Cùng chung mong muốn và nguyện ước hướng tới một năm mới bình an và hạnh phúc song ở mỗi quốc gia trên thế giới, người dân lại chào đón thời khắc chuyển giao năm cũ và năm mới theo cách khác nhau.
Phần lớn các nước đón chào năm mới theo Dương lịch nhưng các nước phương Đông như Việt Nam, Trung Quốc, Mông Cổ, Triều Tiên, Hàn Quốc... lại đón năm mới theo Âm lịch với nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc điển hình.
Khác với dịp đón chào năm mới theo dương lịch luôn luôn ấn định vào một ngày cụ thể, Tết cổ truyền dựa trên lịch Trung Quốc thường rơi vào các ngày khác nhau trong năm. Lịch Trung Quốc (âm dương lịch) dựa trên sự kết hợp của mặt trời và mặt trăng: chu kỳ mặt trăng là khoảng 29,5 ngày; để đuổi kịp với mặt trời (dương lịch), cứ vài năm một lần, người Trung Quốc xưa lại bổ sung thêm một tháng (tháng nhuận); tương tự như việc bổ sung thêm một ngày vào năm nhuận. Điều này lý giải vì sao ngày bắt đầu năm mới - kết thúc năm cũ thường không cố định.
Xuân tiết của Trung Quốc
Trước đây, Tết truyền thống của Trung Quốc có tên là “Nguyên đán” song đến năm 1949, sau khi Trung Quốc chính thức sử dụng công lịch và đặt tên cho ngày 1/1 dương lịch là Tết “Nguyên đán” thì ngày Tết theo lịch âm trước đây được đổi tên thành “Xuân tiết” (Tết xuân).
Cũng như người phương Tây ăn tết Noel, Xuân tiết chính là ngày Tết lớn và long trọng nhất của người Trung Quốc. Theo tập tục dân gian của quốc gia này, ý nghĩa rộng lớn của Xuân tiết bắt đầu từ ngày 23 tháng Chạp âm lịch, kéo dài đến ngày rằm tháng Giêng năm mới, trong đó ngày 30 tháng Chạp - giao thừa và mồng một tháng Giêng chính là thời điểm long trọng và đáng nhớ nhất của cả dịp Tết.
Tại mỗi địa phương trên đất nước Trung Quốc, người dân đón Tết xuân với nhiều tập tục truyền thống khác nhau, song tất cả đều có một điểm chung đó là vào tối 30 Tết, cả gia đình sẽ cùng quây quần ăn bữa cơm sum họp đoàn viên. Ở miền Nam, bữa cơm đoàn viên thường không thể thiếu được món đậu phụ và cá, bởi vì trong chữ Hán các từ này đồng âm với từ “phú quý”, “dư thừa”; trong khi đó ở miền Bắc, người dân không quên thưởng thức món sủi cảo.
Những hoạt động diễn ra trong Tết xuân của người Trung Quốc cũng rất phong phú và đa dạng: có nơi biểu diễn tuồng kịch, văn nghệ, chiếu phim, có chỗ múa sư tử, múa ương ca, đi cà kheo, đi hội chùa. Khắp nơi đều tràn ngập bầu không khí tưng bừng của ngày đón chào xuân mới.
Điểm đặc biệt, trên khắp mọi miền của đất nước Trung Quốc và ở những miền đất mà người Hoa đang sinh sống, khi đón Tết đều diễn ra những hoạt động văn hóa long trọng như treo đèn kết hoa muôn màu muôn sắc. Thông qua những hoạt động này, người dân Trung Quốc thể hiện mong muốn có một cuộc sống tươi đẹp hơn, xua đi bệnh tật, xui xẻo cũng như mong muốn gửi tới những người thân yêu lời chúc phúc, sức khoẻ, sự yên bình cho một năm mới.
Tết Seollal của Hàn Quốc
Tết âm lịch cổ truyền của người Hàn Quốc, theo tiếng Hàn gọi là Seollah, thường rơi vào cuối tháng 1 hoặc đầu tháng 2 dương lịch. Đây chính là đại lễ quan trọng nhất trong năm, còn có tên gọi khác nữa là Won Dan, theo âm tiếng Trung Quốc là Tết Nguyên đán.
