(VTC News) - Mùa World Cup cũng là mùa tình yêu, người ta đến các SVĐ ở Nam Phi vì một tình yêu chung lớn lao - tình yêu bóng đá. Nhưng đối với riêng người Zulu ở đất nước Cầu vồng, mùa World Cup còn là mùa gọi tình.
Pí là loại nhạc cụ làm bằng ống nứa, phần đầu của chiếc Pí được gắn với một thanh đồng nhỏ để khi thổi, âm thanh phát ra trong trẻo. Pí có 3 loại, Pí đơn, Pí pặp (bí đôi) và Pí tam lay. Pí đơn thường được người con trai Thái thổi vào ban đêm thay cho lời gọi người yêu ra mở cửa. Giai điệu của Pí đơn thường rất buồn. Những chàng trai Thái tuổi từ 16-20 đều có cho riêng mình một cây Pí đơn, ai mà không biết thổi Pí thì sẽ bị người con gái chê cười. Với những cô gái Thái, chàng trai thổi Pí hay cũng là chàng trai có tâm hồn lãng mạn, yêu đời.
Ngoài Pí đơn còn có Pí pặp được làm từ việc ghép hai chiếc Pí đơn lại với nhau. Một chiếc dùng để gợi tả giai điệu, chiếc còn lại mô tả nhịp điệu của bài dân ca khi được thổi. Pí pặp thường được người dân Thái thổi vào buổi sáng sớm vì âm lượng của nó tương đối lớn, giai điệu vui nhộn.
Trước kia, ở trên vùng cao của Sơn La có nhiều hổ dữ, nên người con trai thường dùng chiếc Pí này để nói dối bạn gái, mong được bạn gái mở cửa cho vào nhà.
“Ôi! Anh đi từ xa đến, gặp một con hổ to/ Con hổ đuổi anh/ Em ơi, hãy dậy…/ Mở cửa cho anh vào nhà kẻo hổ cắn anh…". Với cách gọi người yêu dựa vào giai điệu bài dân ca "Hổ cắn anh" thông qua chiếc Pí pặp, nhiều chàng trai đã được các cô gái Thái cảm động mở cửa cho vào nhà…
Tôi đem câu chuyện về Pí của người Thái kể cho anh bạn Mshoha người gốc Zulu trong lúc cùng anh ngồi uống bia chờ vào sân Ellis Park xem trận đấu giữa Brazil và CHDCND Triều Tiên. Anh tỏ vẻ thích thú với câu chuyện về Pí của người dân tộc Thái ở Việt Nam và bảo khi nào có dịp đến Việt Nam, anh sẽ tìm tôi để có thể tìm Pí.
“Anh chắc không lạ gì Vuvuzela?” - Mshoha hỏi tôi cùng chiếc tù và tôi vẫn gọi là “thần sấm” đưa lên. “Tôi biết nó là nhạc cụ truyền thống của người Zulu các anh, trước kia được làm từ sừng linh dương và được bộ tộc anh sử dụng làm phương tiện liên lạc trong những cuộc đi săn. Tôi biết nó có âm lượng khoảng 100 Decibel, có thể gây rối loạn thích giác…” - Tôi trả lời Mshoha.
“Đúng!” - Mshoha đồng tình. “Nhưng anh không biết và nếu anh không kể cho tôi nghe câu chuyện về Pí, tôi cũng không chắc đã kể cho anh một điều khác nữa về Vuvuzela giữa ngổn ngang những điều nóng bỏng Nam Phi thời điểm này. Có ý kiến cho rằng, Vuvuzela có nguồn gốc từ kèn Kudu, một loại kèn cũng được làm từ sừng linh dương của người Do Thái. Loại kèn này có âm thanh tương đối giống Vuvuzela và được sử dụng để tập hợp dân làng. Người Do Thái tin rằng, khỉ đầu chó sẽ chết bởi rất nhiều tiếng ồn, cho nên những giờ khắc cuối của trận đấu, người ta thổi nó để thêm quyết tâm giết chết đối thủ của mình, giống như trước khi vào trận đấu bóng bầu dục, người ta hát bài hát khiêu chiến, tạo tinh thần.
Bản thân tôi và nhiều người Zulu tin không phải Vuvuzela chứa trong mình sức mạnh âm thanh từ nguồn gốc có liên quan đến “vũ khí” giết chết khỉ đầu chó. Bản thân nó - Vuvuzela, khi âm thanh phát ra đã hàm chứa một sức mạnh rõ ràng rồi.
"Tí nữa vào sân, anh hãy đển ý những chàng trai Zulu nhé, họ thổi Vuvuzela khác hẳn những người da trắng, những người nước ngoài đến xem World Cup. Chắc chắn sẽ khác đấy. Con trai Zulu bản địa chúng tôi thổi Vuvuzela dài hơi hơn, âm thoát ra đều hơn và ánh mắt khi thổi Vuvuzela đắm đuối, vui nhộn hơn. Và đặc biệt sự vui nhộn, đắm đuối ấy luôn hướng về những cô gái.
