Lý giải hiện tượng nắng nóng khủng khiếp cuối tháng 5

Thời sựThứ Bảy, 30/05/2015 07:16:00 +07:00

Các tỉnh, thành phố phía bắc đang trải qua những ngày nắng nóng gay gắt là do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino

(VTC News) – Chuyên gia đã lý giải hiện tượng  những ngày nắng nóng kỷ lục ở nhiều tỉnh thành trên cả nước trong thời gian gần đây.

Theo Trung tâm dự báo Khí tượng Thủy văn Trung Ương, tới ngày 31/5, đợt nắng nóng gay gắt ở Bắc Bộ sẽ bị gián đoạn.

Ngay từ hôm nay (30/5), nắng nóng sẽ dịu bớt ở các tỉnh Bắc Bộ với nền nhiệt độ cao nhất phổ biến 35-38 độ, có nơi trên 38 độ. Chiều tối sẽ có mưa rào và dông vài nơi thuộc khu vực Bắc Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ. 

Trước đó, trong các ngày 28-29, ở Bắc Bộ và các tỉnh ven biển Trung Bộ đã xuất hiện nắng nóng gay gắt diện rộng với nhiệt độ cao nhất phổ biến 37-40 độ, một số nơi có nhiệt độ cao trên 40 độ như: Hòa Bình: 40.6 độ, Minh Đài (Phú Thọ) 40.4 độ, Láng (Hà Nội) 40.5 độ, Nho Quan (Ninh Bình) 40.8 độ, Như Xuân (Thanh Hóa) 41.9 độ; Tây Hiếu (Nghệ An) 42.0 độ; Quỳ Hợp (Nghệ An) 42.1 độ, Quỳ Châu và Tương Dương (Nghệ An) 41.5 độ, Con Cuông (Nghệ An) 41.4 độ, Hương Khê (Hà Tĩnh) 41.5 độ, Ba Đồn (Quảng Bình) 40.7 độ, Đông Hà (Quảng Trị) 40.9 độ,… 

Trả lời báo chí, ông Lê Thanh Hải, Phó tổng giám đốc Trung tâm Khí tượng thủy văn Quốc gia cho biết, tính đến hết tháng 5, miền Trung chịu đợt nắng nóng kéo dài tổng cộng 28 ngày. Đây là kỷ lục nắng nóng trong vòng 15 năm qua.

Người Hà Nội vật vã trong thời tiết nắng như đổ lửa. 
Cũng theo ông Hải, nguyên nhân của nắng nóng kỷ lục kéo dài là do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino. 

Theo tài liệu mà Trung tâm dự báo Khí tượng Thủy văn Trung Ương công bố hồi giữa tháng 4/2015 vừa qua thì tuy còn khác biệt trong các đánh giá về độ tin cậy của dự báo nhưng các Trung tâm nghiên cứu khí hậu đều nhận định hiện tượng El Nino đã khởi phát từ cuối năm 2014 và sẽ chính thức xuất hiện vào các tháng đầu mùa hè 2015. Mặc dù được dự báo là một El Nino có cường độ yếu đến trung bình nhưng có thể kéo dài đến cuối năm 2015. 

Về tác động chung của El Nino đến Việt Nam, Trung tâm dự báo Khí tượng Thủy văn Trung Ương cho hay, theo thống kê, khoảng 40% năm El Nino có số lượng bão, áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) trên Biển Đông và ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam ít hơn trung bình nhiều năm (TBNN), 55% ở mức xấp xỉ TBNN và chỉ có 5% số năm cao hơn TBNN.

Như vậy, nhìn chung là vào năm El Nino thì hoạt động của bão và ATNĐ ít hơn hoặc xấp xỉ TBNN. Tuy nhiên, đáng lưu ý là trong các năm El Nino lại ghi nhận các cơn bão mạnh và hiếm gặp như bão Linda (1997), Xangsane (2006) và Ketsana (2009) gây thiệt hại rất lớn về người và tài sản ở Nam Bộ và Trung Bộ.

Hầu hết các thời kỳ ảnh hưởng của El Nino, nước ta đều thiếu hụt lượng mưa so với TBNN từ 25 đến 50%, đặc biệt là khu vực Trung Bộ. Ngoài ra, trong những năm El Nino, một số kỷ lục về lượng mưa lớn nhất trong 24 giờ (tức là mưa lớn trong thời đoạn ngắn) và số tháng liên tục hụt mưa tại một số nơi đã được ghi nhận. Có thể nói, dao động mưa mạnh mẽ hơn trong thời kỳ El Nino.

Video: Nắng nóng kỷ lục, người dân quay cuồng chống chọi


Trong điều kiện El Nino, nhiệt độ trung bình các tháng ở hầu hết các vùng trong cả nước có xu hướng cao hơn TBNN và xuất hiện nhiều hơn các kỷ lục về nắng nóng so với những năm trung tính hay La Nina.