Vào ngày 30 Tết, các gia đình đều đã lo dọn vệ sinh sạch sẽ nhà cửa. Buổi tối trước giao thừa, họ thường tắm bằng nước nóng để tẩy trần. Các thanh tre được đốt trong nhà lúc giao thừa để xua đuổi tà ma vì tục truyền do tiếng nổ của các thanh tre sẽ làm cho ma quỷ khiếp sợ bỏ chạy. Đặc biệt, người dân Hàn Quốc thường không ngủ trong đêm giao thừa bởi theo truyền thuyết, nếu ngủ thì đến khi thức dậy sẽ bị bạc trắng cả lông mi và đầu óc kém minh mẫn. Trong những tuần giáp Tết, người Hàn Quốc, nhất là giới trẻ, thường trao cho nhau các tấm bưu thiếp để cảm ơn về những gì đã có trong năm cũ và cầu chúc một năm mới hạnh phúc đang đến.
Vào những ngày Tết, mọi người đều mặc trang phục truyền thống hanbok hoặc chọn cho mình những bộ quần áo đẹp nhất và cả gia đình cử hành nghi lễ thờ cúng tổ tiên. Sau nghi lễ này, những người ít tuổi trong gia đình sẽ cúi lạy những người lớn tuổi. Với các trẻ em, đây còn là dịp để chúng được thoả sức tham gia vào các trò chơi truyền thống được tổ chức ở nhiều địa điểm công cộng như: kéo co, thả diều, bập bênh và yut-nori - một loại trò chơi trên ván gỗ dùng gậy.
Đặc biệt, sẽ là thiếu sót khi bàn về ngày Tết Nguyên đán của Hàn Quốc mà không nhắc đến văn hoá ẩm thực trong mối quan hệ chặt chẽ với các nghi thức thờ cúng thần, Phật và tổ tiên. Đồ ăn để cúng thần, Phật, tổ tiên được các gia đình chuẩn bị từ trước Tết và phải được hoàn tất vào đêm giao thừa. Đồ ăn dâng cúng có khi bao gồm hơn 20 món, trong đó nhất thiết phải có món chính là ttok-kuk (một loại phở nước được chế từ bò hay gà).
Thực đơn cho ngày Tết, nhất là trong ngày mùng một, có thể khác nhau tùy theo tập quán của từng địa phương, nhưng phổ biến chung cho toàn quốc thường có món ttok-kuk bởi người Hàn Quốc cho rằng, ngày Tết ăn ttok-kuk có nghĩa là “ăn” một năm khác. Thêm nữa, do trên 50% dân số Hàn Quốc theo đạo Phật, đạo Khổng và đạo Lão vốn đều du nhập từ Trung Quốc, Ấn Độ từ nhiều thế kỷ trước, nên đa số các gia đình Hàn Quốc đến nay vẫn rất coi trọng việc thờ cúng đức Phật, thần linh và tổ tiên.
Vào dịp Tết, các gia đình đều tiến hành nghi lễ cúng Phật, thần linh và tổ tiên vào thời khắc giao thừa. Vào sáng sớm mồng một Tết, sau khi cả nhà tắm rửa vệ sinh sạch sẽ, mặc quần áo cổ truyền, uống gui balli sool (một loại rượu bổ làm cho thính giác tinh nhạy), cả nhà lại tiến hành tiếp nghi lễ cúng tổ tiên gọi là Chesa do người trưởng nam đứng ra làm nghi lễ.
Câu chúc tết phổ biến nhất của người Hàn Quốc là “Say hay boke-mahn he pah du say oh”, có nghĩa “Mong nhiều phúc lành năm mới sẽ đến với bạn”. Trong những ngày Tết, nhà nào cũng treo “Bok jo ri” ở ngoài cửa. Bok jo ri là một cái xẻng bằng rơm dùng để hốt thóc gạo rơi vãi. Người Hàn Quốc treo vật này ngoài cửa với mong muốn nhận được phúc lộc quanh năm.
Tết Tsagaan Sar của Mông Cổ
Tương tự như các quốc gia đón năm mới theo lịch Trung Quốc, người Mông Cổ cũng đón chào Tết cổ truyền với những nét văn hóa đặc sắc riêng có. Tsagaan Sar - Tết cổ truyền của người Mông Cổ diễn ra gần với khoảng thời gian Tết cổ truyền của người Trung Quốc. Theo tập quán của Mông Cổ, vào những ngày trọng đại này, mọi người cùng “rửa sạch” cả thể xác lẫn tâm hồn để đón chào một sự khởi đầu mới tốt đẹp hơn.