Vuvuzela là nhạc cụ không có dăm, nên tiếng thoát ra đơn âm song vẫn thể hiện sự khéo léo, tinh tế khi thổi tìm bạn như Pí của người Thái đất nước anh. Và Vuvuzela hơn Pí ở độ nam tính, đó là sức mạnh của âm lượng. Những cố gái Zulu cho rằng, tính đàn ông, sức mạnh của đàn ông Zulu nằm ở độ ngân dài, ở âm lượng cực đại khi thổi lên thể hiện sức mạnh và độ dẻo dai” - Mshoha say sưa kể.
Mshoha bảo tôi cầm Vuvuzela của mình lên thổi cùng anh và dặn tôi thổi hết sức đến khi không thể thì thôi. Sau khi lấy hơi, tôi và Mshoha cùng thổi, tuy nhiên tôi đã dừng lại khá sớm còn Mshoha có thời gian thổi dài khoảng hơn 3 lần tôi.
“Đấy, anh thấy chưa?” - Mshoha nói khi vừa hạ Vuvuzela xuống. “Hai người đàn ông cùng thổi và tôi bằng mọi cách phải dài hơn anh để thắng anh, để ánh mắt những cô gái Zulu nhìn về phía tôi nhiều hơn. Khả năng thu hút bạn tình của tôi hơn anh rồi!” - Mshoha cười.
Tôi mang câu chuyện của Mshoha vào Ellis Park để tìm những ánh mắt, những âm thanh gọi tình từ Vuvuzela. Đôi khi vì mải mê, quên mất cả trận đấu dưới sân.
Hóa ra, chẳng phải riêng Pí của người Thái hay Khèn của người H’Mông ở đất nước mình mới hàm chứa xúc cảm, âm điệu của tình yêu. Thế giới này còn có Vuvuzela của người Zulu và chắc chắn còn nhiều nhạc cụ khác của các bộ tộc trên thế giới cũng mang cái hàm ý ấy mà tôi chưa thể biết hết.
Hóa ra người Nam Phi đấu tranh đến cùng để Vuvuzela hiện hữu trong các sân bóng không chỉ bởi mong muốn World Cup được nhớ đến với sự ồn ã nhất trong lịch sử mà còn bởi một ý nghĩa nhân văn, truyền thống rất đáng trọng.
Hữu Nam (từ Johannesburg, Nam Phi)
Trần Hữu Nam (từ Johannesburg, Nam Phi)
"Đêm đã khuya/ Sương rơi nhiều/ Vầng trăng dần khuất sau mây/ Anh ở xa đến tìm gặp em/ Em ơi hãy dậy để chúng mình trò chuyện, tâm sự…". Tôi còn nhớ như in những giai điệu ấy trong một lần đến Mường Trai, Sơn La nghe những chàng trai người Thái gọi người yêu bằng "Pí".
 |
| Thổi Pí trong sinh hoạt văn hóa của người Thái, Sơn La. |
Pí là loại nhạc cụ làm bằng ống nứa, phần đầu của chiếc Pí được gắn với một thanh đồng nhỏ để khi thổi, âm thanh phát ra trong trẻo. Pí có 3 loại, Pí đơn, Pí pặp (bí đôi) và Pí tam lay. Pí đơn thường được người con trai Thái thổi vào ban đêm thay cho lời gọi người yêu ra mở cửa. Giai điệu của Pí đơn thường rất buồn. Những chàng trai Thái tuổi từ 16-20 đều có cho riêng mình một cây Pí đơn, ai mà không biết thổi Pí thì sẽ bị người con gái chê cười. Với những cô gái Thái, chàng trai thổi Pí hay cũng là chàng trai có tâm hồn lãng mạn, yêu đời.
Xem thêm ảnh về Vuvuzela của người Nam Phi
Ngoài Pí đơn còn có Pí pặp được làm từ việc ghép hai chiếc Pí đơn lại với nhau. Một chiếc dùng để gợi tả giai điệu, chiếc còn lại mô tả nhịp điệu của bài dân ca khi được thổi. Pí pặp thường được người dân Thái thổi vào buổi sáng sớm vì âm lượng của nó tương đối lớn, giai điệu vui nhộn.
Trước kia, ở trên vùng cao của Sơn La có nhiều hổ dữ, nên người con trai thường dùng chiếc Pí này để nói dối bạn gái, mong được bạn gái mở cửa cho vào nhà.
 |
| Một chiếc Vuvuzela được làm theo kiểu dáng sừng linh dương. |
“Ôi! Anh đi từ xa đến, gặp một con hổ to/ Con hổ đuổi anh/ Em ơi, hãy dậy…/ Mở cửa cho anh vào nhà kẻo hổ cắn anh…". Với cách gọi người yêu dựa vào giai điệu bài dân ca "Hổ cắn anh" thông qua chiếc Pí pặp, nhiều chàng trai đã được các cô gái Thái cảm động mở cửa cho vào nhà…
Tôi đem câu chuyện về Pí của người Thái kể cho anh bạn Mshoha người gốc Zulu trong lúc cùng anh ngồi uống bia chờ vào sân Ellis Park xem trận đấu giữa Brazil và CHDCND Triều Tiên. Anh tỏ vẻ thích thú với câu chuyện về Pí của người dân tộc Thái ở Việt Nam và bảo khi nào có dịp đến Việt Nam, anh sẽ tìm tôi để có thể tìm Pí.
