Washington sẽ thay đổi chính sách đối với Đài Loan?

(VTC News) – Vấn đề Đài Loan (Trung Quốc) luôn là một trở ngại lớn trong quan hệ Trung-Mỹ, nhất là quan hệ quân sự. Để phát triển quan hệ quân sự Trung-Mỹ lành mạnh, ổn định, không tiếp tục gián đoạn như trước đây, liệu chính quyền Mỹ có thay đổi chính sách đối với hòn đảo này trong thời gian tới hay không?

Hãng Thông tấn Trung ương Đài Loan ngày 11/1 đưa tin, tại Bắc Kinh Robert Gates đã nói với các quan chức Trung Quốc, Mỹ không thể hứa không tiếp tục bán vũ khí cho Đài Loan, nhưng có thể xem xét lại sự hỗ trợ quân sự cho Đài Loan trong tương lai.

Chính sách bán vũ khí cho Đài Loan không thay đổi

Đại diện Mỹ tại Đài Loan bày tỏ quan ngại đối với lời tuyên bố của Robert Gates, lập tức kiểm chứng từ Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Mỹ.

Bộ Ngoại giao Mỹ đã trả lời: "Chính phủ Mỹ chưa bao giờ xem xét lại chính sách bán vũ khí cho Đài Loan vì quan hệ hai bờ được cải thiện".

Bộ Quốc phòng Mỹ nhấn mạnh, những quan điểm của Robert Gates hoàn toàn không thể hiện Mỹ đã thay đổi chính sách bán vũ khí cho Đài Loan, đồng thời cho biết “đây là vấn đề không đáng được bình luận”.

Ngày 11/1, Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết, chính sách Trung Quốc của Mỹ dựa trên ba Thông cáo chung và "Đạo luật Quan hệ Đài Loan", chính sách cung cấp vũ khí quân sự mang tính phòng ngự cho Đài Loan vẫn không thay đổi.

Người phát ngôn này đã trả lời dứt khoát với phóng viên là: “Nếu hiểu được toàn văn câu trả lời của Robert Gates tại Bắc Kinh, thì sẽ biết chính sách của Mỹ không thay đổi”.

Ngày 10/1, câu trả lời hoàn chỉnh của Robert Gates đối với vấn đề bán vũ khí cho Đài Loan là: “Khi Trung Quốc đề cập đến vấn đề này, tôi đã nói rất rõ là, trước hết chúng tôi thực sự có chính sách một Trung Quốc; còn quan hệ Trung-Mỹ dựa trên cơ sở ba Thông cáo chung, và tôi cũng có "Đạo luật Quan hệ Đài Loan". Thực vậy, "Đạo luật Quan hệ Đài Loan" không phải là một chính sách, mà là pháp luật".

"Và chúng tôi không ủng hộ Đài Loan độc lập, nhưng đồng thời với yêu cầu của "Đạo luật Quan hệ Đài Loan", chúng tôi cũng có nghĩa vụ nhất định. Nhưng tôi cũng nói rõ thêm là, trong nhiệm kỳ dưới quyền Tổng thống George W. Bush và Tổng thống Barack Obama, chúng tôi thực sự nhận thức được vấn đề mà Trung Quốc quan tâm. Và tôi cũng tin rằng, các quyết định đều dựa trên nhu cầu mang tính phòng thủ".

"Tôi nói với phía Trung Quốc, tuy Mỹ không thay đổi chính sách, nhưng sau một khoảng thời gian, nếu mối quan hệ giữa Trung Quốc và Đài Loan tiếp tục được cải thiện, và tình hình an ninh của Đài Loan thay đổi, điều đó có lẽ sẽ tạo ra điều kiện xem xét lại việc bán vũ khí cho Đài Loan".

"Nhưng điều này (thay đổi) sẽ là một quá trình tiệm tiến và lâu dài. Tôi không cho rằng, trong thời gian ngắn sẽ có bất cứ sự thay đổi nào. Cho nên, phía Trung Quốc đã nói rõ quan điểm của họ, tôi cũng nói rõ quan điểm của Mỹ".

Phản ánh tư duy dài hạn của Washington

Ngày 11/1 tại Bắc Kinh, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates nói rằng nếu quan hệ hai bờ được cải thiện, Mỹ có thể xem xét lại vấn đề bán vũ khí cho Đài Loan. Điều này đã gây sự chú ý của dư luận. Nhưng các chuyên gia nghiên cứu vấn đề hai bờ Eo biển Đài Loan của Mỹ cho rằng, quan điểm của Robert Gates phù hợp với tư duy dài hạn của Mỹ.

Chuyên gia nghiên cứu Trung tâm nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế tại Washington là Glaser cho rằng, trên thực tế, nhận xét của Gates đã phản ánh tư duy lâu dài của Mỹ.

