Hốt bạc từ nghề săn chuột đồng ở Thái Bình

Cứ sau mỗi vụ mùa họ lại “hái ra tiền” từ những món đồng quê “đặc sản” đắt đỏ ấy. Tò mò về món đặc sản dân gian mà mọi người vẫn hay ca ngợi “nức tiếng” ở Thái Bình, chúng tôi tìm về xã Kim Trung (Hưng Hà, Thái Bình) hay còn gọi là làng Giác - một mảnh đất huyền thoại để mục sở thị về tài năng săn bắt chuột của người nông dân khi vào vụ.

Cả xã cùng rủ nhau đi bắt chuột

Mới chạy xe đến đầu làng đã thấy trên khắp nẻo cánh đồng văng vẳng tiếng reo hò cười đùa, tiếng bước chân nặng trịch của những “tiểu đội” đang hăng hái tham gia diệt chuột. Họ đều là những thợ săn chuyên nghiệp và lành nghề gồm cả đàn bà lẫn con trẻ. Sự đông đảo ấy đã gây phấn khích cho đông người đi đường đứng lại xem.

Sau gần nửa tiếng, chúng tôi mới có mặt tại nhà ông Hà Văn Dũng trú tại thôn Nghĩa Thôn, người được xem là “cao thủ” trong nghề bắt chuột. Mở đầu cho lời giới thiệu về “công nghệ” săn chuột, ông Dũng hồ hởi dẫn chúng tôi ra phía đằng sau nhà để cùng ghi nhận thành quả sau buổi lao động vất vả. Chiếc lồng sắt được ông buộc kỹ càng bên trong chứa lúc nhúc đến hàng chục cân chuột với 2 loại chính là chuột đất và chuột đàn.

Bằng động tác khá nhanh nhẹn, ông Dũng khéo léo lôi ra trước mặt mọi người một con chuột đất nặng 1kg như minh chứng cho kinh nghiệm từng trải rồi cười chia sẻ: “Giống chuột đất thịt của nó bao giờ cũng thơm và ngọt hơn các loại, vì vậy mà giá thành bán bao giờ cũng cao hơn. Giá dao động từ 70.000 đồng/kg đến 100.000 đồng/kg. Loại chuột đàn thì 50.000 đồng/kg, nếu bắt trúng một tổ của nó thường được hơn 20 con thậm chí nhiều hơn. Nhưng bắt “chuột đất” khó lắm, không phải chuyện dễ, mình dùng nước đổ vào lỗ thì không ăn thua, chúng nhất quyết chịu chết trương bên trong chứ không chui ra đâu. Phải đào tận hang bắt sống nó”.

Xã Kim Trung có gần 3.200 hộ thì đến 70% hộ tham gia bắt chuột, mỗi ngày bắt đến hàng chục tạ chuột. Xưa kia những người dân trong xã họ bắt chuột quanh năm nhưng do nhu cầu tiêu thụ tăng khá mạnh dẫn tới việc săn bắt trở lên khan hiếm. Do vậy, giờ đây, nghề bắt chuột của người dân chỉ gói gọn vào dịp cuối năm, đó là sau vụ gặt lúa mùa chiêm xong.

Ông Dũng cho biết, thời điểm kết thúc mùa màng là lúc “họ hàng nhà chuột” kéo nhau về đông đúc như trảy hội. Chúng chạy nườm nượp trên khắp cánh đồng, làm tổ ở mọi nơi để kiếm ăn nhằm tích trữ lượng mỡ dư thừa tránh đi cái lạnh buốt của mùa đông: “Mọi người chỉ cần đi dọc các vệ ruộng là cũng tóm được sâu chuột béo trắng có yếm mang về nhà rồi”.

Ông Dung nói thêm, có rất nhiều cách để bắt được “loài tý” này, họ chỉ cần dùng đến những trang bị thô sơ sẵn có như cuốc xẻng để đào ổ, xô đựng nước và lùm rơm khô được dùng hun khói hoặc đổ nước vào hang khiến chúng sặc phải ngoi ra. Gậy gộc, đòn gánh sẵn sàng chuẩn bị cho những pha rượt đuổi khi chuột “sổng” tại những bãi đồng đất ải. Đây cũng là dịp nông nhàn cho nông dân cả xã rủ nhau đi kiếm thêm.

