Vào lúc 10 giờ sáng mùng 7 Tết hàng năm, tại đình làng Duyên Yết (Hồng Thái, Phú Xuyên, Hà Nội), diễn ra lễ hội ‘chạy lợn’ độc đáo.Hàng vạn du khách nườm nượp đổ về ngôi đình cổ kính ven đê sông Hồng để xem lễ hội ‘chạy lợn’.
Đình Duyên Yết, hay còn gọi là đình Chạy Lợn, được dân làng dựng từ 400 năm trước. Đình thờ Cao Sơn Đại Vương. Ông là em nuôi của đức thánh Tản Viên, có công rất lớn trong việc đánh đuổi quân Thục xâm lược nước ta.
Trong một lần Cao Sơn Đại Vương hành quân thần tốc đã đi qua làng Diền và nghỉ chân. Chỉ trong chớp mắt, đám thanh niên vạm vỡ trong làng đã vật hàng chục con lợn và chế biến rất nhanh thành nhiều món để khao quân trước khi lên đường.
Sau bữa khao quân ấy, dân làng đã lập đền thờ Cao Sơn Đại Vương và coi ông là Thành Hoàng làng, rồi hàng năm đều tổ chức lễ hội ‘chạy lợn’ – thi giết lợn nhanh, để tưởng nhớ đến vị tướng tài ba này.
Những con lợn đem ra mổ thịt tế thần được nhân dân trong các thôn kính cẩn gọi là ‘ông lợn’ và được nuôi dưỡng rất chu đáo.
Người ta chọn những con lợn đực, trắng, không hoen mũi… rồi giao cho các gia đình khá giả, có uy tín trong làng, gia đình không có tang ma nuôi dưỡng lợn. Gia đình nào được nuôi ‘ông lợn’ đều rất tự hào và được dân làng coi trọng.
Lễ rước ‘ông lợn’ vào đình làng được tổ chức rất chu đáo và hoành tráng, có cả đội rước kiệu Long Đình, đội kiệu Bát Cống, với võng lọng xênh xang, có cả lân, sư tử nhảy múa tưng bừng dẫn đường phía trước.
Tại ao trước đình, thanh niên trong làng đã dựng lên một sân khấu nổi khá hoành tráng.Các ‘ông lợn’ nằm trong những chiếc cũi rất đẹp, được khiêng đến sân đình. Vị chủ tế vào đình thắp hương khấn vái thông báo với các vị thần linh chuẩn bị lễ mổ lợn tế thần.
Trên sân khấu giữa ao đình, những nổi nước lớn đã được nổi lửa, sôi ùng ục, khói bay mù mịt.Chiếc búa gỗ to bằng bắp đùi và chiếc dao rựa bản to 20 cm, dài 50 cm và nặng tới 8 kg được chuẩn bị sẵn.
Tế thần xong, vị chủ tế đánh trống lệnh. Tức thì, 20 thanh niên của mỗi đội khiêng lợn chạy trên chiếc cầu ra sân khấu nổi, vật lợn ra, rồi mỗi người một việc, đã phân công chi tiết, xông vào làm thịt lợn.
Chỉ trong nháy mắt, chiếc dao kề cổ, chiếc chày to tướng bổ một nhát vào sống dao, thủ lợn đã bay ra khỏi cổ, máu phun ồng ộc đỏ lòm cả sân khấu.
Khi thân thể mất đầu của mấy “ông lợn” tội nghiệp vẫn còn đang giãy giụa thì tim, gan, lá lách, phổi, cật đã bị rút ra khỏi cơ thể, thả vào nồi nước sôi ùng ục, rồi bày lên mâm lễ.
Chỉ 1 phút 50 giây, 20 tráng đinh của xóm 2 đã mổ xong lợn, luộc xong các thứ ngon từ con lợn và bày lên mâm lễ dâng Thành Hoàng làng.
Tiêu chí của cuộc thi mổ lợn phải đảm bảo những yếu tố: Tốc độ, tinh thục và thẩm mỹ. Tốc độ là nhanh, tinh thục là sạch và những sản phẩm trên mâm lễ phải đẹp.
Những sản phẩm trên mâm lễ dâng thần gồm thủ lợn, đuôi lợn, tề vai (thịt vai), tề mông, gầu o (ức), gầu bụng, đĩa tiết và đĩa ngũ tạng gồm tim, gan, phổi, lá lách, cật, đĩa muối, trầu cau và thẻ hương.
Đuôi được gắn vào miệng lợn với ý nghĩa khuyên răn dân làng sống phải có trước, có sau, có đầu có đuôi. 4 miếng thịt cắt phải thật vuông vắn, kích cỡ 10x10 cm, được bày vào đĩa tròn, với ý nghĩa "trời tròn đất vuông" trong sự tích "bánh chưng, bánh dày".
Lá mỡ chài ngoài dạ dày lợn được tráng nước nóng, phủ lên đầu lợn với ý nghĩa “nhiễu điều phủ lấy giá gương…”.
Bình luận