Chủ nhiệm Phòng Nghiên cứu Đông Á - Trung tâm Nghiên cứu Stimson là Romberg cũng cho rằng, nhận xét của Robert Gates là nhắc lại quy định của "Đạo luật Quan hệ Đài Loan".

Glaser nói, logic quan điểm của Gates là, nếu quan hệ Trung Quốc-Đài Loan hòa hoãn lâu dài, mối đe dọa an ninh của Trung Quốc đối với Đài Loan có thể sẽ giảm đáng kể. Nếu tình hình này xảy ra, Đài Loan có thể sẽ không có nhu cầu mua nhiều hệ thống vũ khí như hiện nay.

Tuy nhiên, Gates đã đặc biệt nhấn mạnh, đó là "một quá trình tiệm tiến và lâu dài". Thực tế cho thấy, quan hệ hai bờ Eo biển Đài Loan được cải thiện trong 2 năm qua, nhưng mối đe dọa quân sự của Trung Quốc đối với Đài Loan vẫn chưa hề giảm xuống.

Romberg cho rằng, "Đạo luật Quan hệ Đài Loan" quy định rất rõ ràng, quyết định bán vũ khí cho Đài Loan của Mỹ là dựa trên cơ sở nhu cầu phòng thủ của Đài Loan.

Do đó, nếu quan hệ căng thẳng hai bờ giảm xuống, thời gian kéo dài, Đài Loan tự nhiên sẽ có nhu cầu vũ khí ít hơn, Mỹ đương nhiên sẽ cung cấp ít hơn vũ khí cho Đài Loan.

Tuy nhiên, ông cũng cho rằng, quân đội Trung Quốc hiện còn đang tiếp tục mở rộng và đổi mới lực lượng quân sự, vì vậy không có lý do gì để tin rằng, Robert Gates ngầm cho rằng Mỹ sẽ thay đổi phương hướng trong tương lai gần.

Không mở ra "chính sách Trung Quốc mới"

Tại Bắc Kinh, Bộ trưởng Quốc phòng Robert Gates cho biết, nếu những căng thẳng giữa hai bờ giảm đi, Mỹ có thể xem xét lại việc bán vũ khí cho Đài Loan. Chuyên gia Washington cho rằng, ông không tin Mỹ đang bắt đầu một chính sách Trung Quốc mới, đó chỉ là do báo chí thổi phồng quá mức nhận xét của Robert Gates.

Quỹ Di sản Washington đã tổ chức một hội thảo vào ngày 14/1. Nhà nghiên cứu Trung tâm Nghiên cứu Châu Á của Quỹ này là Chengbin cho rằng, lời nói của Robert Gates có nghĩa là, nếu căng thẳng hai bờ giảm thấp, Đài Loan cảm thấy có thể giảm nhu cầu vũ khí, Mỹ sẽ hợp tác.

Theo ông, không thể tin là Robert Gates đang mở ra một chính sách Trung Quốc mới, và nếu có, thì phải xem Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton nói thế nào. Nếu bà ấy có quan điểm khác, thì sẽ "rất thú vị".

Khi được hỏi về việc chuyến thăm của Hồ Cẩm Đào có ảnh hưởng đến lợi ích của Đài Loan hay không, Chengbin cho rằng, ngoài việc khẳng định lại lập trường của các bên, Mỹ và Trung Quốc đều sẽ không thay đổi chính sách Đài Loan của họ.

Tiếp tục bán vũ khí cho Đài Loan

Báo chí Mỹ đưa tin, Washington đang ấp ủ một đợt bán vũ khí mới cho Đài Loan, nhưng để không gây phẫn nộ cho Trung Quốc, Tổng thống Obama có thể đưa ra quyết định sau chuyến thăm Mỹ của Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào.

Chuyên mục tờ “Thời báo Washington” cho biết, Mỹ có kế hoạch nâng cao tính năng cho 145 máy bay F-16 hiện nay của Đài Loan, sẽ bán cho Đài Loan động cơ, tên lửa và thiết bị điện tử, bao gồm hệ thống radar “mạng quét điện tử chủ động” (AESA) và tên lửa không đối không AIM-9X, tổng trị giá 4 tỷ USD.

Hiệp hội Thương mại Mỹ-Đài Loan cho biết, ngoài Bộ Ngoại giao, tất cả các cơ quan của Mỹ đều đã đồng ý thương vụ vũ khí này, sớm nhất sẽ được thông báo cho Quốc hội vào cuối năm nay, nhưng Bộ Quốc phòng Mỹ từ chối phản hồi.

Quan chức cấp cao trong chính phủ Obama tiết lộ, đợt bán vũ khí mới cho Đài Loan sẽ tiếp tục bị Trung Quốc phản đối.  Cho nên nhà cầm quyền luôn giữ bí mật chi tiết kế hoạch này, đợi cho đến sau khi chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào thăm Mỹ vào tuần tới, thì mới tiếp tục giải quyết vấn đề này.