Trong những năm El Nino, dòng chảy năm ở các sông thuộc Trung Bộ và Tây Nguyên nhỏ hơn TBNN từ 10% trở lên, những năm El Nino mạnh có thể hụt tới 50 - 60%. Lượng dòng chảy tháng nhỏ nhất ở hầu hết các trạm đều nhỏ hơn trị số TBNN và đạt khoảng 80 - 90%.

Hai năm có đặc điểm về cường độ và thời gian xuất hiện El Nino tương tự năm nay là 2002 và 2004. 

Trong những năm này, số lượng bão và ATNĐ ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam đều ít hơn so với TBNN (năm 2002 chỉ có 1 ATNĐ ảnh hưởng đến khu vực Bắc Bộ, năm 2004 có 2 cơn bão ảnh hưởng đến đất liền Việt Nam). 

Tổng lượng mưa trong mùa mưa, bão, lũ của 2 năm này đều ở mức thiếu hụt so với TBNN và hệ quả là trong năm 2002, 2004 đã xảy ra hạn hán nghiêm trọng ở Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ. Ngoài ra, nền nhiệt độ trong 2 năm tương tự nêu trên đều cao hơn so với TBNN, đặc biệt là vào mùa thu - đông.

Trong điều kiện El Nino, Trung tâm Khí tượng Thủy văn Trung Ương dự báo năm 2015 sẽ có khoảng 9 cơn bão, ATNĐ hoạt động trên Biển Đông (TBNN khoảng 12 cơn) và khoảng 3-4 cơn bão, ATNĐ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta (TBNN là 5-6 cơn). 

Từ tháng 5 đến tháng 10/2015, nền nhiệt độ trên phạm vi toàn quốc phổ biến cao hơn TBNN từ khoảng 0,5-1,0 độ, riêng các tháng 7, 8 và 9/2015 nhiệt độ ở khu vực Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ dao động ở mức xấp xỉ TBNN. Cũng theo dự báo này thì sắp tới nắng nóng ở Bắc Bộ và Trung Bộ sẽ xuất hiện nhiều hơn. 

Gần nhất, sau khi nắng nóng ở Bắc Bộ tạm thời gián đoạn vào ngày 31/5, tới ngày 1-4/6, nắng nóng sẽ gia tăng trở lại với nhiệt độ cao nhất phổ biến từ 35-37 độ. 

Khu vực các tỉnh ven biển Trung Bộ nắng nóng gay gắt tiếp tục xảy ra với nhiệt độ cao nhất phổ biến 37-40 độ, có nơi trên 40 độ. Ngày 31/5 nhiệt độ giảm nhẹ ở phần phía bắc với nhiệt độ cao nhất phổ biến 35-38 độ, có nơi trên 38 độ. Từ ngày 2/6, nhiệt độ lại có xu hướng tăng lên từ 1-2 độ.
El Nino ban đầu là tên của dòng hải lưu chảy theo hướng nam ngoài khơi bờ biển Pêru và Êcuađo dẫn đến sự nóng lên của bề mặt nước phía đông Thái Bình Dương xích đạo dọc ngoài khơi bờ biển Pêru và Êcuađo vốn thường là lạnh. Hàng năm, vào mùa Giáng sinh, dòng hải lưu ấm chảy về phía nam dọc bờ biển Êcuađo thay thế cho nước lạnh ở đây và ngư dân địa phương gọi hiện tượng này là El Nino (Chúa Hài đồng).

Ngày nay, El Nino được dùng để chỉ hiện tượng nóng lên khác thường của nước biển và vành đai xích đạo rộng lớn dài gần 10.000km, từ bờ biển Nam Mỹ đến quần đảo Macsan, Marudơ ở khu vực giữa Thái Bình Dương.

El Nino thường gắn với một quá trình lớn của khí quyển - đại dương là dao động Nam bán cầu và được gọi chung là ENSO. Hiện tượng El Nino thường lặp lại với chu kỳ từ 8 đến 11 năm, chu kỳ ngắn hơn là 2 đến 3 năm. Giữa các thời kỳ nóng lên bất thường của nước biển ở khu vực trên, đôi khi còn xảy ra hiện tượng ngược lại, nước biển lạnh đi – Anti El Nino, hay còn gọi là La Nina.

Khi xuất hiện, El Nino gây ra những thiên tai nặng nề như mưa lớn, bão, lũ ở vùng này, hạn hán, cháy rừng ở vùng khác, làm thiệt hại lớn về người, thảm hoạ về kinh tế - xã hội và đặc biệt là những thiệt hại không thể khắc phục về môi trường.

 (Cổng thông tin điện tử Tổng cục Môi trường)

Đà Long (tổng hợp)
Bình luận
vtcnews.vn