SCMP cho biết, Trung Quốc và Ấn Độ đang bước vào cuộc đối đầu trên mặt trận mới liên quan đến việc xây dựng đập thủy điện ở biên giới hai nước. Bắc Kinh và New Delhi đang cạnh tranh gay gắt trên một trong những con sông lớn nhất thế giới, được gọi là Brahmaputra ở Ấn Độ và Yarlung Zangbo ở Trung Quốc.
Cuối tháng trước, Trung Quốc đã công bố ý định xây dựng dự án thủy điện lớn nhất của nước này. Theo dự tính, dự án thủy điện này có khả năng tạo ra năng lượng gấp ba lần so với dự án Tam Hiệp - công trình thủy điện lớn nhất thế giới hiện nay.
Tờ Global Times dẫn lời Yan Zhiyong, Chủ tịch Tập đoàn xây dựng điện Trung Quốc, cho biết, dự án thủy điện như vậy có thể sản xuất 70 Kilowatt/giờ (Kwh).
Căng thẳng Ấn Độ - Trung Quốc tiếp diễn ở mặt trận mới. (Ảnh: Bloomberg)
Mặc dù Bắc Kinh không công bố vị trí chính xác, song tiết lộ dự án có thể nằm gần khu vực Great Bend, nơi sông Brahmaputra/Yarlung Zangbo chuyển dòng chảy để vào khu vực Arunachal Pradesh ở Đông Bắc Ấn Độ.
Trước những tin tức này, dư luận ở Ấn Độ lo ngại về tác động của một dự án lớn như vậy đối với an ninh nước và lương thực của quốc gia. Đặc biệt, nhiều người cho rằng, công trình thủy điện này nếu được xây dựng sẽ là công cụ để Trung Quốc sử dụng làm vũ khí gia tăng sức ép đối với Ấn Độ bằng cách điều chỉnh dòng chảy, gây lũ lụt hoặc hạn hán.
Hai ngày sau khi thông tin này rò rỉ, quan chức Bộ Quản lý tài nguyên nước Ấn Độ cho biết New Delhi đang cân nhắc xây dựng dự án thủy điện lớn của nước này trên sông Brahmaputra để “giảm thiểu tác động tiêu cực của các dự án đập của Trung Quốc”.
Các nhà phân tích cảnh báo một cuộc chạy đua như vậy giữa Ấn Độ và Trung Quốc có thể vượt quá giới hạn, gây hậu quả không chỉ cho cả hai mà còn cho Bangladesh - nơi con sông chảy qua trước khi vào vịnh Bengal.
“Xung đột biên giới, bí ẩn và bí mật được che đậy xung quanh các con đập và thông tin làm trầm trọng thêm tình hình căng thẳng giữa Ấn Độ và Trung Quốc”, B.R. Deepak, giáo sư nghiên cứu về Trung Quốc học tại Đại học Jawaharlal Nehru, cho hay.
Đến nay, New Delhi vẫn tỏ ra thận trọng trước phản ứng của mình. Tuần trước, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ấn Độ cho biết, nước này đang “theo dõi sát sao tất cả các diễn biến” xung quanh con sông. “Chính phủ Ấn Độ liên tục chuyển tải các quan điểm và mối quan tâm của mình tới các nhà chức trách Trung Quốc và thúc giục họ đảm bảo rằng lợi ích của các quốc gia hạ nguồn không bị tổn hại bởi bất kỳ hoạt động nào ở khu vực thượng nguồn”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ấn Độ nói.
Tuy nhiên, các nhà phân tích tin rằng phản ứng của New Delhi thể hiện những lo ngại Ấn Độ có thể sẽ phải hứng chịu rủi ro từ dự án vốn được ví là “siêu đập” của Trung Quốc.
Theo Sayanangshu Modak, thành viên cấp cao tại Quỹ Nghiên cứu người quan sát, cho rằng đây sẽ là “mối quan ngại lớn đối với Ấn Độ” nếu Trung Quốc thực hiện các kế hoạch của mình.
“Khu vực này có lịch sử về lở tuyết và lở đất và cũng là khu vực dễ xảy ra rủi ro vì nó đang hoạt động về mặt kiến tạo địa chất. Nếu có một tai nạn và vỡ đập, nó sẽ nhấn chìm hạ nguồn. Nhưng Trung Quốc sẽ không mất gì vì nước này ở vị trí là nơi con sông chảy ra. Nó sẽ tác động đến hạ nguồn Ấn Độ”, chuyên gia Sayanangshu Modak cho biết.
Theo Sayanangshu Modak, với việc kiểm soát dòng chảy của sông, Trung Quốc cũng có thể “gây ra lũ lụt ở hạ lưu” thông qua việc xả nước sông đột ngột. Điều này sẽ ảnh hưởng đến an ninh lương thực của New Delhi. Đây là mối đe dọa “gần như hiện hữu” đối với Ấn Độ. Ngoài ra, con đập như vậy cũng có thể có ảnh hưởng đến sinh thái của các vùng hạ lưu ở Ấn Độ.
Thông thường, các dự án thủy điện như vậy sẽ được các nước thảo luận và lập kế hoạch chi tiết về việc chia sẻ các vùng nước. Tuy nhiên, Ấn Độ và Trung Quốc vẫn chưa ký bất kỳ thỏa thuận chia sẻ nguồn nước nào với nhau.
Ấn Độ và Trung Quốc cạnh tranh xây dựng đập thủy điện ở khu vực biên giới. (Ảnh: SCMP)
Theo các chuyên gia, vấn đề chính ở đây nằm ở sự nghi kỵ lẫn nhau giữa Trung Quốc và Ấn Độ. Theo học giả Deepak, sự ngờ vực này cũng đã định hình mối quan hệ của các nước láng giềng về việc chia sẻ nước và lập kế hoạch xây dựng, trong đó Ấn Độ đang lo ngại Trung Quốc sẽ sử dụng chia sẻ nước như một công cụ chiến tranh.
Nỗi sợ hãi của New Delhi càng gia tăng sau các sự kiện vào tháng 6 năm nay, khi hình ảnh vệ tinh cho thấy xe ủi đất của Trung Quốc đã chặn dòng chảy của sông Galwan - chỉ vài ngày sau khi quân đội hai bên đụng độ trên bờ sông, dẫn đến cái chết của 20 lính Ấn Độ.
Một ngày sau khi Global Times cho biết Trung Quốc đang “xây dựng dự án thủy điện lịch sử”, Đại sứ quán Trung Quốc tại Ấn Độ thông tin chi tiết dự án đang trong giai đoạn “lập kế hoạch sơ bộ” và “không cần phải giải thích quá nhiều về nó”. Trong khi đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố, việc xây dựng một dự án như vậy là “quyền hợp pháp của Bắc Kinh”.
Bình luận