Cháy chung cư Carina TP.HCM, 13 người chết: Vì sao chưa khởi tố vụ án?

Video: Cháy chung cư Carina: Cần khởi tố vụ án

Rạng sáng 23/3, ngọn lửa bùng phát từ tầng hầm chung cư Carina Plaza (quận 8, TP.HCM), sau đó khói đen bao trùm toàn bộ tòa nhà.

Người dân cả nước bàng hoàng khi chỉ sau vài giờ, đám cháy đã cướp đi sinh mạng của 13 người và khiến gần 100 người bị thương.

Trả lời về việc vụ cháy gây hậu quả lớn nhưng cơ quan chức năng lại chưa khởi tố, luật sư Nguyễn Anh Thơm (Trưởng văn phòng luật sư Nguyễn Anh, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết, một vụ án chỉ được khởi tố khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm.

Việc xác định dấu hiệu tội phạm dựa trên những căn cứ: tố giác của cá nhân; tin báo của cơ quan, tổ chức, cá nhân; tin báo trên phương tiện thông tin đại chúng; kiến nghị khởi tố của cơ quan nhà nước; cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm; người phạm tội tự thú.

Để có căn cứ khởi tố vụ án hình sự, cần xác định vụ việc phải có dấu hiệu tội phạm. Tội phạm theo quy định tại Điều 8 Bộ luật hình sự 2015 là: hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội...

Một hành vi có được coi là tội phạm hay không thì căn cứ vào 4 yếu tố: tính trái pháp luật hình sự, tính nguy hiểm cho xã hội, tính phải chịu hình phạt, tính có lỗi.

Trong đó dấu hiệu về tính nguy hiểm cho xã hội là dấu hiệu cơ bản, quan trọng, quyết định các dấu hiệu khác.

"Vụ cháy chung cư Carina vào sáng 23/3 là đặc biệt nghiêm trọng, gây thiệt hại nặng nề về con người và tài sản khi có đến 13 người chết, hàng trăm phương tiện bị cháy hỏng…

Xác định vụ cháy có dấu hiệu tội phạm hay không thì các cơ quan tố tụng trước tiên phải làm rõ nguyên nhân phát sinh cháy nổ và lý do hệ thống PCCC tại sao lại không hoạt động dẫn tới thiệt hại.

Đây là yếu tố quyết định để xác định có hành vi vi phạm pháp luật hay không để khởi tố vụ án hình sự. Việc giám định tìm nguyên nhân cháy nổ và hệ thống PCCC không hoạt động là rất phức tạp nên cần thận trọng và liên quan đến trách nhiệm của nhiều cá nhân, tổ chức.

Khi có kết luận sơ bộ ban đầu của cơ quan chuyên môn về nguyên nhân cháy nổ, cũng như hệ thống PCCC không hoạt động khi có sự cố thì mới có cơ sở để xác định vụ việc có dấu hiệu tội phạm hay không", luật sư Thơm phân tích.

Luật sư cho biết thêm, theo điều tra ban đầu của cơ quan điều tra, nguyên nhân phát cháy từ một phương tiện dưới tầng hầm (có thể là một chiếc xe). Từ chiếc xe này đã cháy lan sang các phương tiện khác và cháy sang các khu chung cư phía trên.

Như vậy, cần phải xác định nguyên nhân cháy nổ từ phương tiện này là hành vi có chủ ý hay không. Nếu qua việc giám định phương tiện xe máy có dấu vết của vật liệu nổ gây ra thì đây được xác định là hành vi cố ý.

Theo quy định của pháp luật, người nào gây ra sẽ phải chịu trách nhiệm tương ứng về Tội giết người và Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản.

Video: Vụ hỏa hoạn tại chung cư Carina diễn ra thế nào?

Trước đó, như VTC News đưa tin, rạng sáng 23/3, vụ hỏa hoạn xảy ra tại chung cư Carina Plaza (phường 16, quận 8, TP.HCM) khiến 13 người thiệt mạng, hơn 90 người phải nhập viện. 

Theo Cảnh sát PCCC, lửa xuất phát từ một xe máy tại tầng hầm rộng hàng nghìn m2 (chứa hơn 1.000 xe máy, hàng chục ô tô) rồi lan ra các xe xung quanh.

Do có nhiều xe phát nổ nên đám cháy "nhảy cóc" cách nhau hàng chục mét, khiến công tác dập lửa gặp nhiều khó khăn.

Cơ quan điều tra cho biết qua nắm tình hình thì nguyên nhân ban đầu phát cháy từ một phương tiện dưới tầng hầm (có thể là một chiếc xe).

Vào thời điểm xảy ra đám cháy, cửa ngăn tầng hầm với tầng trên có tác dụng ngăn cháy lan lên trên khi xảy ra hỏa hoạn đã bị hở do có 1 cục đá chèn vào, dẫn đến khói lan nhanh.

Thượng tá Nguyễn Thanh Hưởng, quyền Giám đốc Cảnh sát PCCC TP.HCM, cho biết, thời điểm cháy, chuông báo cháy chung cư bị “tê liệt”, hệ thống loa thông báo cháy cũng không hoạt động.

Công an sẽ làm rõ những vấn đề này cũng như làm rõ quá trình lắp đặt vận hành hệ thống PCCC của chung cư xảy ra hỏa hoạn.

Hệ thống PCCC không hoạt động thì ai sẽ phải chịu trách nhiệm? 

Nguyên nhân dẫn đến cháy nổ xe máy thường do chập điện, va chạm mạnh, nổ bình xăng và sự cố do kỹ thuật khác.

Có 2 yếu tố để xảy ra một vụ cháy xe là rò xăng và tia lửa (có thể là tia lửa do điện, tĩnh điện, tàn lửa hay ma sát tạo ra...) để châm ngòi cho vụ cháy.

Ngoài ra, yếu tố hiển nhiên nữa là oxy trong không khí (bộ phận bị cháy phải là bộ phận hở, tiếp xúc với không khí).

Nếu có căn cứ xác định, phương tiện xe máy tự bốc cháy rồi lan sang các phương tiện khác gây ra hậu quả thiệt hại nặng nề về người và tài sản thì có thể được coi là rủi ro khách quan và cũng khó có thể quy trách nhiệm chủ phương tiện. Bởi lẽ việc xe máy tự cháy nổ có rất nhiều nguyên nhân khách quan khác nhau. 

Về vấn đề PCCC, người dân tại chung cư bị cháy cho biết họ không nghe thấy tiếng chuông mà người dân tự động báo nhau. Đây thực sự là vấn đề cần được làm rõ trách nhiệm của ai, sai đến đâu. 

Như vậy, có thể thấy chung cư Carina đã được cấp giấy phép đủ điều kiện về PCCC và đã được thanh tra, kiểm tra định kỳ.

Tuy nhiên, thực tế khi cháy nổ xảy ra thì hệ thống PCCC lại không hoạt động nên đã gây ra hậu quả thiệt hại rất lớn về người và tài sản.

Do đó, cần phải xem xét việc cấp giấy phép PCCC cũng như quá trình kiểm tra định kỳ đã thực hiện đúng quy định hay chưa.

Nếu có sai phạm trong việc thanh tra, kiểm tra PCCC sẽ phải trách nhiệm hình sự về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng theo Điều 360 BLHS 2015.

(Luật sư Nguyễn Anh Thơm)