Đêm giao thừa được người dân Mông Cổ gọi là Bituun có nghĩa là “tối thui” bởi trong đêm này, bầu trời hoàn toàn không có ánh trăng hay sao. Đặc biệt, mọi người sẽ ăn thật no vì họ tin rằng nếu không làm như vậy thì trong suốt cả năm mới sẽ bị đói. Vào ngày đầu năm mới, ai nấy đều dậy sớm trước khi mặt trời mọc, mặc quần áo mới và nhóm lửa. Tất cả nam giới sẽ lên đỉnh ngọn đồi hay núi gần đó, mang theo thực phẩm và cầu nguyện. Tiếp theo đó, người dân Mông Cổ sẽ làm lễ xuất hành muruu gargakh.
Trong dịp lễ đặc biệt này, người Mông Cổ thường tụ tập ở nhà của người lớn tuổi nhất trong gia đình để chúc Tết. Trong khi chúc Tết, các thành viên trong gia đình cầm những dải vải dài gọi là khadag, tượng trưng cho lòng thương và điềm lành. Sau khi thực hiện nghi thức này, họ cùng ăn món buuz (một loại bánh như bánh bao có nhân là thịt cừu, bò băm nhỏ), uống rượu arkhi và trao cho nhau những món quà để cầu chúc một năm mới thịnh vượng và ấm no.
Tết là thời điểm tiễn một năm cũ đã qua và đón chào một năm mới đến. Mỗi quốc gia, dân tộc trên thế giới đều có phong tục tập quán riêng được gìn giữ qua bao thế hệ. Dù có không ít nét khác biệt do đặc thù văn hóa song tựu chung lại, đây vẫn là dịp để các thành viên trong gia đình cùng sum họp để đón chào một khởi đầu mới bình an và hạnh phúc.
Theo ĐCSVN
Phần lớn các nước đón chào năm mới theo Dương lịch nhưng các nước phương Đông như Việt Nam, Trung Quốc, Mông Cổ, Triều Tiên, Hàn Quốc... lại đón năm mới theo Âm lịch với nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc điển hình.
Khác với dịp đón chào năm mới theo dương lịch luôn luôn ấn định vào một ngày cụ thể, Tết cổ truyền dựa trên lịch Trung Quốc thường rơi vào các ngày khác nhau trong năm. Lịch Trung Quốc (âm dương lịch) dựa trên sự kết hợp của mặt trời và mặt trăng: chu kỳ mặt trăng là khoảng 29,5 ngày; để đuổi kịp với mặt trời (dương lịch), cứ vài năm một lần, người Trung Quốc xưa lại bổ sung thêm một tháng (tháng nhuận); tương tự như việc bổ sung thêm một ngày vào năm nhuận. Điều này lý giải vì sao ngày bắt đầu năm mới - kết thúc năm cũ thường không cố định.
Xuân tiết của Trung Quốc
Trước đây, Tết truyền thống của Trung Quốc có tên là “Nguyên đán” song đến năm 1949, sau khi Trung Quốc chính thức sử dụng công lịch và đặt tên cho ngày 1/1 dương lịch là Tết “Nguyên đán” thì ngày Tết theo lịch âm trước đây được đổi tên thành “Xuân tiết” (Tết xuân).
 |
| Đèn lồng là vật không thể thiếu trong ngày Tết của người Trung Quốc (Ảnh: Xinhua) |
Cũng như người phương Tây ăn tết Noel, Xuân tiết chính là ngày Tết lớn và long trọng nhất của người Trung Quốc. Theo tập tục dân gian của quốc gia này, ý nghĩa rộng lớn của Xuân tiết bắt đầu từ ngày 23 tháng Chạp âm lịch, kéo dài đến ngày rằm tháng Giêng năm mới, trong đó ngày 30 tháng Chạp - giao thừa và mồng một tháng Giêng chính là thời điểm long trọng và đáng nhớ nhất của cả dịp Tết.
