Với làng giải trí Việt, năm 2012 đã khép lại bằng những dư vị không mấy ngọt ngào. Có thể nói, chưa năm nào, môi trường nghệ thuật biểu diễn lại trở nên ngột ngạt, ô nhiễm vì những scandal “động trời” xuất hiện “muôn hình vạn trạng” đến thế. Nhưng cũng nhờ vậy, công luận cũng đã được chứng kiến những nỗ lực rất lớn của cơ quan quản lý, trong cố gắng sắp xếp lại môi trường nghệ thuật biểu diễn. Với mong muốn năm mới 2013 sẽ mang lại cho showbiz Việt bầu không khí thực sự trong mát, ngọt lành.
Chiêu trò lên ngôi!
Nhắc đến thị trường giải trí năm qua, người ta thấy những thành tựu nghệ thuật đích thực đang “nghèo nàn” đi đáng kể, hoặc nếu có thường được phản ánh rất khiêm tốn (cả về số chữ lẫn hàm lượng tin tức trên các phương tiện thông tin đại chúng, đặc biệt là những trang báo mạng). Sự ê hề thông tin mặt trái khiến khán giả “bội thực” thuộc về những lời mạt sát nhau, những bộ trang phục phản cảm, những màn hát nhép ngày một tinh vi…
Thậm chí, những bí mật đời tư rất đỗi hy hữu như từ vợ, bỏ con, cưỡng hiếp người hâm mộ, bán dâm cao cấp, đồng tính, lừa tình rồi “đào mỏ” cả tiền… cũng theo nhau công khai tất tật trên mặt báo. Dùng trang công cụ tìm kiếm Google, gõ từ khoá showbiz Việt là sẽ có ngay hàng nghìn kết quả gắn với scandal, như cặp bài trùng luôn song hành mọi nơi, mọi lúc. Để thấy những chiêu trò ngày càng phong phú, đa dạng và “đầy sáng tạo” đang trở thành đòn bẩy hữu hiệu giúp những giá trị ảo “lên ngôi”.
Vì thế, “thành tích lớn nhất” của showbiz Việt năm qua là tạo ra được những “quả bom scandal” có sức công phá vượt ra ngoài biên giới chứ không còn dừng lại “quẩn quanh ao làng” như trước. Thay vì có những nghệ sĩ tên tuổi, những sản phẩm nghệ thuật giá trị đến được với nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ, trang nhất của nhiều tờ báo lớn ở nước ngoài đã dành đất đăng tải và bình luận những vụ việc “người đẹp bán dâm”, “khoá môi sư thầy”… Showbiz Việt đã đến với bạn bè quốc tế, tiếc rằng không phải bằng những thành tựu nghệ thuật mà bằng vẻ ngoài méo mó, đáng xấu hổ.
Chính vì thế, những cái tên thu hút sự quan tâm của công luận năm qua không phải là ca sĩ Mỹ Tâm (với giải thưởng “nghệ sĩ xuất sắc” tại Mnet Asia Music Award) hay bộ đôi nhạc sĩ Quốc Trung - Huy Tuấn (khởi xướng phong trào Nghe có ý thức), không phải những sản phẩm nghệ thuật giá trị hay những nỗ lực đóng góp cho sự phát triển cộng đồng của rất nhiều nghệ sĩ lao động nghiêm túc….
Được đông đảo công chúng “nhớ mặt, thuộc tên” phải kể tới người mẫu Hồng Hà, “Người đẹp Sóc Trăng” Mỹ Xuân cùng các chân dài, hot girl góp mặt trong đường dây gái gọi cao cấp. Rồi ca sĩ Cao Thái Sơn với “nghi án đồng tính”, “mèo chị” Phương Uyên với nghi án dàn xếp kết quả trong chương trình Giọng hát Việt, “ông hoàng nhạc Việt” Đàm Vĩnh Hưng “khoá môi nhà sư”, người mẫu Hồng Quế “lẻn vào thảm đỏ với bộ trang phục phản cảm” hay cả loạt ngôi sao dính scandal “lộ trên hở dưới” như Thu Minh, Thái Hà, Hoàng Yến…
Nhiều tờ báo điện tử cùng các trang tin, diễn đàn đã trở thành nhịp cầu hữu hiệu từng ngày từng giờ đưa những chiêu trò lố bịch, nhố nhăng của một bộ phận “người của công chúng” đến với cư dân mạng. Những trang mạng nhờ scandal mà tăng lượng truy cập. Chủ nhân của những vụ lùm xùm nhờ truyền thông nhiệt tình quảng bá mà trở nên “nổi tiếng”, từ “vô danh” biến thành người được công chúng “nhớ mặt thuộc tên”. Những ngôi sao đích thực, âm thầm toả sáng với những nỗ lực không ngừng nghỉ để sáng tạo nên các tác phẩm nghệ thuật giá trị dường như đang bị chìm nghỉm, khuất lấp bên cạnh một rừng “đom đóm” kém tài, lười khổ luyện nhưng rất chăm chỉ sáng tác scandal bằng tư duy sáng tạo đáng kinh ngạc.
