Đạo diễn đoạt Oscar Lý An: Bậc thầy tạo sốt và gây sốc

Khởi nghiệp đạo diễn cách đây 20 năm (năm 1992), hiện đạo diễn sinh năm 1954 người Đài Loan Lý An có trong tay không nhiều tác phẩm, song mỗi bộ phim của ông đều ghi được những dấu ấn nhất định đối với khán giả.

Tính đến nay, ông là đạo diễn gốc Hoa đầu tiên thành công với cả dạng phim nghệ thuật lẫn thương mại tại Hollywood.

Đạo diễn Lý An.

So với các đạo diễn đồng hương nổi tiếng khác, đơn cử như Trương Nghệ Mưu, phim của Lý An có thể không nhiều về lượng song lại rất đậm về chất, bởi vị đạo diễn 58 tuổi luôn biết cách khiến những “đứa con tinh thần” của mình trở nên sốc và độc.

Ngọa hổ tàng long – Bản tình ca đao kiếm

Năm 2000, một bộ phim của châu Á mang tên Ngọa hổ tàng long đã trở thành hiện tượng của điện ảnh thế giới. Với tổng đầu tư chỉ 17 triệu USD, bộ phim đã mang về một doanh thu khổng lồ lên đến 213,5 triệu (gần gấp 13 lần tổng đầu tư). Tính đến nay, Ngọa hổ tàng long vẫn đang là bộ phim nước ngoài có doanh thu cao nhất tại Mỹ (128 triệu USD).

Dưới bàn tay của đạo diễn Lý An, Ngọa hổ tàng long được xem là niềm tự hào của nền điện ảnh Trung Quốc nói riêng và của châu Á nói chung cách đây một thập kỉ.
Phim được đánh giá cao ở cả nội dung lẫn nghệ thuật. Ngọa hổ tàng long đã diễn tả xuất sắc câu chuyện về những con người chân thành, dũng cảm. Nói đến võ thuật, siêu phẩm của đạo diễn Lý An gây ấn tượng nhờ những pha đấu võ đẹp, đặc trưng cho nghệ thuật phim võ hiệp và hành động của điện ảnh châu Á, bối cảnh công phu, âm nhạc hay, diễn viên và đạo diễn xuất sắc.

Nhiều khán giả bày tỏ, đạo diễn Lý An đã khiến Ngọa hổ tàng long vượt qua những bộ phim hành động, kiếm hiệp thông thường tại thời điểm đó.

Một cảnh so kiếm "kinh điển" trong phim Ngọa hổ tàng long.

Siêu phẩm này đã đạt được 4 tượng vàng Oscar năm 2001 trong số 10 hạng mục được đề cử bao gồm: Phim nước ngoài hay nhất, Quay phim xuất sắc, Thiết kế trang phục xuất sắc và Âm nhạc hay nhất.Ngọa hổ tàng long cũng được tôn vinh tại Quả cầu vàng 2001 với hai danh hiệu Đạo diễn xuất sắc và Phim nước ngoài hay nhất.

Tổng cộng, bộ phim đã rinh về 73 giải thưởng lớn nhỏ khác nhau, đây quả là một kì tích đối với một tác phẩm điện ảnh của châu Á. Riêng dạo diễn Lý An, ngoài Quả cầu vàng, ông còn được Hiệp hội đạo diễn bình chọn là đạo diễn xuất sắc nhất năm 2001.

Chương Tử Di ngang bướng, mãnh liệt, đam mê trong Ngọa hổ tàng long.

Ngọa hổ tàng long được sự đánh giá cao từ giới phê bình cũng như truyền thông quốc tế.

Nhà phê bình phim của tạp chí Time – ông Richard Corliss nhận xét: "Ngọa hổ tàng long là sự kết hợp hài hòa giữa vẻ đẹp tự nhiên mềm mại của phương Đông và tính chất mạnh mẽ của phương Tây. Nhiều cảnh bay nhảy đẹp mắt của khinh công và võ thuật Trung Quốc khiến khán giả phương Tây được mở rộng tầm mắt”.

