(VTC News) - Dự thảo luật quy định lĩnh vực đất đai, thuế, sở hữu trí tuệ phải qua thủ tục khiếu kiện mới được kiện cơ quan hành chính, trong khi ĐBQH thì muốn dân được kiện ngay.
Ngày 18/6, các ĐBQH đã dành thời gian thảo luận dự án Luật Tố tụng hành chính. Đây được coi là một dự án luật rất lớn, có tác động sâu rộng đến đời sống của người dân trong quá trình khiếu nại và khởi kiện quyết định của cơ quan hành chính nhà nước. Vấn đề quan trọng nhất được nhiều ĐB quan tâm là có nên mở rộng tối đa quyền khởi kiện của người dân đối với quyết định của cơ quan hành chính nhà nước?
80% khiếu kiện liên quan đến đất đai
Theo quy định tại dự thảo, khi không đồng ý với quyết định hành chính của cơ quan nhà nước, người dân có thể khiếu nại chính cơ quan đó hoặc kiện thẳng ra tòa (quy định hiện hành bắt buộc trước khi kiện ra tòa phải qua thủ tục khiếu nại hành chính), riêng đối với một số lĩnh vực chuyên môn sâu như đất đai, thuế, sở hữu trí tuệ thì trước khi khởi kiện, bắt buộc phải qua thủ tục khiếu nại tại cơ quan hành chính.
Trong khi một số đại biểu ủng hộ quy định được coi là thoáng hơn một chút so với quy định hiện hành thì đa số các đại biểu lại cho rằng, dự thảo mới chỉ mở “he hé” là chưa hợp lý mà nên mở rộng tối đa điều kiện khởi kiện cho người dân.
Theo ĐB Lê Thị Nga (Thái Nguyên), dự thảo luật cơ bản vẫn giữ nguyên điều kiện khởi kiện như trước đây trừ một số rất ít loại việc được kiện thẳng ra tòa là bất hợp lý và hạn chế quyền lựa chọn của người dân. ĐB Nga cho rằng, gần 80% khiếu kiện hành chính hiện nay là về lĩnh vực đất đai trong khi việc hạn chế một số lĩnh vực chuyên môn như đất đai, thuế, sở hữu trí tuệ… thì phải qua thủ tục khiếu nại trước khi kiện là không hợp lý.
“Điều kiện khởi kiện như dự thảo giống như việc muốn đi từ Vinh ra Hà Nội thì có 2 phương tiện tàu hỏa và ô tô. Bạn có thể chọn đi hoàn toàn bằng tàu, nhưng nếu chọn đi ô tô thì trước hết bạn phải đi tàu, sau đó đến một ga nào đó mới xuống rồi mới được đi ô tô, không được đi hoàn toàn bằng ô tô”, bà Nga bình luận về những bất cập trong quy định điều kiện khởi kiện vụ án hành chính.
Bà Nga đề nghị cần bỏ quy định về điều kiện trước khi khởi kiện vụ án hành chính phải qua thủ tục khiếu nại, khi đó người dân sẽ có 3 lựa chọn là: khiếu kiện hoàn toàn bằng con đường hành chính; khởi kiện hoàn toàn bằng con đường tòa án; bằng con đường khiếu nại hành chính nhưng có thể kiện ra tòa bất cứ lúc nào.
Đồng tình với quan điểm này, ĐB Nguyễn Đình Xuân (Tây Ninh) cũng cho rằng nên bỏ quy định bắt buộc phải có khiếu nại trước khi khởi kiện. Theo ông Xuân, thường thì người dân sẽ khiếu nại trước vì họ cũng đâu muốn ra tòa, nhưng giả sử họ không tin tưởng vào khiếu nại này sẽ được giải quyết hoặc họ đã có đối thoại từ trước rồi thì họ có thể chuyển thẳng ra tòa để rút ngắn thủ tục.