Đã có nhiều trường hợp bị phát hiện, bị cơ quan chức năng xử lý nhưng có lẽ do chế tài mà Nghị định 75/2010/NĐ – CP (quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hoá) đưa ra quá nhẹ nên chưa đủ sức răn đe. Ví dụ, với lỗi vi phạm nghiêm trọng: “Người biểu diễn lợi dụng giao lưu với khán giả để có những hành vi thiếu văn hoá hoặc phát ngôn thô tục, không đứng đắn” (được áp dụng cho trường hợp ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng), Cục NTBD cũng chỉ có thể phạt giọng ca này năm triệu đồng. Màn kịch hát nhép bị lộ tẩy trong chương trình Quà tặng âm nhạc tháng sáu cũng chỉ khiến Cao Thái Sơn nộp phạt 4,5 triệu đồng.
Cuối năm 2012, người mẫu Hoàng Yến nhận án phạt 3,5 triệu đồng cho bộ trang phục hớ hênh mà cô trình diễn trong đêm Đam mê và hội tụ. Khi mức xử phạt “nhẹ hều” này được công bố, lục lại trong trí nhớ, người ta mới nhận ra, cô đã từng vi phạm lỗi y hệt tới vài ba lần. Và ngay khi thông tin Hoàng Yến và cả đơn vị tổ chức đều phải nộp phạt xuất hiện rộng rãi trên nhiều trang tin điện tử, người ta lại thấy cô tiếp tục tự tin “bán nude” trong một bộ ảnh thời trang, mặc áo trong suốt trên một tờ báo mạng như chuyển tải thông điệp: “tôi đã nhờn thuốc”. Cám cảnh, một đạo diễn sân khấu đã phải khuyến cáo “đừng phạt để quảng cáo không công cho người vi phạm”. 
Chơi dao có ngày đứt tay
May mắn làm sao, khi chiêu trò đang hoành hành, lũng đoạn và khiến các giá trị thật – giả trở nên bất phân định, số ít những người làm nghệ thuật ma mãnh, chọn cách dùng chiêu trò để trục lợi cũng đã phải nhận về vô số trái đắng. Họ đang phải đối mặt với những phản ứng cực kỳ gay gắt từ phía công chúng khán giả, bên cạnh những chế tài xử phạt ngày càng nặng tính răn đe của các cơ quan quản lý.
Đang được tung hô lên tận mây xanh, như một cánh én làm nên mùa xuân cho Giọng hát Việt mùa đầu tiên, nữ giám đốc âm nhạc Phương Uyên bỗng nhiên trở thành kẻ tội đồ trong con mắt khán giả (khi những thông tin thuộc dạng “thâm cung bí sử” từ email, tin nhắn đến những cuộc trò chuyện điện thoại được “bật mí”, biên tập, sắp xếp có chủ ý để tạo nên một nghi án dàn xếp kết quả trắng trợn trong chương trình truyền hình đề cao tính thực tế).
Mặc cho các nhà sản xuất loay hoay xử lý khủng hoảng bằng một màn kịch không thể vụng về hơn, mặc cho những giọt nước mắt của Phương Uyên đã rơi suốt buổi họp báo, mặc cho các huấn luyện viên cùng thí sinh bày tỏ thái độ cương quyết giữ chị ở lại, “mèo chị” vẫn phải ra đi. Cho dù ai cũng hiểu, chức danh cố vấn âm nhạc mà sau đó chị nhận chỉ là cách tung hoả mù làm dịu lòng dư luận đang sục sôi phẫn nộ. Nhưng vụ việc đã khiến nữ nhạc sĩ mất mát khá nhiều, như chính chị cay đắng thừa nhận rằng, nỗ lực làm nghề bao năm đã đổ cả xuống sông xuống biển. 