Những người tuổi trung niên, thanh niên họ đi bắt sang các xã huyện lân cận khác, xa hơn nữa là tỉnh Hưng Yên, tại cánh đồng nhà thì họ nhường lại cho con trẻ săn bắt. Em Vũ Xuân Nhất (12 tuổi) láu cá chia sẻ: “Sáng thì em đi học, chiều về ra đồng tranh thủ bắt chuột cùng các bạn. Nghịch chuột vui lắm anh ạ, bọn em không sợ chút nào cả. Bọn em hôm nào bắt nhiều cũng được khoảng hơn chục cân. Sức yếu nên không đào được tận hàng, chỉ đổ nước vào thôi.”

Anh Nguyễn Văn Định cho biết, kinh nghiệm khi tìm tổ chuột, để phát hiện ra được một ổ chuột, người tìm cần phải chú ý tới các hang hốc, bụi rậm kín, những chỗ đất dày thường có chuột ẩn náu. Nếu hang nào có nhiều đất ẩm, ướt, vết chân cùng phân chuột dính lại thì đích thị cả “gia đình” chúng đang trú ngụ trong đó.

Mâm cỗ ngon phải có thịt chuột

Nhiều người thắc mắc rằng, “món chuột đồng” không biết hấp dẫn ở vị gì mà khiến người người, nhà nhà cùng kéo nhau đi mua về, chế biến thành món ăn ngon như vậy? Được thưởng thức mới thấy rõ hương vị thơm bát ngát của nó, ngon ngọt qua từng thớ thịt.

Cụ Đinh Văn Quang (82 tuổi), một cao niên trong làng hay tin báo chí về cũng đến góp vui bằng câu chuyện, cụ tươi tỉnh bảo rằng: “Nói các anh không tin chứ ở đây ai cũng nghiện món này cả, bất kể trẻ hay già. Người ngoài, họ có thể nhìn vào thấy khiếp nhưng với dân chúng tôi thì không bao giờ, thấy nó là đã biết “giá trị” rồi. Đấy! Chưa kể đến thu nhập, tháng trước ở làng bên, có ông cụ Tác bị ốm yếu được người nhà đưa vào viện dưỡng bệnh gần cả tháng trời. Đến bữa ăn, con cháu mua đủ thứ thức ăn ngon nhưng ông cụ vẫn khó nuốt, và ông cụ chỉ dặn lại thèm mỗi miếng thịt chuột thôi ”.

Ông Đào Xuân Điệu, một khách hàng ở xã khác thường xuyên “ghé thăm”, cười vui vẻ chia sẻ: “Cách vài ngày tôi lại phóng xe máy sang mua về nhậu. Chuột được bắt đúng vụ nên thịt rất béo, chế biến thành các món ăn thơm nức. Ai ăn thử đôi ba lần là “nghiện” ngay thôi. Loại này mà chén chú, chén anh thì tốn mồi phải biết”.

Còn chị Nguyễn Thị Hương, tiểu thương buôn bán “đặc sản” nhà họ tý tại cầu Giác, nhà ở thôn Trung Thôn 1, cho biết: “Trước vụ thì tôi bán thịt lợn, gà giờ thì tập trung bán riêng thịt chuột thôi. Mỗi buổi chiều bán ở phản khoảng 30 – 40 kg. Mình đứng tầm 2 tiếng đến 6h tối là “cháy hàng”. Chuột ở đây là tự các nhà đi bắt được, tự tay làm nên công sức bỏ ra kiếm lợi nhuận về cũng khá. Ai cũng chuộng món đặc sản dân dã này nên ngày nào cũng có hàng bán cả”.

Nghề săn bắt chuột vào vụ đã giúp phần lớn những hộ nông dân xã Kim Trung đang thay da đổi thịt từng ngày, phát triển mạnh về mặt kinh tế. Không chỉ tiêu thụ sản phẩm tại quê nhà mà thương lái nơi khác còn về “cất hàng” khiến việc buôn bán nơi đây ngày càng thuận buồm xuôi gió.

Bên cạnh đó, nhờ tích cực đào diệt chuột và củng cố lại kênh mương bờ cõi vững chắc nên sản lượng hoa màu thu về hàng năm đều đạt năng suất cao, đời sống nhân dân ổn định, yên tâm trong sản xuất, và biến làng Giác trở thành làng “nổi tiếng” với món ăn ngon “đặc sản” chuột đồng.