Tại mỗi địa phương trên đất nước Trung Quốc, người dân đón Tết xuân với nhiều tập tục truyền thống khác nhau, song tất cả đều có một điểm chung đó là vào tối 30 Tết, cả gia đình sẽ cùng quây quần ăn bữa cơm sum họp đoàn viên. Ở miền Nam, bữa cơm đoàn viên thường không thể thiếu được món đậu phụ và cá, bởi vì trong chữ Hán các từ này đồng âm với từ “phú quý”, “dư thừa”; trong khi đó ở miền Bắc, người dân không quên thưởng thức món sủi cảo.
Những hoạt động diễn ra trong Tết xuân của người Trung Quốc cũng rất phong phú và đa dạng: có nơi biểu diễn tuồng kịch, văn nghệ, chiếu phim, có chỗ múa sư tử, múa ương ca, đi cà kheo, đi hội chùa. Khắp nơi đều tràn ngập bầu không khí tưng bừng của ngày đón chào xuân mới.
Điểm đặc biệt, trên khắp mọi miền của đất nước Trung Quốc và ở những miền đất mà người Hoa đang sinh sống, khi đón Tết đều diễn ra những hoạt động văn hóa long trọng như treo đèn kết hoa muôn màu muôn sắc. Thông qua những hoạt động này, người dân Trung Quốc thể hiện mong muốn có một cuộc sống tươi đẹp hơn, xua đi bệnh tật, xui xẻo cũng như mong muốn gửi tới những người thân yêu lời chúc phúc, sức khoẻ, sự yên bình cho một năm mới.
Tết Seollal của Hàn Quốc
Tết âm lịch cổ truyền của người Hàn Quốc, theo tiếng Hàn gọi là Seollah, thường rơi vào cuối tháng 1 hoặc đầu tháng 2 dương lịch. Đây chính là đại lễ quan trọng nhất trong năm, còn có tên gọi khác nữa là Won Dan, theo âm tiếng Trung Quốc là Tết Nguyên đán.
Vào ngày 30 Tết, các gia đình đều đã lo dọn vệ sinh sạch sẽ nhà cửa. Buổi tối trước giao thừa, họ thường tắm bằng nước nóng để tẩy trần. Các thanh tre được đốt trong nhà lúc giao thừa để xua đuổi tà ma vì tục truyền do tiếng nổ của các thanh tre sẽ làm cho ma quỷ khiếp sợ bỏ chạy. Đặc biệt, người dân Hàn Quốc thường không ngủ trong đêm giao thừa bởi theo truyền thuyết, nếu ngủ thì đến khi thức dậy sẽ bị bạc trắng cả lông mi và đầu óc kém minh mẫn. Trong những tuần giáp Tết, người Hàn Quốc, nhất là giới trẻ, thường trao cho nhau các tấm bưu thiếp để cảm ơn về những gì đã có trong năm cũ và cầu chúc một năm mới hạnh phúc đang đến.
Vào những ngày Tết, mọi người đều mặc trang phục truyền thống hanbok hoặc chọn cho mình những bộ quần áo đẹp nhất và cả gia đình cử hành nghi lễ thờ cúng tổ tiên. Sau nghi lễ này, những người ít tuổi trong gia đình sẽ cúi lạy những người lớn tuổi. Với các trẻ em, đây còn là dịp để chúng được thoả sức tham gia vào các trò chơi truyền thống được tổ chức ở nhiều địa điểm công cộng như: kéo co, thả diều, bập bênh và yut-nori - một loại trò chơi trên ván gỗ dùng gậy.
 |
| Ttok-kuk - món ăn chính trong ngày Tết của người dân Hàn Quốc (Ảnh tư liệu) |
Đặc biệt, sẽ là thiếu sót khi bàn về ngày Tết Nguyên đán của Hàn Quốc mà không nhắc đến văn hoá ẩm thực trong mối quan hệ chặt chẽ với các nghi thức thờ cúng thần, Phật và tổ tiên. Đồ ăn để cúng thần, Phật, tổ tiên được các gia đình chuẩn bị từ trước Tết và phải được hoàn tất vào đêm giao thừa. Đồ ăn dâng cúng có khi bao gồm hơn 20 món, trong đó nhất thiết phải có món chính là ttok-kuk (một loại phở nước được chế từ bò hay gà).
