Những đầu máy xe lửa hơi nước chạy bằng than xuất hiện ở Nga từ cuối thế kỷ 19, có sức kéo 6-8 toa tàu. Hiện những đầu máy loại này được trưng bày tại một nhà ga ở Moscow, đôi khi được vận hành quãng ngắn vài km để bảo trì.
Thời đó, các nhà ga đều có đĩa xoay để đổi hướng đầu máy. Khi đầu máy tách khỏi các toa đằng sau, tiến vào đĩa xoay khổng lồ (đường kính 25m). Sau khi xoay hướng, đầu máy chạy ra khỏi đĩa để nối vào toa xe khác.
Một đầu máy hơi nước phổ biến những năm 1930 bị bỏ lại ở một vùng nông thôn Nga. Đầu máy loại này chạy than, sức kéo lớn xấp xỉ hai vạn mã lực, có thể kéo hàng chục toa hàng đến các vùng xa xôi ở Nga.
Đầu máy loại này của Nga có đặc điểm rất dễ nhận diện là phun hơi nước và khói mù mịt trên đường, phía sau cabin tài xế luôn gắn liền một toa chứa cỡ 10 tấn than (hoặc củi) để duy trì nhiệt năng cho nồi hơi.
Những đầu máy hơi nước chạy than bền bỉ đáng kinh ngạc, có những đầu máy vẫn hoạt động gần 100 năm qua, mặc dù hiện tại chúng chỉ chạy những chặng ngắn tầm 20km phục vụ du lịch.
Hình ảnh những đoàn tàu hơi nước, phun khói mù mịt trên những cung đường đẹp luôn hấp dẫn mọi người.
'Đầu máy hơi nước' được ghi nhận là hình ảnh lựa chọn in lên tem của hầu hết các quốc gia trên thế giới.
Đầu máy hơi nước chạy than cũng có những hạn chế nhất định, đặc biệt là tốc độ chậm, gây ô nhiễm nên dần bị thải loại.
Ngày nay, đầu máy hơi nước ở Nga vẫn còn, chỉ dùng vào mục đích kéo những đoàn tàu tàu du lịch.
Những năm 1960, Liên Xô cũ phát triển một thế hệ đầu máy mới chạy bằng diesel, có sức kéo tốt hơn, tốc độ cao hơn và ít ô nhiễm hơn.
Đầu máy xe lửa diesel thế hệ mới rất đặc biệt ở chỗ chạy tiến hoặc lùi với tốc độ tương đương, nên không cần quay trở đầu máy mỗi khi vào ga.
Thế hệ đầu máy mới cũng gọn gàng hơn, có thể chui vào hầm đường sắt hoặc gầm cầu, bến cảng, thậm chí vào tận hầm mỏ.
Thế hệ đầu máy diesel mới trở thành trụ cột trong ngành vận tải đường sắt của không chỉ Liên Xô cũ mà nhiều nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Ưu điểm của đầu máy diesel, ngoài sức kéo mạnh mẽ thì đầu máy còn có hệ thống máy phát điện, cấp điện cho hàng chục toa hành khách phía sau.
Đầu máy diesel cũng rất linh hoạt ở mỏ hoặc những nơi địa hình không bằng phẳng.
Không chỉ vận tải hàng hóa, thế hệ đầu máy diesel của Nga còn kéo những đoàn tàu liên vận xuyên quốc gia, xuyên châu lục với quãng đường hàng nghìn km hành trình.
Nước Nga không chú trọng phát triển những đoàn tàu siêu tốc kiểu TGV (Pháp) hay Shinkansen (Nhật), nhưng người Nga luôn tự hào bởi đầu máy xe lửa của họ vẫn phổ biến nhất thế giới. (Quốc Khánh)
Bình luận