Lễ trao giải Làn sóng xanh 2012, giải thưởng thường niên đầy uy tín của Đài tiếng nói nhân dân TP. Hồ Chí Minh. Dù nhận được số phiếu bình chọn cách biệt trong hạng mục “Nam ca sĩ của năm”, Đàm Vĩnh Hưng cũng không được đưa vào danh sách đề cử để Hội đồng nghệ thuật bình chọn vì “bị xử phạt hành chính vì sự cố trong hoạt động biểu diễn” (theo lời của một vị đại diện Ban tổ chức). Cho dù với quyết định cứng rắn này, vị trí Nam ca sĩ của năm 2012 đành phải để trống. Cũng trong hạng mục “Top 10 ca sĩ của năm” thuộc giải thưởng này, anh cùng hai đồng nghiệp từng bị “thổi còi” trong năm (là Thu Minh vì trang phục phản cảm và Cao Thái Sơn vì hát nhép) chỉ được xướng tên nhưng không được trao giải trên sân khấu, với cùng một nguyên nhân.
Ngay sau màn “khoá môi sư thầy” khiến dư luận choáng váng, chưa bao giờ hình ảnh “ông hoàng nhạc Việt” mà nam ca sĩ dụng công xây đắp bao năm trở nên xấu xí, nhem nhuốc đến thế trong con mắt công chúng. Số đông cư dân mạng đã từng yêu mến, ủng hộ anh vô điều kiện giờ quay ra chỉ trích, phê phán, thậm chí xỉ vả anh dữ dội. Nhiều người, quyết liệt hơn, còn tuyên bố sẽ tẩy chay mọi sản phẩm âm nhạc “dán nhãn” Đàm Vĩnh Hưng.
Đỉnh điểm, đã có rất nhiều ý kiến đề nghị VTV phải ngay lập tức chấm dứt vai trò huấn luyện viên của anh trong chương trình THTT đình đám Giọng hát Việt. Không dừng ở lời nói, tại liveshow của Đàm Vĩnh Hưng’s Team diễn ra ngay sau đó tại Hà Nội, khán phòng trống khá nhiều ghế. Đó là một điều hi hữu, khi mọi sự kiện âm nhạc có sự góp mặt của anh từ trước tới nay đều được người hâm mộ ủng hộ nhiệt thành.
Sau màn kịch “hát nhép”, sau nghi án động trời “đồng tính, lừa cả tình lẫn tiền” với anh chàng Việt kiều Adam Nguyễn, Cao Thái Sơn được truyền thông “chăm sóc kỹ càng” suốt cả năm. Với câu tuyên bố xanh rờn: “tôi chuẩn men”, những ca khúc mà anh cho ra mắt thời “hậu scandal” đều gây sốt trên mạng.
Nhưng chính anh đã phải thừa nhận trong một lần trả lời phỏng vấn báo chí, rằng: “Scandal giúp tôi nổi tiếng hơn nhưng cũng lấy đi của tôi quá nhiều thứ. Không ít những hợp đồng quảng cáo, vì thế, đã bị huỷ giữa chừng”. Khi chọn gương mặt đại diện cho chiến lược định vị và quảng bá thương hiệu, các nhãn hàng đều đặt yếu tố “ngôi sao sạch” lên hàng đầu. Vì thế, khi đại sứ thương hiệu “dính” scandal thì những hợp đồng béo bở cũng sẽ “một đi không trở lại”. Đồng cảnh với Cao Thái Sơn còn có ca sĩ Thuỷ Tiên. Nhớ cách đây vài năm, một nhãn hàng rất lớn đã huỷ hợp đồng, ngay sau khi loạt hình “bán nude” của cặp đôi Công Vinh – Thuỷ Tiên xuất hiện tràn lan trên mạng.
