Dọa mua thêm vũ khí từ Nga, Thổ Nhĩ Kỳ ép Mỹ trả hết ‘món nợ’ 1,4 tỷ USD

Hãng thông tấn RT dẫn lời Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu trong cuộc họp báo mới đây cho biết, Mỹ phải chuyển giao hơn 100 chiến đấu cơ F-35 hoặc phải bồi thường cho Ankara 1,4 tỷ USD nước này đã đầu tư vào chương trình phát triển tiêm kích tàng hình JSF (tiền thân của F-35). Đây cũng là vấn đế khiến quan hệ giữa hai nước xấu đi trong thời gian gần đây.

Tuyên bố trên của ông Cavusoglu được đưa ra vào thời điểm Thổ Nhĩ Kỳ muốn chuyển đổi số tiền họ đã đầu tư vào chương trình F-35 sang mua sắm các loại vũ khí khác cũng từ Mỹ, tuy nhiên yêu cầu này khó có thể được Washington chấp thuận.

Quay lại năm 2019, Mỹ chính thức hủy bỏ tư cách thành viên chương trình F-35 của Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời hoãn việc chuyển giao các máy bay cho Ankara vô thời hạn. Nguyên nhân dẫn đến hành động này xuất phát từ hợp đồng mua các hệ thống tên lửa phòng không tầm xa S-400 giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga.

Ankara đã nhiều lần lên tiếng chỉ trích hành động của Mỹ là không công bằng. Tuy nhiên, các nhà thầu quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ vẫn đang tiếp tục sản xuất một số linh kiện quan trọng cho F-35.

Cũng theo ông Cavusoglu, Thổ Nhĩ Kỳ đã nhiều lần nói rõ lập trường về vấn đề S-400 với phía Mỹ, cũng như việc nước này bị loại khỏi chương trình F-35 là hành động bất bình đẳng, nhưng Ankara vẫn muốn duy trì mối quan hệ đồng minh với Washington và sẵn sàng ngồi lại cùng nhau nhằm giải quyết những bất đồng.

Dù vậy, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ cũng nhấn mạnh nước này không thiếu các phương án để thay thế F-35 hay bất kỳ mẫu vũ khí nào họ mua từ Mỹ, đồng thời để ngỏ khả năng chuyển hướng sang mua các chiến đấu cơ Su-35 và Su-57 từ Nga nếu Mỹ từ chối giải quyết vấn đề F-35.

Đầu tháng này, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan cho biết đã đề nghị Washington cung cấp cho Ankara hợp đồng 40 máy bay F-16 mới và 80 gói hiện đại hóa cho phi đội F-16 hiện có của nước này để đổi lấy khoản đầu tư vào F-35 trước đó. Ông Erdogan cũng sẽ thảo luận lại vấn đề này với Tổng thống Mỹ Joe Biden bên thềm hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP26 sắp tới ở Glasgow.

Theo các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ, thái độ của chính quyền Biden là quan trọng nhất nếu muốn thỏa thuận trên được quốc hội Mỹ thông qua. Trong khi đó không ít các nhà lập pháp Mỹ tuyên bố sẽ làm mọi cách để ngăn thỏa thuận này.

Ở một chiều hướng khác, Thổ Nhĩ Kỳ cho biết họ sẽ tiếp tục mua thêm các hệ thống S-400 từ Nga và Mỹ không thể thay đổi được điều này.

Washington trước đó luôn viện lý do Moskva đang lợi dụng S-400 để thu thập các thông tin mật về F-35 và cũng khẳng định hệ thống này không tương thích với hệ thống phòng thủ chung của NATO dù Ankara đã nhiều lần tuyên bố sẽ không tích hợp S-400 với bất kỳ hệ thống vũ khí nào của liên minh quân sự này.

Trong khi đó, Lầu Năm Góc cho biết hai nước sẽ tiếp tục các cuộc đàm phán để giải quyết vấn đề F-35. Theo phát ngôn viên Lầu Năm Góc, Trung tá Anton T. Semelroth, các quan chức quốc phòng cấp cao của cả hai bên đã gặp nhau để "thảo luận giải quyết tranh chấp" tại Ankara hôm 27/10.

Trung tá Semelroth tuyên bố các cuộc thảo luận “hiệu quả” thể hiện “cam kết” của Mỹ trong việc “kết thúc” một cách tôn trọng những đóng góp của Thổ Nhĩ Kỳ vào chương trình F-35.