Đại đội 915 được thành lập vào tháng 6/1972, thuộc Đội thanh niên xung phong (TNXP) 91 Bắc Thái, bao gồm 102 cán bộ, đội viên, hầu hết ở độ tuổi mười tám, đôi mươi, chưa lập gia đình, là con em đồng bào dân tộc thuộc hai tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn.
Đơn vị có nhiệm vụ sửa chữa các tuyến đường ở Thái Nguyên bị hỏng hóc bởi bom mìn chiến tranh, đảm bảo giao thông thông suốt, phục vụ chiến đấu ở các trọng điểm giao thông trên địa phận tỉnh bị máy bay Mỹ đánh và vận chuyển vũ khí, lương thực, hàng hóa do các nước anh em viện trợ qua ga Lưu Xá, TP Thái Nguyên để đưa vào chiến trường miền Nam.
Đơn vị có nhiệm vụ sửa chữa các tuyến đường bị hỏng bởi bom mìn, đảm bảo giao thông thông suốt, phục vụ vận chuyển vũ khí, lương thực vào chi viện cho chiến trường miền Nam.
Khi Mỹ mở chiến dịch tập kích đường không chiến lược bằng máy bay B52 cuối tháng 12/1972, tại ga Lưu Xá còn tồn đọng hàng vạn tấn hàng hóa quốc phòng đang rất cần cho chiến trường.
Sáng 24/12/1972, 66 cán bộ, đội viên Đại đội 915 lên hiện trường, hối hả chạy đua với thời gian, đến chiều tối cùng ngày số hàng hóa được giải tỏa an toàn.
Chiều hôm đó, khi họ còn chưa kịp ăn bữa cơm chiều thì pháo đài bay B52 với trận ném bom tàn khốc đã vùi nát TP Thái Nguyên, cướp đi hơn 200 sinh mạng, trong đó có 60 thanh niên xung phong Đại đội 915 và 2 thủ kho lương thực.
Loạt bom rơi vào mấy căn hầm ở khu vực cán bộ, đội viên Đại đội 915 trú ẩn. Các anh chị, người thì hy sinh vì trúng bom, người thì vì bị vùi lấp, ngạt thở.
Trong số những đội viên Đại đội 915 bị thương đêm 24/12/1972 và sống sót, có đội viên Bùi Thị Loan là trường hợp hi hữu nhất. Sau khi đào bới và đưa chị ra khỏi đống bê tông đổ nát, mọi người thấy chị ngừng thở nên nghĩ rằng đã hy sinh và chuyển vào khu Nghĩa trang Dốc Lim để tắm rửa, khâm liệm, mai táng. Nhưng khi đồng đội tắm rửa cho chị thì phát hiện môi chị còn động đậy, liền đưa đi cấp cứu...
Các chị, các anh mãi mãi ra đi khi tuổi đời đang tươi trẻ, với bao ước mơ và khát vọng còn dang dở. Nhân dân địa phương xây dựng Nhà tưởng niệm, lập bia để lưu danh truyền thống.
Di tích địa điểm hy sinh của các liệt sĩ được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp bằng công nhận là Di tích Lịch sử Quốc gia.
Nhà tưởng niệm Thanh niên xung phong Đại đội 915 được xây dựng tại phường Gia Sàng, TP Thái Nguyên.
Tàu vào miền Nam... được tái hiện trong khu tưởng niệm.
Trong khu tưởng niệm có không gian trưng bày các tư liệu, hiện vật về Đại đội 915.
Thanh niên nhà máy điện Cao Ngạn hăng hái ghi tên đăng ký lên đường chống Mỹ cứu nước. (Ảnh tư liệu)
Khẩu đội 1, C5B bộ đội địa phương Bắc Thái trong trận đánh máy bay Mỹ, 28/4/1966. (Ảnh tư liệu)
Dân quân tự vệ xã Hà Thượng, huyện Đại Từ luyện tập bắn máy bay Mỹ ném bom. (Ảnh tư liệu)
Áo đồng phục của cựu TNXP Nông Thị Liên ở Bắc Kạn, sử dụng khi tham gia Đại đội 915, thuộc đội 91 Bắc Thái. (Ảnh tư liệu)
Đội viên TNXP Đội 91 Bắc Thái ngày ấy..., rất nhiều đồng chí nữ và đều rất trẻ. (Ảnh tư liệu)
Các đội viên TNXP Đội 91 Bắc Thái năm 1972. Từ trái sang phải là các chị: Lê Thị Doãn, Nguyễn Thị Vẻ (Đại đội Phó), Nguyễn Thị Mận (Bí thư Đoàn Thanh niên). (Ảnh tư liệu)
Ngày ấy, họ vừa lao động, vừa vui vẻ cất cao tiếng hát, tiếng cười để át đi mưa bom bão đạn.
Đoàn đại biểu TNXP 91 Bắc Thái dự Đại hội Đoàn huyện Phổ Yên năm 1969. (Ảnh tư liệu)
Các đội viên TNXP Đội 91 Bắc Thái trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước. (Ảnh tư liệu)
Rất nhiều hiện vật còn được lưu giữ trong Khu tưởng niệm.
60 cuộc đời thanh xuân đã dâng hiến cho Tổ Quốc, có nhiều người không một tấm di ảnh để lại.
Hầu hết các chàng trai, cô gái vừa bước vào tuổi thanh niên.
Sự hy sinh của các chàng trai, cô gái TNXP Đại đội 915, Đội TNXP 91 Bắc Thái trở thành khúc tráng ca bất tử, mà các thế hệ sau này đời đời ghi nhớ.
Bình luận