David Willis, phóng viên của BBC cũng tỏ ra ngạc nhiên trước thành công của bộ phim: “Ngọa hổ tàng long làm mọi người ngạc nhiên khi một phim bằng tiếng Trung Quốc lại được yêu thích như vậy trên nước Mỹ".

Nhà sản xuất phim người Anh, Richard Napper lại trầm trồ khen ngợi: "Bộ phim dường như có một mãnh lực thu hút sự quan tâm của khán giả. Người xem không bị cảm giác tiết tấu chậm dù phải đọc phụ đề”.

Ngọa hổ tàng long đoạt 4 giải Oscar năm 2001.

Trước những lời khen, đạo diễn Lý An chỉ biết dùng bốn chữ “vinh quang tột đỉnh” để diễn ra sự vui mừng. Không chỉ dừng lại ở đó, đầu năm 2012, Ngọa hổ tàng long còn xếp vị trí thứ 4 trong danh sách 10 tác phẩm điện ảnh kinh điển thế giới tính từ năm 2000 do tạp chí Time của Mỹ công bố.

Thành công của bộ phim còn khiến làng điện ảnh thế giới phát hiện một ngôi sao mới mang tên Chương Tử Di. Có thể nói, đạo diễn Trương Nghệ Mưu đã phát hiện ra tài năng của Tử Di nhưng chính Lý An mới là người khiến tên tuổi cô vụt sáng.

Báo chí quốc tế nhận định, chỉ trong một năm, Ngọa hổ tàng long đã giúp Chương Tử Di bỗng chốc nổi tiếng tại Hollywood – điều mà các bậc đàn chị như Củng Lợi hay nữ hoàng hành động Dương Tử Quỳnh phải mất 10 năm mới làm được.

BrokeBack Moutain: Chuyện tình đồng tính gây sốc

Cũng là một tác phẩm gây sốt nhưng BrokeBack Moutain lại vừa là một bộ phim sốc của đạo diễn Lý An. BrokeBack Moutain được ra mắt vào năm 2005, phỏng theo một truyện ngắn của tác giả Annie Proulx đăng trên tờ The New Yorker số ra ngày 13/10/1997, phim kể về câu chuyện tình đồng tính của hai anh chàng cao bồi Jack Twist (Jake Gyllenhaal) và Ennis Del Mar (Heath Ledger).
Hai người gặp gỡ vào mùa hè năm 1963, do những điểm tương đồng về hoàn cảnh sống, Jack và Ennis bắt đầu có được sự cảm thông với nhau. Những tâm tình, sẻ chia đã khiến hai người xích lại gần nhau và nảy sinh những tình cảm đặc biệt.

Trước BrokeBack Moutain, cũng từng có khá nhiều những bộ phim khai thác đề tài tình yêu đồng tính, tuy nhiên, sự xuất hiện của BrokeBack Moutain mới khiến dư luận thực sự hướng sự chú ý đến đề tài này.

Không những vậy, bộ phim đã mở ra cái nhìn mới về cuộc sống con người miền Tây nhiều biến động, nhiều trăn trở, và cũng không kém phần dữ dội, một góc khuất của mảng tối nơi vùng đất luôn được mô tả vô cùng lãng mạn, hấp dẫn.
BrokeBack Moutain đã đoạt hàng loạt những giải thưởng danh giá như giải Sư tử vàng tại LHP Berlin năm 2005, ba giải Quả Cầu Vàng 2006, ba giải Oscar cùng năm đó, trong đó, đạo diễn Lý An đã giành tượng vàng Oscar đầu tiên trong sự nghiệp với giải thưởng Đạo diễn xuất sắc nhất.

Không dừng lại tại đó, trong lễ trao giải MTV Movie Awards 2006, nụ hôn đồng tính của hai chàng cao bồi đã được bình chọn là “Nụ hôn đẹp nhất”, nam diễn viên Jake Gyllenhaal (Jack Twist) giành giải Diễn viên chính xuất sắc.

