Giải mã chuyện lạ 'xã trời hành' ở Quảng Bình

Ngày 10/7, VTC News đã đăng bài Những câu chuyện về 'xã trời hành' ở Quảng Bình, phản ánh hiện tượng xã Hiền Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình thường xuyên bị sét đánh, làm nhiều người dân thiệt mạng và người sống thì hoang mang.

Để làm rõ vấn đề trên, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với TS Nguyễn Xuân Anh, Phó Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu, chuyên gia về Vật lý Khí quyển, và được ông cho biết các vấn đề sau:

Sét đánh nhiều không phải do mỏ kim loại

TS Nguyễn Xuân Anh cho hay, nguyên nhân có thể do chân mây (phần dưới của các đám mây) ở xã này thấp, vì điều kiện địa lý, khí hậu, địa chất ở đó tạo nên.

Ở Việt Nam cũng có một số khu vực có chịu nhiều sét (khoảng 2 triệu cú đánh trong 1 năm), như xã Cổ Dũng (Hải Dương), Sơn Lộc (Hà Tĩnh), Đồng bằng sông Cửu Long... gây tâm lý hoang mang trong nhân dân. Trong khi ở Hà Nội, trung bình có khoảng 10 cú sét đánh trong 1 năm trên 1 kilomet vuông.

Đồng thời nhà khoa học này cho hay, Viện Vật lý địa cầu sẽ lưu ý tìm hiểu, nghiên cứu thêm về xã Hiền Ninh như VTC News đã đưa tin. Người dân ở đó không nên hoang mang mà cần thực hiện các biện pháp khoa học để phòng, chống sét.

Theo thống kê, Việt Nam cùng nhiều quốc gia nằm trong vành khí hậu nhiệt đới khác là “rốn” của những cơn dông tố, sấm sét. Các nước ôn đới và hàn đới, tuy nhiều nơi có mỏ sắt, nhưng lại ít có sét hơn Việt Nam.

Ước tính trên trái đất, cứ mỗi giây có chừng 100 cú phóng điện xảy ra giữa các đám mây tích điện và với mặt đất. Công suất của nó có thể đạt tới hàng tỷ kilowat, làm nóng không khí đến 28.000 độ C (hơn ba lần nhiệt độ bề mặt mặt trời).

Hàng năm trên thế giới có khoảng 5.000 người bị sét đánh. Vào một thời điểm bất kỳ trên trái đất có khoảng 2.000 cơn dông đang hoạt động. Một cơn dông bình thường kéo dài 4 tiếng có thể có 10.000 cú phóng điện trong đó có 1.000-2.000 cú phóng xuống đất.

Làm thế nào để phòng, chống sét đánh?

Theo thống kê thì sét đánh thẳng là nguy hiểm nhất: cứ 10 người bị sét đánh thẳng thì 8 người chết. Sét đánh tiếp xúc hay tạt ngang cũng rất nguy hiểm. Khi sét đánh xuống cây, thì 1 tia sét có thể giết chết ngay vài người xung quanh.

Ở Mỹ, trong số những nạn nhân bị sét đánh thì có 27%  là đang ở khu vực trống trải, 19% ở gần cây, 8% đang bơi hay ở khu vực gần nước, 3% đứng gần máy móc, 2,4% đang nói điện thoại, 0.7% liên quan đến đài, tivi, anten...

- Tránh sét trong nhà

Khi trời sắp xảy ra dông thì biện pháp tránh sét tốt nhất là nên về nhà. Chỗ an toàn để tránh sét là toà nhà, hay công sở có lắp đặt hệ thống chống sét (đơn giản nhất là cột thu lôi Franklin). Khi ở trong nhà nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vòi nước, không nên dùng điện thoại trừ trường hợp rất cần thiết.

Nên rút phích cắp các thiết bị điện trước lúc có dông gần xảy ra. Với các đường dây điện thoại hay dây điện vì nối với lưới bên ngoài nên rất có thể bị ảnh hưởng sét đánh lan truyền. Nên tránh xa các dây này và các vật dùng điện với khoảng cách ít nhất là 1m. Vô tuyên nối với dây anten để ngoài trời cũng rất cần rút ra khi có dông.

- Tránh sét đánh ngoài trời

Trong trường hợp không kịp chạy tìm nơi ẩn náu an toàn, tuyệt đối không dùng cây cối làm chỗ trú mưa, tránh các khu vực cao hơn xung quanh, tránh xa các vật dụng kim loại như xe đạp, máy, hàng rào sắt...

Tìm chỗ khô ráo, nếu xung quanh có cây cao hơn thì nên tìm chỗ thấp, tìm vị trí cây thấp. Người ở vị trí càng thấp càng tốt, tay ôm cổ. Phần tiếp xúc của người với mặt đất là ít nhất. Nhón chân, không được nằm xuống đất.

Đứng xa các vật cao, ra ngay khỏi những nơi chứa nước như bãi biển, ao, hồ, mương. Các vùng đỉnh núi hay sườn núi nhô cao cũng rất nguy hiểm. Nếu ở trong rừng thì tìm những nơi cây thấp hơn và thưa để tránh.

Không đứng thành nhóm người gần nhau. Nếu như bạn cảm thấy tóc bị dựng lên (như cảm giác điện khi sờ tay trước mặt tivi) thì điều đó có nghĩa là có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào. Lập tức cúi ngồi xuống và lấy tay che tai, không nằm xuống đất hay đặt tay lên đất.

Đối với các vật có bề mặt kim loại như xe buýt, tàu hoả, ô tô, ...nếu không thò người ra ngoài và không chạm đến vỏ bọc thì ở những chỗ này là an toàn. Ngược lại đối với các ô tô, tàu thuỷ để hở hay không có vỏ bọc kim loại thì lại nguy hiểm.

Sau khi nghe thấy tiếng sét 30 phút thì có thể trở lại làm việc bình thường.

- Cấp cứu người bị sét đánh:

Ngoài làm cháy, bỏng, sét gây tác hại hệ thần kinh, gãy xương, mất thính giác, thị giác, hay trí nhớ. Người bị sét đánh cần được cứu trợ ngay tức khắc.

Nếu người bị sét đánh bị ngất (tim ngừng đập, tắt thở) phải thực hiện khẩn cấp các động tác hô hấp, trợ tim nhân tạo. Tìm những nơi bị gãy, đặc biệt cẩn thận không di dời những nạn nhân nếu nghi ngờ bị gãy cột sống. Để những nơi bị bỏng khô và tìm cách nhanh nhất để nhân viên y tế đến.

Hoàng Lan