Hồng Quế đặt những bước đi đầu tiên trên sàn catwalk khi 13 tuổi. Và cô đã kịp trở thành vedette, với nghệ danh Pink Q trong những sự kiện thời trang lớn khi chỉ mới 15 tuổi. Đã có lúc, báo giới từng tiên liệu về một ứng cử viên hoa hậu “nặng ký”, chỉ cần chờ cô đủ tuổi tham gia. Vậy mà chỉ một năm trở lại đây, Quế liên tục song hành cùng những chiêu trò nhố nhăng, phản cảm. Vụ bị tố đánh người, với án phạt 750 nghìn đồng dành cho người đang trong độ tuổi vi thành niên chưa kịp giảm nhiệt, Hồng Quế đã đường hoàng trình diễn bộ trang phục xuyên thấu trước đông đảo quan khách quốc tế, trong một sự kiện mà cô là khách không mời.
Dư luận phản ứng dữ dội. Và sự giận dữ của đám đông đã lên tới đỉnh điểm, khi cô không những chẳng chịu xin lỗi mà còn chia sẻ những suy nghĩ đầy thách thức trên trang mạng xã hội facebook. Nhiều bài báo, thậm chí đã đề nghị “cần có văn hoá tẩy chay” cô gái nhiều xinh đẹp mà lắm tật này. Thật tiếc cho Hồng Quế, khi với một chặng đường nghệ thuật khởi đầu đầy suôn sẻ ấy, cô sẽ rất khó đi xa, sau quãng thời gian song hành cùng những scandal nông nổi. 
Tất cả những động thái tích cực đó sẽ khiến những người quen đánh bóng tên tuổi bằng scandal phải nghĩ lại và cân nhắc, nếu còn muốn tiếp tục tạo dựng sự nổi tiếng bằng những giá trị ảo.
“Thuốc đắng dã tật”?
Chưa bao giờ, Bộ VHTTDL lại có được những động thái cương quyết, đồng bộ và mạnh tay trong việc ngăn chặn những vi phạm trong hoạt động biểu diễn, trình diễn thời trang như thời gian gần đây. Ngày 14/6/2012, chỉ thị 65/CT –BVHTTDL đã ra đời nhằm cung cấp “liều thuốc đắng đặc trị” giúp “dã tật” các nghệ sĩ và đơn vị tổ chức cố tình vi phạm. Cứ phát hiện hát nhép, ăn mặc phản cảm là bị phạt tiền, không “giơ cao đánh khẽ” như trước (3 – 6 triệu đồng) mà mạnh tay gấp dăm lần (15- 25 triệu đồng).
Hình phạt xử phạt bổ sung với nghệ sĩ là cấm biểu diễn trong thời gian lũy tiến, công ty đứng ra tổ chức sẽ bị tạm dừng cấp giấy phép (nếu vi phạm từ lần thứ hai trở đi). Bộ cũng bày tỏ quyết tâm mang lại kỷ cương cho thị trường biểu diễn nhiễu loạn hiện nay khi có văn bản khuyến cáo các đơn vị truyền thông không được đăng tải, phát sóng hình ảnh; không mời biểu diễn và sử dụng những quảng cáo có sự góp mặt của nghệ sĩ bị “thổi còi”; không kết hợp tổ chức chương trình với những công ty đã và đang vào “sổ đen” của cơ quan quản lý.
Rồi Nghị định số 79/2012/NĐ-CP, ban hành ngày 05 tháng 10 năm 2012 của Chính phủ “quy định về biểu diễn nghệ thuật, trình diễn thời trang; thi người đẹp và người mẫu; lưu hành, kinh doanh bản ghi âm, ghi hình ca múa nhạc, sân khấu” cũng đã chính thức có hiệu lực, vào đúng ngày mở đầu năm mới 2013. Với năm chương, 31 điều, việc NĐ 79 ra đời cho thấy cơ quan chức năng đã thể hiện thái độ cương quyết chấn chỉnh hoạt động biểu diễn nhằm hạn chế sai sót, dần xoá bỏ các sự cố phản cảm. Bằng một văn bản luật ra đời trên cơ sở cập nhật, điều chỉnh cho sát nhất với tình hình thực tế, dư luận đã có thể đặt lòng tin vào khả năng áp chế với những vụ tai tiếng đã từng xảy ra và cả những sự việc khiến cơ quan quản lý bối rối trong khâu xử lý.