“Anh chắc không lạ gì Vuvuzela?” - Mshoha hỏi tôi cùng chiếc tù và tôi vẫn gọi là “thần sấm” đưa lên. “Tôi biết nó là nhạc cụ truyền thống của người Zulu các anh, trước kia được làm từ sừng linh dương và được bộ tộc anh sử dụng làm phương tiện liên lạc trong những cuộc đi săn. Tôi biết nó có âm lượng khoảng 100 Decibel, có thể gây rối loạn thích giác…” - Tôi trả lời Mshoha.
“Đúng!” - Mshoha đồng tình. “Nhưng anh không biết và nếu anh không kể cho tôi nghe câu chuyện về Pí, tôi cũng không chắc đã kể cho anh một điều khác nữa về Vuvuzela giữa ngổn ngang những điều nóng bỏng Nam Phi thời điểm này. Có ý kiến cho rằng, Vuvuzela có nguồn gốc từ kèn Kudu, một loại kèn cũng được làm từ sừng linh dương của người Do Thái. Loại kèn này có âm thanh tương đối giống Vuvuzela và được sử dụng để tập hợp dân làng. Người Do Thái tin rằng, khỉ đầu chó sẽ chết bởi rất nhiều tiếng ồn, cho nên những giờ khắc cuối của trận đấu, người ta thổi nó để thêm quyết tâm giết chết đối thủ của mình, giống như trước khi vào trận đấu bóng bầu dục, người ta hát bài hát khiêu chiến, tạo tinh thần.
Xem thêm ảnh về Vuvuzela của người Nam Phi
Bản thân tôi và nhiều người Zulu tin không phải Vuvuzela chứa trong mình sức mạnh âm thanh từ nguồn gốc có liên quan đến “vũ khí” giết chết khỉ đầu chó. Bản thân nó - Vuvuzela, khi âm thanh phát ra đã hàm chứa một sức mạnh rõ ràng rồi.
"Tí nữa vào sân, anh hãy đển ý những chàng trai Zulu nhé, họ thổi Vuvuzela khác hẳn những người da trắng, những người nước ngoài đến xem World Cup. Chắc chắn sẽ khác đấy. Con trai Zulu bản địa chúng tôi thổi Vuvuzela dài hơi hơn, âm thoát ra đều hơn và ánh mắt khi thổi Vuvuzela đắm đuối, vui nhộn hơn. Và đặc biệt sự vui nhộn, đắm đuối ấy luôn hướng về những cô gái.
 |
| Vuvuzela thể hiện sức mạnh của đàn ông Zulu. |
Vuvuzela là nhạc cụ không có dăm, nên tiếng thoát ra đơn âm song vẫn thể hiện sự khéo léo, tinh tế khi thổi tìm bạn như Pí của người Thái đất nước anh. Và Vuvuzela hơn Pí ở độ nam tính, đó là sức mạnh của âm lượng. Những cố gái Zulu cho rằng, tính đàn ông, sức mạnh của đàn ông Zulu nằm ở độ ngân dài, ở âm lượng cực đại khi thổi lên thể hiện sức mạnh và độ dẻo dai” - Mshoha say sưa kể.
Mshoha bảo tôi cầm Vuvuzela của mình lên thổi cùng anh và dặn tôi thổi hết sức đến khi không thể thì thôi. Sau khi lấy hơi, tôi và Mshoha cùng thổi, tuy nhiên tôi đã dừng lại khá sớm còn Mshoha có thời gian thổi dài khoảng hơn 3 lần tôi.
“Đấy, anh thấy chưa?” - Mshoha nói khi vừa hạ Vuvuzela xuống. “Hai người đàn ông cùng thổi và tôi bằng mọi cách phải dài hơn anh để thắng anh, để ánh mắt những cô gái Zulu nhìn về phía tôi nhiều hơn. Khả năng thu hút bạn tình của tôi hơn anh rồi!” - Mshoha cười.
Tôi mang câu chuyện của Mshoha vào Ellis Park để tìm những ánh mắt, những âm thanh gọi tình từ Vuvuzela. Đôi khi vì mải mê, quên mất cả trận đấu dưới sân.
Hóa ra, chẳng phải riêng Pí của người Thái hay Khèn của người H’Mông ở đất nước mình mới hàm chứa xúc cảm, âm điệu của tình yêu. Thế giới này còn có Vuvuzela của người Zulu và chắc chắn còn nhiều nhạc cụ khác của các bộ tộc trên thế giới cũng mang cái hàm ý ấy mà tôi chưa thể biết hết.
Hóa ra người Nam Phi đấu tranh đến cùng để Vuvuzela hiện hữu trong các sân bóng không chỉ bởi mong muốn World Cup được nhớ đến với sự ồn ã nhất trong lịch sử mà còn bởi một ý nghĩa nhân văn, truyền thống rất đáng trọng.
Hữu Nam (từ Johannesburg, Nam Phi)
Bình luận