ĐB Trần Thị Phương Hoa (Nam Định) cũng cho rằng không nên giới hạn một số lĩnh vực như thế như sở hữu trí tuệ, quản lý nhà đất bắt buộc qua thủ tục giải quyết khiếu nại. "Đối với những lĩnh vực mà tòa án không có chuyên môn sâu thì có quyền trưng cầu giám định hoặc tham khảo ý kiến của các chuyên gia làm căn cứ xét xử. Thực tế hiện nay đại đa số các khiếu nại của người dân thuộc về lĩnh vực đất đai, nên nếu để quy định bắt buộc phải khiếu nại trước khi kiện ra tòa, thì việc mở rộng chỉ là "bình mới, rượu cũ" mà thôi”, ĐB Hoa nhận xét.
Tán thành quan điểm này, ĐB Nguyễn Đăng Trừng (TP.HCM) cho rằng dự thảo quy định đối với một số lĩnh vực có tính cách chuyên môn cao như quản lý đất đai, xây dựng, thuế, sở hữu trị tuệ hải thông qua khiếu nại thủ tục khiếu nại tại cơ quan hành chính trước khi khởi kiện ra tòa là “không tạo được một sự chuyển biến cơ bản mạnh mẽ trong hoạt động xét xử của tòa án hành chính, không có cơ sở và không có ý nghĩa thực tiễn”.
ĐB Trừng cho rằng việc Ban soạn thảo lo ngại hệ thống tòa án sẽ quá tải nếu quy định người dân được quyền kiện thẳng ra tòa là “đi theo một qui trình ngược”. “Lẽ ra chúng ta phải xác định nhiệm vụ trước, rồi sau tập trung củng cố kiện toàn tổ chức và hoạt động tòa hành chính để có đủ khả năng đảm nhận việc xét xử. Tôi hình dung là bà con nhân dân cả nước đang đi rất nhanh, gần như chạy mà Tòa án nhân dân tối cao lại đi chậm, đi từ từ”, ĐB Trừng nhận xét.
Phó Chủ nhiệm UB Quốc phòng An ninh Trần Đình Nhã cũng ủng hộ việc nên mở rộng và mở rộng càng nhiều càng tốt điều kiện khởi kiện cho người dân. “Nên mở rộng đến vô cùng, tức là người dân có quyền khiếu kiện tất cả các hành vi hành chính, tất cả các quyết định hành chính. Về phía dân chúng là như thế, mà nếu đại diện cho cử tri thì chúng tôi cũng thiên về khuynh hướng như thế. Yêu cầu này đúng với nguyên tắc xây dựng Nhà nước pháp quyền, cũng đúng với những chủ trương cải cách hành chính, cải cách tư pháp của Đảng và Nhà nước ta, và tôi cho rằng mở rộng như thế rất hợp lòng dân”, ĐB Trần Đình Nhã lên tiếng.
Trước lo ngại rằng nếu mở rộng quyền khởi kiện thẳng ra tòa của người dân đối với tất cả các quyết định hành chính kể cả những lĩnh vực chuyên sâu như đất đai, thuế, sở hữu trí tuệ… thì liệu có khuyến khích người dân khiếu kiện, gây quá tải cho tòa án hay không, Phó Chủ nhiệm UB Quốc phòng An ninh nêu quan điểm: “Xã hội càng văn minh, kinh tế thị trường càng thấm sâu, khiếu kiện càng nhiều chứ không phải bớt đi”.
Ông Nhã cho rằng nên giải quyết khiếu nại bằng con đường tòa án và nghiên cứu để có thể dùng thủ tục rút gọn vì trong hình sự, khó như thế mà vẫn có thủ tục rút gọn, trong hành chính có việc khó, việc dễ, thì cũng nên nghiên cứu sử dụng thủ tục rút gọn.
Dự kiến, dự thảo luật này sẽ tiếp tục được tiếp thu chỉnh lý và trình QH xem xét cho ý kiến vào kỳ họp QH trong tháng 10 tới.
Nhật Anh
Bình luận