Cưỡng chế Tiên Lãng: Khi chính quyền chưa hiểu luật

(VTC News) – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Lập pháp của Quốc hội nói chính quyền thực thi vụ cưỡng chế chưa hiểu luật thấu đáo.

VTC News trao đổi với ĐBQH Đinh Xuân Thảo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp của Quốc hội "mổ xẻ" những sự việc liên quan đến vụ cưỡng chế đất ở Tiên Lãng (TP Hải Phòng).

Tôi theo dõi và nghe những ý kiến về vụ việc này, theo tôi sự việc xảy ra ban đầu là quan hệ hành chính giữa cơ quan quản lý nhà nước với người dân.

Cụ thể ở đây là huyện Tiên Lãng và ông Đoàn Văn Vươn thì phải xác định rõ quyền với nghĩa vụ của mỗi bên, vấn đề mỗi bên phải làm đúng trách nhiệm và phận sự của mình, phải tuân thủ pháp luật, làm đúng pháp luật.

Tuy nhiên, qua vụ việc ở Tiên Lãng, rất tiếc là cơ quan nhà nước có nhiều cái sai dẫn đến cái sai của người dân.

Ngay cả việc phá nhà ông Vươn, chính quyền thuê người phá nhưng lại đổ lỗi cho dân phá là không được! Trong việc này chính quyền không làm tròn trách nhiệm với dân, không phục vụ dân, cho thấy quan hệ giữa chính quyền với dân cũng phải xem lại.

Cùng với đó, một số cơ quan, tổ chức khác ngoài cơ quan hành chính chưa vào cuộc ban đầu, thông tin chưa đầy đủ nên dẫn đến hậu quả đáng tiếc.

- Việc này có liên quan đến hiểu biết pháp luật hay vấn đề gì khác, thưa ông?

Ở đây cũng phải nói đến sự hiểu biết pháp luật của các cấp chính quyền giải quyết sự việc này còn chưa đầy đủ, chưa thấu đáo, quy trình vận dụng pháp luật đi từ nhận thức sai này đến nhận thức sai khác, rồi không dám nhìn thẳng vào sự thật, không sửa sai.

Cụ thể là giao đất sai, thu hồi đất sai, giải quyết không đúng. Trong trường hợp này phải sử dụng lực lượng cưỡng chế hùng hậu là không hợp lý.

Vụ việc cũng cho thấy pháp luật đất đai khá rối, tôi trực tiếp nghiên cứu pháp luật đọc mới hiểu chứ có những vấn đề chắc nhiều người đọc rất khó hiểu. Người dân cũng như cán bộ quản lý đất đai rất cần được tập huấn, phổ biến để cùng nắm chắc luật đất đai, qua việc này thấy nhiều người chưa nắm chắc, chưa hiểu đủ.

Tôi nghĩ rằng nếu như cơ quan tham mưu trực tiếp lĩnh vực này cụ thể là Phòng TNMT, Sở TNMT mà nghiên cứu kỹ càng quy định của pháp luật thì sẽ không để xảy ra sai sót trong việc giao đất lần thứ nhất và lần thứ 2 đều sai và quyết định thu hồi đất của chính quyền cũng sai.

Vụ việc này nổi bật nhất là sự tham gia của báo chí rất tích cực, kịp thời, sâu sát, quyết liệt, phản ánh thông tin đa chiều, định hướng khá rõ ai đúng ai sai, góp phấn đi đến giải quyết được vấn đề. Sự việc liên quan đến Nhà nước với người dân nhưng mối quan hệ này không được vận dụng thỏa đáng phải để phương tiện thông tin đại chúng góp phần giải quyết – đây cũng là cái đáng tiếc.

- Vậy theo ông trong vụ việc này thì chính quyền sở tại cần tiếp tục làm gì mới đúng tinh thần vì nhân dân phục vụ?

Tinh thần vì nhân dân phục vụ phải xét đến đất đai ở đó sản xuất lâu dài, phải tính đến công sức của người khai phá, lợi ích của người dân đang sống tại đó… Ví dụ như ông Vươn giao quá nhiều đất cần thu hồi lại một phần, phần còn lại thì cho thuê, hoặc cho người khác thuê nữa . Nếu có giải thích rõ ràng, công khai và tuyên truyền, vận động tốt thì có thể người dân sẽ nghiêm chỉnh chấp hành.

Khi ông Vươn biết làm đơn hầu tòa từ sơ thẩm đến phúc thẩm cho thấy ông ấy là người hiểu biết pháp luật và tuân thủ pháp pháp luật, nếu việc này mà tòa xử thỏa đáng thì chắc không dẫn đến hậu quả đáng tiếc như thế.

Khi có bản án rồi thì người dân (ông Vươn) vẫn có thể khiếu nại tiếp lên Tòa án nhân dân tối cao (có thể tái thẩm hay Giám đốc thẩm), con đường tố tụng của ông Vươn vẫn chưa hết thì cũng chưa nên cưỡng chế. Việc tổ chức cưỡng chế là quá vội vàng, nhất là ở thời điểm cận kề tết nguyên đán. Đây cũng là sai lầm của chính quyền sở tại.

- Như vậy có thể thấy ông Vươn dành được nhiều thiện chí của dư luận. Thủ tướng cũng kiến nghị các tình tiết giảm nhẹ cho ông Vươn, dư luận cũng mong muốn như vậy. Ông có ý kiến như thế nào với trường hợp của ông Vươn?

Việc mà ông Vươn chống người thi hành công vụ là trái pháp luật. Nhưng nếu trong trường hợp thực thi công vụ của chính quyền là đúng thì việc không chết người mà khởi tố tội gây chết người với ông Vươn là tăng nặng, ông Vươn sai từ cái sai của chính quyền thì cũng cần được xem xét tình tiết giảm nhẹ.

Tuy nhiên, việc xử lý ông Vươn phải bảo đảm tính công minh của pháp luật, bảo đảm tính răn đe phòng ngừa trong xã hội, cho những trường hợp khác để không ai làm như vậy nữa.

Cơ quan tư pháp cũng cần phải khách quan, công minh, công bằng để xem xét giảm nhẹ một cách thỏa đáng thực sự chứ không phải chỉ là hình thức.

- Theo ông, phải làm gì để Chính quyền thành phố Hải Phòng thực hiện nghiêm kết luận của Thủ tướng?

Kết luận của Thủ tướng đã rõ đúng – sai, cách thức giải quyết rõ ràng, thỏa đáng rồi. Giờ thực hiện việc đó thì TP Hải Phòng cần phải nghiêm khắc thực hiện đúng, ở khía cạnh thẩm quyền hành pháp thì Thủ tướng cũng chỉ nêu kết luận ở mức độ như thế, cụ thể xử lý thế nào về hành chính, về Đảng thì địa phương làm, xử lý hình sự thì tư pháp làm.

Theo tôi cần phải có sự theo dõi và giám sát chặt chẽ việc thực hiện xử lý từ trung ương, từ các cơ quan chức năng, trước hết là Quốc hội, Hội đồng nhân dân và một kênh quan trọng là các cơ quan báo chí phản ánh kịp thời cho dân biết, thậm chí có thể có một Hội nghị hay một cuộc giao lưu báo chí với những người theo dõi, bám sát vụ việc này từ đầu để đi đến kết quả như bây giờ. Đây cũng là hình thức hay để rút kinh nghiệm không để xảy ra vụ việc tương tự như thế nữa.

- Xin cảm ơn ông!

Kiều Minh (thực hiện)