm loét và xơ hoá tại vị trí sỏi, đây là nguyên nhân gây chít hẹp đường niệu sau khi đã phẫu thuật lấy sỏi.