Nụ hôn đồng giới kinh điển trong BrokeBack Moutain.

Tuy vậy, BrokeBack Moutain lại để tuột mất hạng mục quan trọng nhất giành cho phim – giải thưởng Phim xuất sắc nhất tại lễ trao giải Oscar 2006. Dư luận cho rằng nguyên nhân là do bộ phim đã đề cập đến tình yêu đồng giới - một vấn đề “nóng” và gây nhiều tranh cãi trong xã hội.
Thêm vào đó, đối tượng khai thác của BrokeBack Moutain lại là những chàng trai cao bồi – một biểu tượng đẹp, đầy nam tính của nước Mỹ. Nhiều người cho rằng, việc áp cái mác “gay” vào những chàng cao bồi đã làm mất hình tượng tốt đẹp vốn có. Kết quả là ban giám khảo Oscar 2006 đã phải tìm một giải pháp an toàn là trao giải cho bộ phim Crash của Paul.



Sắc, Giới: Tràn ngập cảnh sex trần trụi

Bộ phim có cái tên ngắn gọn này xứng đáng được coi là tác phẩm gây sốc nhất của đạo diễn tài ba người Trung Quốc.

Nội dung phim Sắc, giới dựa trên câu chuyện có thật trong thập niên 1930. Phim lấy bối cảnh tại thành phố Thượng Hải trong chiến tranh Trung – Nhật. Cô sinh viên năm nhất Vương Giai Chi (Thang Duy) nhận nhiệm vụ quyến rũ trùm mật thám thân Nhật họ Dịch (Lương Triều Vỹ).

Khi gần gũi xác thịt với Dịch, cô nữ sinh họ Vương lại bị rơi vào đam mê tình dục và phản bội bạn bè. Sắc, Giới gây bão dư luận với quá nhiều cảnh giường chiếu nóng bỏng. Cảnh sex tổng cộng kéo dài trên 30 phút đã khiến bộ phim bị gắn mác 17+ khi lọt vào thị trường Mỹ. Tại thị trường châu Á, cảnh quay này bị cắt đi không thương tiếc.
Ngay cả tại Mỹ - một quốc gia được đánh giá khá thoáng với vấn đề tình dục trên màn ảnh, Sắc, Giới còn khiến các đơn vị phát hành phải e dè, thì chuyện bộ phim bị “tuýt còi” ngay chính quê nhà Trung Quốc là điều hoàn toàn dễ hiểu.

Báo chí Trung Quốc nhận định, những thước phim bị chỉ trích là “khiêu dâm” của bộ phim sẽ tạo ra những phản ứng trái chiều, tạo lối sống không lành mạnh cho giới trẻ. Sắc, Giới bị Hiệp hội Phát thanh và Truyền hình Trung Quốc phản đối kịch liệt vì lý do “thuần phong mỹ tục”.

Những cảnh nóng tràn ngập khiến Sắc, Giới bị "tuýt còi"

Người bị vạ lây nhiều nhất không phải đạo diễn Lý An, mà chính là nữ diễn viên chính Thang Duy, người đã có nhiều màn ân ái nóng bỏng với Lương Triều Vỹ trong phim.

Hiệp hội Phát Thanh và Truyền hình tỏ ra không không thương tiếc khi ra lệnh cấm tất cả những hình ảnh của Thang Duy xuất hiện trên các phương tiện thông tin đại chúng. Thậm chí những poster quảng cáo của cô cho các nhãn hàng đều bị cấm lưu hành. 

Hành động này khiến đạo diễn Lý An phải lên tiếng “kêu oan” cho người đẹp: "Tôi rất thất vọng trước quyết định này. Thang Duy là diễn viên rất có tài, cô ấy diễn xuất rất tốt. Chúng tôi sẽ cố gắng hết sức để ủng hộ cho cô ấy trong thời điểm khó khăn này". 