Thực đơn cho ngày Tết, nhất là trong ngày mùng một, có thể khác nhau tùy theo tập quán của từng địa phương, nhưng phổ biến chung cho toàn quốc thường có món ttok-kuk bởi người Hàn Quốc cho rằng, ngày Tết ăn ttok-kuk có nghĩa là “ăn” một năm khác. Thêm nữa, do trên 50% dân số Hàn Quốc theo đạo Phật, đạo Khổng và đạo Lão vốn đều du nhập từ Trung Quốc, Ấn Độ từ nhiều thế kỷ trước, nên đa số các gia đình Hàn Quốc đến nay vẫn rất coi trọng việc thờ cúng đức Phật, thần linh và tổ tiên.
Vào dịp Tết, các gia đình đều tiến hành nghi lễ cúng Phật, thần linh và tổ tiên vào thời khắc giao thừa. Vào sáng sớm mồng một Tết, sau khi cả nhà tắm rửa vệ sinh sạch sẽ, mặc quần áo cổ truyền, uống gui balli sool (một loại rượu bổ làm cho thính giác tinh nhạy), cả nhà lại tiến hành tiếp nghi lễ cúng tổ tiên gọi là Chesa do người trưởng nam đứng ra làm nghi lễ.
Câu chúc tết phổ biến nhất của người Hàn Quốc là “Say hay boke-mahn he pah du say oh”, có nghĩa “Mong nhiều phúc lành năm mới sẽ đến với bạn”. Trong những ngày Tết, nhà nào cũng treo “Bok jo ri” ở ngoài cửa. Bok jo ri là một cái xẻng bằng rơm dùng để hốt thóc gạo rơi vãi. Người Hàn Quốc treo vật này ngoài cửa với mong muốn nhận được phúc lộc quanh năm.
Tết Tsagaan Sar của Mông Cổ
Tương tự như các quốc gia đón năm mới theo lịch Trung Quốc, người Mông Cổ cũng đón chào Tết cổ truyền với những nét văn hóa đặc sắc riêng có. Tsagaan Sar - Tết cổ truyền của người Mông Cổ diễn ra gần với khoảng thời gian Tết cổ truyền của người Trung Quốc. Theo tập quán của Mông Cổ, vào những ngày trọng đại này, mọi người cùng “rửa sạch” cả thể xác lẫn tâm hồn để đón chào một sự khởi đầu mới tốt đẹp hơn.
Đêm giao thừa được người dân Mông Cổ gọi là Bituun có nghĩa là “tối thui” bởi trong đêm này, bầu trời hoàn toàn không có ánh trăng hay sao. Đặc biệt, mọi người sẽ ăn thật no vì họ tin rằng nếu không làm như vậy thì trong suốt cả năm mới sẽ bị đói. Vào ngày đầu năm mới, ai nấy đều dậy sớm trước khi mặt trời mọc, mặc quần áo mới và nhóm lửa. Tất cả nam giới sẽ lên đỉnh ngọn đồi hay núi gần đó, mang theo thực phẩm và cầu nguyện. Tiếp theo đó, người dân Mông Cổ sẽ làm lễ xuất hành muruu gargakh.
 |
| Nhóm lửa trước khi mặt trời mọc trong ngày đầu năm mới của người Mông Cổ (Ảnh tư liệu) |
Trong dịp lễ đặc biệt này, người Mông Cổ thường tụ tập ở nhà của người lớn tuổi nhất trong gia đình để chúc Tết. Trong khi chúc Tết, các thành viên trong gia đình cầm những dải vải dài gọi là khadag, tượng trưng cho lòng thương và điềm lành. Sau khi thực hiện nghi thức này, họ cùng ăn món buuz (một loại bánh như bánh bao có nhân là thịt cừu, bò băm nhỏ), uống rượu arkhi và trao cho nhau những món quà để cầu chúc một năm mới thịnh vượng và ấm no.
Tết là thời điểm tiễn một năm cũ đã qua và đón chào một năm mới đến. Mỗi quốc gia, dân tộc trên thế giới đều có phong tục tập quán riêng được gìn giữ qua bao thế hệ. Dù có không ít nét khác biệt do đặc thù văn hóa song tựu chung lại, đây vẫn là dịp để các thành viên trong gia đình cùng sum họp để đón chào một khởi đầu mới bình an và hạnh phúc.
Theo ĐCSVN
Bình luận