Khi scandal có thể trở thành dấu chấm hết cho sự nghiệp
Nhắc đến hình thức xử lý, dư luận cho rằng những quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động biểu diễn tại Nghị định 75/2010/ NĐ-CP mà chúng ta đang áp dụng, với mức tiền phạt ít ỏi, chỉ mang tính chất “giơ cao đánh khẽ” là chính chứ chưa đủ sức trấn áp, răn đe. Vì vậy, tuy trong toàn bộ nội dung văn bản NĐ 79 không hề xuất hiện chữ “phạt” nhưng nội dung xử phạt lại là vấn đề nóng nhất tại cả hai hội nghị góp ý xây dựng Thông tư hướng dẫn thực hiện NĐ 79, được diễn ra ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Bởi với phần lớn người dân, phạt thật nặng mới là liều thuốc đắng giúp chữa trị tận gốc căn bệnh “người nổi tiếng nghiện tạo chiêu trò”.
“Tôi biết, dư luận không mấy hài lòng với mức phạt dăm ba triệu đồng được áp dụng cho một số trường hợp vi phạm trong thời gian qua. Cá nhân tôi cũng đã từng đề xuất cần nâng mức phạt tiền thật cao để tăng cường tính răn đe cho những hành vi thiếu văn hoá này trong NĐ 75 sửa đổi sắp tới. Nhưng cũng có nhiều ý kiến cho rằng, phạt nặng cũng chưa chắc đã là biện pháp tối ưu. Bởi theo họ, sự quay lưng, thái độ tẩy chay của công chúng mới là hình phạt đáng sợ nhất. Vì thế, hữu hiệu nhất là ngoài phạt tiền thật cao cần áp dụng hình thức xử phạt bổ sung như cấm biểu diễn, cấm được xuất hiện trên báo đài trong khoảng thời gian nhất định nào đó. 
Chế tài nghiêm khắc thế thì may ra sẽ buộc những nghệ sĩ thích “chơi nổi” phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định “gây sốc” – ông Vương Duy Biên, Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch khẳng định. Ông còn nhấn mạnh: “Đối với những trường hợp nghệ sỹ có sai phạm nghiêm trọng, bị công chúng tẩy chay có thể xem xét để cấm biểu diễn vĩnh viễn”.
Và động thái tích cực đó được thể hiện rõ nét trong dự thảo Nghị định của Chính phủ Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động văn hóa, thể dục, thể thao và du lịch vừa được công bố để lấy ý kiến đóng góp rộng rãi của người dân, trước khi chính thức ban hành vào tháng 7 năm 2013.
Điểm đáng chú ý là “cấm biểu diễn từ 6 tháng đến 24 tháng đối với các nghệ sỹ có hành vi: Truyền bá tệ nạn xã hội, mê tín dị đoan, phá hoại thuần phong mỹ tục; xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự nhân phẩm của cá nhân; biểu diễn, tổ chức biểu diễn tác phẩm có nội dung khiêu dâm, kích động bạo lực và các tác phẩm bị cấm”. Như vậy, những trường hợp vi phạm mà người viết liệt kê ở trên, ngoài tăng mức phạt tiền sẽ còn phải đối mặt với hình phạt nghiêm khắc, đáng sợ hơn rất nhiều là cấm diễn có thời hạn.
Chia sẻ trên một tờ báo điện tử, ca sĩ Tùng Dương tỏ thái độ đồng tình với việc xử nghiêm để chấn chỉnh những lộn xộn trong hoạt động biểu diễn. “Phạt tiền nghệ sĩ thôi thì không đủ sức răn đe. Chỉ cần một người bị cấm diễn, tôi tin là các nghệ sĩ khác sẽ phải nhìn vào để rút ra bài học kinh nghiệm xương máu cho chính bản thân mình”. Một ca sĩ nổi tiếng khác cũng cho biết hoàn toàn ủng hộ quy định này: “Việc cấm diễn từ sáu tháng đến hai năm đối với các nghệ sĩ “phá hoại thuần phong mỹ tục” sẽ giúp sân khấu không còn những màn “bán da thịt” hoặc “khóa môi” nhà tu hành như đã từng xảy ra khiến dư luận lên án. Nghệ sĩ chỉ có thời, việc bị cấm diễn hai năm đối với họ quả là cái án khủng khiếp”.
Đàm Bảo Ngọc
Bình luận