Sự phản ứng của dư luận còn dữ dội đến mức tất cả những thông tin trên các diễn đàn liên quan đến bộ phim đều bị xóa sổ sạch sẽ.

Thang Duy chịu quá nhiều áp lực và thiệt thòi sau vai diễn.

Tuy vậy, nếu bỏ qua những cảnh quay nhạy cảm, Sắc, Giới vẫn được giới phê bình điện ảnh đánh giá cao. Bộ phim đã giành được giải Sư tử vàng tại LHP Venice lần thứ 64, giải Phim hay nhất trong lễ trao Giải thưởng phim châu Á năm 2008, giải thưởng Kim Mã.

Riêng với nữ diễn viên Thang Duy, với vai diễn đầu tiên trong sự nghiệp này, cô được vinh danh tại hạng mục Diễn viên mới xuất sắc nhất tại giải Kim Mã. Còn về phía đạo diễn Lý An, tuy không giành được bất cứ giải thưởng nào cùng với Sắc, Giới, song không thể phủ nhận, dù dư luận có phản ứng tích cực hay tiêu cực, tên tuổi của ông cũng được biết đến nhiều hơn thông qua bộ phim này.

Cuộc đời của Pi – Bản lĩnh của Lý An

Trước khi Life of Pi (Cuộc đời của Pi) được dựng thành phim, nhà phê bình Roger Ebert của tờ Chicago Sun-Times tỏ ra lo ngại và cho rằng tiểu thuyết này “không thể dựng thành phim”. Khi nhận lời làm đạo diễn cho Life of Pi, Lý An tỏ ra hào hứng với thử thách khó khăn mà mình sẽ đối mặt, nhưng ông cũng không giấu được sự lo lắng bởi “Nhân vật trong Life of Pi đơn giản chỉ có một cậu bé, một con hổ và đại dương mênh mông”.
Tuy vậy, khi bộ phim được ra mắt, rất nhiều nhà phê bình cảm thấy sửng sốt, thành công của đạo diễn Lý An nằm ở việc đem lại sức mạnh cho hình ảnh.

Kỹ xảo và công nghệ 3D đã giúp Life of Pi thể hiện được những hình ảnh thiên nhiên kỳ vĩ. Xem phim, khán giả như cảm giác như mình đang chòng chành trên thuyền cùng cậu bé người Ấn Độ, giật mình thon thót trước những cú vồ bất ngờ của chú hổ hung tợn.

Kĩ xảo 3D là một trong những yếu tố khiến Life of Pi gây ấn tượng mạnh với khán giả.

Các nhà phê bình dùng những mỹ từ như “đẹp đến nghẹt thở”, “kiệt tác” hay “phi thường” để nói về bộ phim mới nhất của đạo diễn Lý An. Nhà phê bình phim Betsy Sharkey của tờ Los Angeles Times nhấn mạnh: "Kể từ Avatar của James Cameron năm 2009, lần đầu tiên có thêm một bộ phim 3D có được vẻ đẹp nghẹt thở đến vậy".

Lý An trên bục nhận giải Oscar 2013.

Tại lễ trao giải Oscar lần thứ 85 vừa diễn ra ngày hôm qua 25/2, Life of Pi đã xuất sắc mang về 4 tượng vàng, trong đó quan trọng nhất là giải Đạo diễn xuất sắc nhất cho đạo diễn họ Lý. Tờ USA Today nhận định, Life of Pi không chỉ đơn giản là cuộc hành trình của Pi, mà đó còn là cuộc hành trình kinh điển để vượt qua thách thức của đạo diễn người Trung Quốc.

Tượng vàng Oscar vừa nhận được cùng với Life of Pi đã đánh dấu sự trở lại ngoạn mục của Lý An, điều đó càng chứng tỏ một điều, ông xứng đáng được coi là bậc thầy trong việc tạo ra các bom tấn.

Hoàng Nhi (tổng hợp)